Skip to main content

 

เป็นเวลาสองปีเต็มพอดี นับตั้งแต่วันที่ผมเป็นเด็กจบใหม่ที่มองหางาน แล้วเดินหลงเข้ามาในแวดวงการทำงานที่ไม่ค่อยมีใครรู้จัก ไม่ค่อยมีใครยอมรับ ไม่ค่อยมีใครเข้าใจ ภายใต้ชื่อยาวๆ ที่ไม่ค่อยสื่อความหมาย อาสาสมัครนักกฎหมายสิทธิมนุษยชน
 

ใน วัยหนุ่มสาวที่มีไฟฝันของผม ยุคสมัยหนึ่งที่ยังเป็นนักศึกษา ผมเคยออกแสวงหาเส้นทางการทำเพื่อสังคม และไปลงที่กิจกรรมงานอาสาสมัคร ประเภทที่ในที่นี้ขอเรียกว่า “งานอาสาสมัครแท้ๆ” อยู่ 2-3 ปี งานที่ทำก็เช่น ค่ายอาสาพัฒนชนบท ทาสีโรงเรียน ทำกิจกรรมกับเด็กๆ สอนหนังสือเด็กในชุมชน อ่านหนังสือให้คนตาบอด เข็นรถให้คนพิการ ฯลฯ ส่วนใหญ่เป็นงานเล็กๆ ทำแล้วเสร็จสำเร็จในตัวของมัน ผมและเพื่อนทุกคนต่างก็ทำไปด้วยใจแท้ๆ ไม่มีค่าตอบแทน ไม่มีค่ารถ สมัครใจไปทำเพราะอยากให้อะไรกับสังคม เป็นกิจกรรมแนวที่คนในสังคมเห็นตรงกันว่าเป็นสิ่งที่ดี เป็นงานเสียสละ บางคนเรียกมันว่า “งานจิตอาสา” ผมเองเรียกมันว่า “งานอาสาสมัคร” 

ช่วง ที่คลุกอยู่ในวงการนั้นเอง ก็ได้เห็นผู้ใหญ่ในวงการหลายคนพยายามจะนิยามว่า “อาสาสมัคร” มีความหมายว่าอะไร ซึ่งก็แตกต่างกันไป มีทั้งเรื่องของ งานเพื่อประโยชน์ของผู้อื่น เรื่องของสังคมส่วนรวม เรื่องของการลงมือทำเอง แต่ทั้งหมดที่ตรงกันมีอยู่หนึ่งอย่าง คือ เป็นงานที่ทำโดยไม่หวังผลตอบแทน แม้ว่าผมจะค่อนข้างเบื่อหน่ายกับการพยายามกำหนดนิยามความหมาย แต่ผมก็เห็นตรงตามนั้น และออกจะรู้สึกหวงแหนคำๆ นี้อยู่พอสมควร

และนั่นเองก็เป็นส่วนหนึ่งที่พาผมเดินพลัดหลง มายัง “มูลนิธิอาสาสมัครเพื่อสังคม” (มอส.) กับการสมัครงานภายใต้ไอ้ชื่อยาวๆ นั่น ทั้งที่วันเวลานั้นผมไม่ได้เข้าใจอะไรเกี่ยวกับมันเลย

แรก เริ่มเดิมผมทีก็ตั้งคำถามกับภารกิจที่ต้องปฏิบัติภายใต้ชื่อ “อาสาสมัคร” เพราะมันไม่ได้ใกล้เคียงกับงานอาสาสมัครแท้ๆ ที่เคยรู้จักสักเท่าไร แถมเป็นงานที่ได้ค่าตอบแทนประจำรายเดือน 7,000 บาท บางคนที่มาทำก็ทำในฐานะที่เป็นงานประจำ หารายได้เลี้ยงปากท้อง

ใน วาระปฐมนิเทศก่อนเริ่มทำงาน ผมตัดสินตั้งคำถามใส่เจ้าหน้าที่ของมอส.คนหนึ่ง ว่าเหตุใดจึงใช้คำว่า “อาสาสมัคร” กับงานที่มีค่าตอบแทนได้ คำตอบที่ได้ก็ประมาณว่า เรามาเพื่อเรียนรู้ ส่วนเงิน 7,000 นั้นก็คือให้น้อยที่สุดแล้ว ไม่ถือเป็นค่าตอบแทนแต่เรียกว่า “ค่ายังชีพ” ซึ่งเหตุผลชุดนี้ก็ยังไม่พอปิดข้อสงสัยผมได้เท่าใดนัก

 

เพียง แค่เวลาสี่เดือน เมื่อผมกับเพื่อนๆ ร่วมรุ่นได้มานั่งพูดคุยกันถึงงานที่ทำกับความรู้สึกต่อมัน เพื่อนคนหนึ่งทำงานปกป้องสิทธิแรงงานข้ามชาติ คนพม่าหนีตายเข้ามาเอาตัวรอดในประเทศไทย แต่กลับถูกนายจ้างทำร้าย กดขี่ค่าแรง คงมีคนบางคนเท่านั้นที่เข้าใจ เพื่อนเล่าให้ฟังว่าออฟฟิศอยู่ใกล้ชายแดน ได้ยินเสียงปืน เห็นคนพม่าวิ่งข้ามชายแดนเข้ามาเป็นเรื่องปกติ เขายังเคยเดินข้ามแดนไปแล้วต้องวิ่งหลบระเบิดกลับมาเหมือนกัน แต่ทั้งหมดนี้เขาเข้าใจปัญหาที่เกิดขึ้นและตั้งใจที่จะทำงานอยู่กับมันอย่างสนุกสนาน
 
เพื่อนอีกคนหนึ่งเป็นผู้หญิง ลงทำงานในพื้นที่ปัญหาความขัดแย้งระหว่างบรัษัททุนขนาดใหญ่ที่ทำลายสิ่งแวดล้อมกับชาวบ้านในพื้นที่ ออฟฟิศอยู่ในพื้นที่ขัดแย้ง เพื่อเก็บข้อมูลเพื่อสร้างความคุ้นเคยต้องหัดพูดภาษาถิ่น อยู่กินนอนกับชาวบ้าน ทำงาน 7 วันต่อสัปดาห์ วันละ 24 ชั่วโมง ไม่มีวันหยุด จะกินพิซซ่าก็ไม่ได้เพราะชาวบ้านกินข้าวเหนียว แม้แต่การจะนอนจะกินข้าวก็ล้วนเป็นงานทั้งนั้น แม้เธอจะบ่นแต่ก็ยังยิ้มไปก้มหน้าก้มตาทำไป
 
เพื่อนอีกคนหนึ่งเป็นรุ่นพี่ ทำงานบริษัทกฎหมายเอกชนที่เงินเดือนสูงกว่ามาก่อน แต่มาเลือกทำงานประเด็นสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ ลงพื้นที่ไปพบชาวบ้านที่ถูกทหารจับไปซ้อมจนกระโหลกยุบสติฟั่นเฟือน สูญเสียสภาพความเป็นคน เธอเล่าให้ผมฟังด้วยอารมณ์และน้ำเสียงที่สั่นเครือ เธอปฏิญาณจะต่อสู้อย่างแข็งขันเพื่อหาความถูกต้องกว่านี้ให้เจอให้ได้
 
วันนั้นผมเข้าใจอะไรขึ้นมามาก
 
ในโลกนี้มีงานมากมายที่จำเป็นต้องมีใครสักคนทำ แต่ไม่ค่อยมีใครอยากทำ ถ้าหากมีใครสักคนที่สมัครใจก้าวเข้าไปทำ ไม่ใช่เพราะค่าตอบแทน แต่เพราะรู้สึกว่ามันเป็นสิ่งที่ควรจะทำในฐานะมนุษย์ธรรมดา และคุณค่าของงานนั้นเป็นประโยชน์ต่อผู้อื่น ต่อผู้ที่มีอำนาจน้อยที่สุดในสังคม จะไม่ให้นับเขาว่าเป็นคนทำงาน “อาสา” ได้อย่างไร
 
 
ในสังคมยุคที่วันเวลาเดินทางอย่างรวดเร็ว ดูเหมือนผู้คนจะมีรูปแบบความหวังในชีวิตคล้ายกันไปเสียหมด “เงิน” เป็นปัจจัยที่นอกจากจะตอบสนองความต้องการชั่วขณะได้แล้ว เงินยังซื้อความฝันของหลายคนได้ การมีบ้าน มีรถ มีครอบครัว มีเงินเก็บพอประมาณ ได้เดินทางรอบโลก มีฐานะทางการงาน มีฐานะทางสังคม และชีวิตที่มี “ความมั่นคง” เป็นหมุดหมายที่หลายคนต้องไต่ไปให้ถึง และแทบไม่มีใครยอมปล่อยเวลาตัวเองแม้เพียงเล็กน้อยเพื่อแวะเวียนออกนอกเส้นทางนั้น อย่าว่าแต่เวลาเป็นปีเลย
 
คนทำงาน “อาสาสมัครแท้ๆ” นั้น ทำงานเพื่อผู้อื่นด้วยความเสียสละ ให้ใจอาสากับมันอย่างเข้มข้นเท่าที่พลังของตัวเองจะมี เท่าที่ทำแล้วยอมรับนับถือตัวเองได้ ขณะที่ยังไม่ปล่อยมือ ทอดทิ้งทางฝันของตัวเอง ยังทำงานเก็บเงิน ไต่เต้าไปตามหา “ความมั่นคง” ให้กับชีวิตตัวเองอยู่
 
ด้วยความที่เป็นสมาชิกในสังคมเดียวกัน หมุดหมายเหล่านั้นคงไม่มีใครไม่อยากไป แต่พวกเขา – อาสาสมัครของ มอส. กลับเดิน “ออกนอกลู่นอกทาง” ของคนอื่น
 
เพราะรู้ว่าการเดินทางตรงเพียงเส้นเดียวไม่ได้ให้คำตอบที่สมบูรณ์นักกับปัญหาในสังคมไทย ชีวิตบนทางเดินที่แตกต่าง ชีวิตที่ไม่มีใครเข้าใจ ชีวิตที่ต้องต่อสู้บนความขัดแย้ง ชีวิตที่ต้องคอยตอบคำถามพ่อแม่ว่า “ทำไม?” ชีวิตที่ต้องคอยตอบคำถามตัวเองว่า “ถึงเมื่อไร?” ชีวิตที่ไม่มีเงินเก็บ ชีวิตที่สังคมไม่เคยยอมรับว่าเป็นสิ่งที่ดี เหล่านี้เป็นชีวิตที่พวกเขากล้าเลือกกระโดดเข้าไปหามัน พวกเขาไม่ได้มอบเพียง “ใจอาสา” ให้กับงานที่ทำ แต่ได้มอบ “เวลา” ในชีวิต กับ “หมุดหมาย” ของชีวิตให้กับอะไรบางอย่างที่มากกว่าประโยชน์ของตัวเอง เพราะพวกเขาได้เห็นคุณค่าของสิ่งที่กำลังทำอยู่นั้น
 
อาสาสมัครของ มอส. ไม่ใช่ อาสาสมัคร ในความหมายของอาสาสมัครแท้ๆ ที่สังคมเข้าใจกันอยู่เลย
พวกเขาไม่ได้เอาแรงมาให้แล้วไม่รับเงิน แต่พวกให้อย่างอื่น
ซึ่งถ้ามองในแง่การเสียสละที่มีต่อสังคม พวกเขาไปไกลกว่าคำว่า “อาสาสมัคร” แล้ว
 

 

 

 

 

*ตอบคำถามนี้ได้นานแล้ว เขียนขึ้นวันนี้(25-06-54) เนื่องในทำงานมาจะครบสองปีแล้ว และน้องรุ่น 6 กำลังจะมา เผื่อว่ามีใครตั้งคำถามคล้ายๆ กัน

บล็อกของ นายกรุ้มกริ่ม

นายกรุ้มกริ่ม
มาเยือนจังหวัดอุดรธานีครั้งแรกในชีวิต เป็นอีกครั้งที่หลับบนรถทัวร์มาตลอดคืนอันแสนจะธรรมดา ยิ่งเดินทางแบบนี้บ่อยขึ้น ก็ยิ่งเคยชิน ถึงแอร์จะหนาว อาหารจะห่วย ก็ไม่สะทกสะท้านใดๆ ทั้งสิ้น ลงรถทัวร์ได้ไม่นาน เพื่อที่เป็นอาจารย์อยู่ที่นี่ก็มารับที่บขส. ยังไม่ทันรู้จักตัวเมืองให้ถ้วนทั่ว ประสบการณ์ใหม่ๆ ก็มายืนรออยู่ข้างหน้าอีกแล้ว
นายกรุ้มกริ่ม
           
นายกรุ้มกริ่ม
                ใต้ฟ้าผืนนี้ ... คงมี ผู้คน หลากหลาย เรื่องราว แฝงเร้น มากมาย เกิดแก่ เจ็บตาย ไขว่คว้า หากัน
นายกรุ้มกริ่ม
  อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก เป็นเมืองท่ามกลางหุบเขา มีเสน่ห์เล็กๆ ในแบบของตัวเอง แม่สอดไม่ใช่เมืองท่องเที่ยว แต่มีคนแวะเวียนมาเยอะเพราะแม่สอดเป็นประตูผ่านแดนไปยังเมืองเมียววดีของพม่า
นายกรุ้มกริ่ม
เมื่อ "ผม" อ้าปากเรียกหา "สิทธิเสรีภาพ"
นายกรุ้มกริ่ม
      ยามเช้าใกล้รุ่งของตัวอำเภอแม่สะเรียงมีเพียงความเงียบสงัด ไร้วี่แววของรถราและผู้คน ไฟถนนสีส้มส่องผ่านม่านหมอกที่ลงหนาจัดคอยช่วยให้จิตใจของผู้มาเยือนอบอุ่นขึ้นได้บ้างบนทางสายเล็กๆ ที่ไม่รู้ว่าจะนำไปสู่สถานที่แบบใด   ผมลงจากรถทัวร์สาย กรุงเทพ - แม่ฮ่องสอนตอนตีห้าเศษ ด้วยอาการงัวเงีย งุนงง กับเป้ 1 ใบ เต้นท์ 1 หลัง เพื่อน 1 คน หลังนั่งสัปหงกตั้งแต่ออกจากหมอชิตมาตอนห้าโมงเย็น จุดหมายปลายทางที่จะไปให้ถึงคือ "งานวันเด็กไร้สัญชาติ ครั้งที่8" บนดอยไหนสักดอยในจังหวัดแม่ฮ่องสอน ที่ไม่รู้ว่าไกลแค่ไหน ไม่รู้ว่ามันคืองานอะไร และไม่รู้ว่าตัวเองจะไปทำอะไร  …
นายกรุ้มกริ่ม
               สิงหาคม 2550 นักศึกษามหาวิทยาลัย 12 ชีวิต ชาย6 หญิง6 กลั้นน้ำตายิ้มให้กับโรงเรียนประถมเล็กๆ แห่งหนึ่งในจังหวัดตรัง ขณะที่กระโดดขึ้นท้ายรถกระบะแล่นจากไป                    ในระยะเวลา 9 วัน พวกเขาได้อุทิศทุกสิ่งทุกอย่างเพื่อเนรมิตห้องเก็บของเก่าๆ ให้เป็นห้องสมุดสำหรับเด็กที่มีตัวการ์ตูนสดใส และหนังสือใหม่แกะล่องจำนวนมาก ความประทับใจ รอยยิ้ม คราบน้ำตา วันที่เหน็ดเหนื่อย และเวลาแห่งความสนุกสนาน…
นายกรุ้มกริ่ม
              “The productive forces of material life conditions the social, political and intellectual life process in general. It is not the consciousness of men that determines their being, but, on the contrary, their social being that determines their consciousness” Karl Marx Preface to A Contribution to the Critique of Political Economy     ถ้าหากปรัชญาของคาร์ล มาร์กซ์ ยังพอมีส่วนถูกอยู่บ้าง คนที่มีชีวิตอยู่ในสิ่งแวดล้อมอันประกอบด้วยวัตถุทางรูปธรรมแบบหนึ่งๆ จะไม่สามารถแยกแยะ(Determine) ความถูกผิดดีงามทางศีลธรรม (…