ขุนเขายะเยือก

แทบไม่ต้องเขียนอะไรกับเพลงบทนี้ ขุนเขายะเยือก ชื่อเดียวกับหนังสือเล่มหนึ่ง ผลงานการประพันธ์เพลง และขับร้องโดย นิด ลายสือ หนุ่มอุดร ผู้ขับขานเพลงในท่วงทำนองแปลกหูแต่เนื้อหาต้องหยุดฟัง และบังเอิญมีภาพถ่ายอยู่ชุดหนึ่ง ถ่ายที่แม่น้ำแยงซีเกียง เมื่อคราวไปเยือนเมืองลี่เจียงหลายปีก่อน จุดที่อยู่นี้อยู่ที่ความสูงประมาณ 5 พันเมตรจากระดับน้ำทะเล สูงกว่าดอยอินทนนท์หนึ่งเท่า เป็นแม่น้ำแยงซีเกียงช่วงต้น ๆ

ขุนเขายะเยือกหวังเพียงผู้เดินทางผ่าน  ไปให้ไกลสุดไกล
เพียงคนเดินทางนั้นไปไม่มีวันสิ้น กองเกวียนยังเคลื่อนไหล
ชีวิตมีวันสิ้น คนไม่มีวันพอ

ภาพนี้ยืนถ่ายอยู่บนถนนแคบ ๆ ก้มลงไปเป็นเหวลึกจนรู้สึกหวิว เพราะกลัวความสูง แหงนหน้าขึ้นไปจนคอตั้งบ่าจึงเห็นจุดสูงสุดของหน้าผา รู้สึกเหมือนบทกวีในภาพ

...เฮ้ยเอ็งมาจากไหน ห้วงหุบผาไหวเอ็งไปไหนมา
ข้าท่องไปในแดนไพร หนทางยาวไกล ภูสูงผาชัน
...เฮ้ยแล้วเอ็งไปทำไร กองเกวียนบ้านไพรผู้ใดเข็นขับ
มีเรื่องราวมากมายจะเล่า เอ็งจงฟังข้าก่อน
ผู้คนบนแผ่นผืนดินเดือดร้อน แนวภูผารำพัน
หรีดเรไร...ร้องระงม

ไกด์บอกว่าเส้นขาว ๆ ที่ลากผ่านกลางภูเขานั่นคือทางเดินเล็ก ๆ ขนาดคนเดินคนเดียว คือเส้นทางสายไหมที่เขาเดินทางไกลกัน ธรรมชาติยิ่งใหญ่จริง ๆ คนตายไปไม่รู้กี่หมื่นกี่พัน แผ่นดินร้องไห้ ภูผาต้านลมมานานเท่าไร แต่ธรรมชาติยังคงอยู่ และคนก็ไม่เคยพอจริง ๆ

ลมพัดใบไม้ไหว ใจเจ้าโอนไหวลู่เอนตามลม
ยุทธภพกว้างไกล กระบี่สั่นไหว คนใช้ไร้คม
ข้าน้อยผู้ยากไร้ มิเคยหวั่นไหวแม้นจำหมองหม่น
มีเรื่องราวมากมายจะบอก  เอ็งจงฟังข้าบ้าง
ยุคกระเบื้องจะเฟื่องฟูลอย น้ำเต้าน้อยจะถอยจม
บ้านเมือง...ถอยหลังเข้าคลอง

ตรงนี้มีชื่อเรียกว่าช่องแคบเสือกระโดดข้าม (Tiger leaping Gorge)  เป็นช่องแคบที่เสือกระโดดข้ามแม่น้ำไปอีกฝั่งหนึ่งโดยเหยียบก้อนหินตรงกลางนั้น เรายืนมองอยู่ข้าง ๆ รถ ไม่กล้าเดินเข้าไปใกล้ริมเหวมากไปกว่านี้ ไม่กล้าเดินลงไปตรงจุดนั้น ลมหนาวพัดแรงกลางแดดจัดจนตัวไหว อากาศน้อยจนเริ่มอึดอัด ฉันเห็นกระเบื้องฟูลอย น้ำเต้าจมไปกับเกลียวคลื่น บ้านเมืองยังคงถอยเข้าถอยออก

มีน้ำในจอกให้คนผู้เดินทางผ่าน ใครต้องการเมามาย
มีรักยิ่งใหญ่ให้คนผู้เดินทางผ่าน ใครต้องการดื่มกิน
ตำนานเพลงแม่น้ำร้อยสาย ขับลำนำเพลงเรือ

ลี่เจียงยามเช้า น้ำใสจากหิมะที่ละลายจากภูเขาหิมาลัย ไหลผ่านไปวันแล้ววันเล่า ฉันเดินหาตลาดเช้าหาบะหมี่เนื้อวัวกินแบบที่จับอิดนึ้งและฮวงซี่เนี้ยผู้พเนจรชอบกินยามฟ้ามืดฝนพรำ

มากินเหล้ากันเหวยมาร้องเพลงเย้ยยั่วเย้าจันทรา
มาเชิญมาเถิดหนามาร่ำสุราประสานเพลงกล่อม
อ่านกวีเย้ยจันทร์ ฝันให้ไกลที่สุด
ร่ำสุราเย้ยจน ทนทุกข์นานทานทน

ต้าหลี่กลางคืนวันหยุดพักระหว่างทางไปลี่เจียง แสงไฟข้างหน้าคือเกสเฮาส์ที่รถพามาพัก ห้องพักรวม ห้องน้ำรวม เดินเข้าห้องไปมีสาวญี่ปุ่นนอนอยู่คนเดียว มีเชือกพาดกลางห้องตากชุดชั้นในเป็นแนวยาว เพื่อนไปอาบน้ำกลางดึกเพราะปลอดคนไม่ต้องอาบร่วมกับใคร ส่วนฉันหลับและอาบน้ำอีกครั้งในอีกสองวันต่อมา

ร้อน หนาว
กาย ใจ
สะอาด หรือสกปรก
เพียงตระหนักรู้
ทำความสะอาดใจต่างหาก
ที่ควรทำ.