อาหารไทยสามมื้อที่ผ่านมา ทำให้ต้องสอดส่ายสายตาหาร้านส้มตำ ก็หาไม่มี บ้านเมืองหลวงน้ำทาสะอาด บรรยากาศเหมือนบ้านฉันเมื่อ 30-40 ปีที่แล้ว ร้านอาหารไม่ค่อยมี ตอนเที่ยงนักเรียนขี่จักรยานเป็นเส้นเป็นสายกลับมากินข้าวที่บ้าน เหมือนฉันตอนเด็กๆ เลย
ฉันบอกน้องศร คนขับรถตู้ให้พาไปตลาด น้องศรไปในทันใด ตลาดเมืองหลวงน้ำทาใหญ่มาก ที่จอดรถก็กว้างกินเนื้อที่หลายไร่ แปลนของตลาดเป็นรูปตัวยู มีลานจอดรถอยู่ตรงกลาง มีร้านค้าขายเสื้อผ้าและของใช้ทั่วไปอยู่ด้านหน้า ส่วนด้านในขายอาหารต้องเดินลัดตึกไปด้านหลัง
โอ้...นี่แหละที่ฉันต้องการ แม่ค้าขายอาหารสดนั่งเรียงราย อาหารอยู่ในตู้กระจกกันแมลงวันได้เป็นอย่างดี มีข้าวเหนียวด้วย ฉันเริ่มช็อป มีอาหารหลายอย่างหน้าตาคล้ายอาหารที่บ้าน เช่น หมกปลาซิว มีปลาซิวใส่หอมแดงกับใบแมงลัก ปรุงรสนิดหน่อย ห่อใบตองปิ้ง นี่แหละที่ฉันโหยหา เพราะหมกแบบนี้ในเชียงใหม่เขาไม่ทำ เขาทำแบบชาวเหนือคือใส่เครื่องปรุง พริก และขมิ้นลงไปด้วย แต่หมกแบบลาวคือแบบนี้แหละใช่เลย
ไก สาหร่ายแม่น้ำโขง ไกต่างจากเทา หรือเตา ตรงที่เทาเป็นสาหร่ายน้ำนิ่ง แต่ไกนั้นเป็นสาหร่ายที่น้ำไหลผ่าน จึงไม่มีพยาธิหรือเชื้อแปลกปลอมติดตามมา ที่นี่มีหมกไก คือนำมาปรุงรสใส่หอมแดงและข้าวเบือ (ข้าวสารเหนียวแช่ค้างคืน) อร่อยมาก ไม่เคยกิน!!!
คนชอบเปิบพิสดารที่นี่มีค้างคาวปิ้งเสียบไม้วางขายด้วย คุณพัฒนา ประธานหอการค้าเชียงรายซื้อกลับมาเมืองไทยด้วย แต่ค้างคาวติดตามฉันมาจนถึงเฮือนสุนทรี ม้งที่ร้านส่ายหน้าแก้มสั่นว่าไม่กิน แต่กะเหรี่ยงในครัวกิน ฉันเรียกปลาทูผู้ช่วยกุ๊กมาดู เขาคว้าหมับ ขอบคุณแล้วเดินเข้าครัว สักพักฉันตามไปดูผล ค้างคาวปิ้งหายวับไปกับตา ทุกคนอมยิ้ม เขาบอกว่าอร่อยดี
ควาย คนลาวนิยมกินเนื้อควาย ที่นี่มีลาบควาย มีเนื้อควายแดดเดียว และควายสวรรค์ อันนี้ฉันซื้อติดมากินที่บ้านได้อีกหลายมื้อ อร่อยอีกเช่นกัน วัฒนธรรมนิยมเนื้อควายนี้คล้ายกับคนเหนือ และคนลาวที่บ้านฉัน คนกรุงเทพนั้นไม่ชิน ฉันได้ยินคนถามในรถว่าทำไมจึงกินเนื้อควาย ฉันตอบในฐานะคนลาวว่า เนื้อควายเป็นเนื้อออแกนิกเจ้า กินแต่หญ้า ไม่มีอาหารเสริม ไม่มียา ไม่มีสารเคมี คนเหนือก็นิยมกินเช่นกัน
ผักดอง อันนี้ไม่ได้ซื้อกินเพราะกินยาก แต่เดินผ่านร้านขายผักดองแล้วน้ำลายสอทันที เพราะกลิ่นคุ้นเคยยิ่งนัก ผักดองแบบนี้กินกับปลาย่างอร่อยดีนักแล
ซื้ออาหารสดและข้าวเหนียวมาได้แล้ว ฉันแวะร้านขายของชำ เห็นสินค้าไทยเช่นแชมพูซัลซิล ได้หนังสือแบบเรียนภาษาลาว และวรรณคดีลาวมาสองเล่ม ซื้อมาให้หนักกระเป๋าทำไมไม่รู้ แต่รู้ว่าถ้าไม่ยอมหนักสักวันหนึ่งจะเสียใจ เพราะไม่อาจมาได้บ่อย ๆ
ความขี้เกียจแลกเงินของฉัน ทำให้ต้องจ่ายเงินมากเกินความจำเป็น แต่กว่าจะรู้ตัวก็จะถึงวันกลับแล้ว ที่ลาวเราสามารถใช้เงินไทยได้ แต่ทุกอย่างเริ่มต้นที่แบ๊งค์ยี่สิบ เขาไม่รับเหรียญ เพราะฉะนั้นอะไรก็ตามเริ่มต้นที่ยี่สิบ ถ้าแลกเงินลาวไว้ก็จะจ่ายถูกลง ระบบการนับเงินของคนลาว เขาจะเริ่มต้นที่พัน สองพัน สามพัน สิบพัน ร้อยพัน เวลาซื้อของจึงต้องคำนวณตลอดเวลา เงินลาว 275 กีบเท่ากับ 1 บาท เราก็คิดง่าย ๆ ว่า พันกีบ=3 บาท ซื้อข้าว
เหนียวทีห้าพัน ซื้อผ้าไหมผืนละสามหมื่นห้า
ออกจากกาด น้องศรก็ขับรถพาฉันไปสถานที่ต่าง ๆ ในเมืองหลวงน้ำทา และกลับมากินข้าวเที่ยงกับคณะที่หอประชุมอำเภอ
************************
เที่ยงนี้เขาเลี้ยงคณะด้วยขนมจีนน้ำยา แกงเขียวหวาน น้ำเงี้ยว และขนมไทยฝอยทอง ทองหยิบ ทองหยอด!!
ในตลาดหลวงน้ำทา
ลาบควาย
หมกไก
แม่ค้าขายหมกปลาซิว
หมกปลาซิว
ร้านขายปลา
สินค้าไทยมากมาย
ซูเปอร์มาเก็ตลาว
ที่เห็นแท่ง ๆ นั้นคือหนังควายตากแห้ง นำไปประกอบอาหารอีกหลายอย่าง