เนปิดอว์: ปราการเหล็กแห่งกองทัพพม่า

ผมบุกเข้าเขตทหารในกรุงเนปิดอว์ เพื่อตรวจภูมิประเทศและสำรวจความแข็งแกร่งทางยุทธศาสตร์ของเมืองหลวงใหม่

ผมใช้เครือข่ายส่วนตัวตะลุยเข้าไปในบางพื้นที่ที่ชาวต่างชาติทั่วๆ ไป อาจเข้าไม่ถึง พร้อมถ่ายภาพและลงพิกัดจุดยุทธศาสตร์ที่น่าจะเป็นประโยชน์ต่อท่านผู้อ่าน โดยเฉพาะ ระบบคิดด้านความมั่นคงของกองทัพพม่า

สำหรับกรุงเนปิดอว์ นอกจากบทบาทที่โดดเด่นในฐานะศูนย์ราชการแห่งใหม่แล้ว เนปิดอว์ ยังเป็นเมืองทหารชั้นนำที่เต็มไปด้วยการวางระบบป้องกันเมืองที่รัดกุมแน่นหนาทนทาน จนยากต่อการต่อตี โดยเฉพาะทางฟากตะวันออกเฉียงเหนือของเขตเนปิดอว์ ซึ่งถูกจัดวางให้เป็นเขตกองทัพ โดยมีทั้งกลุ่มผังเมืองที่ถูกออกแบบเพื่อสำแดงเกียรติภูมิกองทัพในประวัติศาสตร์ชาติ เช่น ลานสวนสนาม อนุสาวรีย์สามกษัตริย์ (พระเจ้าอโนรธา พระเจ้าบุเรงนอง พระเจ้าอลองพญา) อนุสาวรีย์ทหารผ่านศึก พิพิธภัณฑ์กองทัพ และกลุ่มผังเมืองที่เป็นเขตปฏิบัติการทางทหาร อาทิ โครงข่ายอุโมงค์ลับที่ซ่อนตัวอยู่ในถ้ำและเขตเขาสูง ตลอดจนสิ่งปลูกสร้างทางทหารอื่นๆ ซึ่งหลายจุด ยังมิอาจระบุได้แน่ชัดว่าคืออะไร

ผมมีโอกาสได้พูดคุยกับทหารพม่าบางนาย ทั้งจากทัพบก ทัพเรือ และทัพอากาศ ซึ่งเข้ามาประจำการในกรุงเนปิดอว์ หลายคน มีความเห็นตรงกันว่า เหตุผลหนึ่งที่นายพลตานฉ่วยตัดสินใจย้ายเมืองหลวงจากย่างกุ้งมาเนปิดอว์เมื่อราว 11-12 ปีที่แล้ว คือ เรื่องยุทธศาสตร์ทหาร ซึ่งตำแหน่งและภูมิประเทศของเนปิดอว์ มีความเหมาะสมต่อการตั้งรับในทางลึก (Defense in Depth) และการทำสงครามยืดเยื้อกับกองกำลังต่างชาติ โดยเฉพาะ สหรัฐอเมริกา ซึ่งถือเป็นปฏิปักษ์กับรัฐบาลพม่าในช่วงที่พม่าถูกปกครองโดยระบอบทหาร

การย้ายเมืองหลวง ส่วนหนึ่ง คือ ผลลัพธ์จากกระบวนการตัดสินใจของผู้นำในช่วงเวลาที่รัฐต้องเผชิญกับเงื่อนไขหรือสภาพแวดล้อมที่มีลักษณะเฉพาะตัว โดยช่วงที่พม่าตกอยู่ใต้อาญาสิทธิ์ของระบอบอำนาจนิยมทหาร คงปฏิเสธมิได้ว่า ภัยคุกคามทางยุทธศาสตร์และระบบคิดแบบทหาร ย่อมมีผลต่อการปรับเปลี่ยนตำแหน่งเมืองหลวง

เพียงแต่ว่า เมื่อวันเวลาผ่านพ้นไปซักระยะ พร้อมๆ กับภาพความก้าวหน้าของรัฐพม่าทั้งในแง่การปฏิรูปเศรษฐกิจ การเมือง ตลอดจนการเปิดกว้างทางสังคมวัฒนธรรม นักสังเกตการณ์หลายคน อาจลืมเลือนหรือละเลยที่จะหันกลับมามองตัวแปรที่เคยทรงพลังที่สุดต่อการเนรมิตกรุงเนปิดอว์ นั่นก็คือ ปัจจัยด้านความมั่นคงทางการทหาร ซึ่งเอาเข้าจริงๆ ปัจจัยนี้ กำลังเคลื่อนไหวแปลงโฉม แบบ ลับ ลวง พราง อย่างมีนัยสำคัญ

ดุลยภาค ปรีชารัชช