เราเดินอยู่บนหนทางของธรรมชาติ

เมื่อยังเด็ก ไม่เข้าใจอะไรนัก เวลาที่เราเห็นสิ่งประดิษฐ์ต่างๆ ที่เรารู้สึกว่ามันเหนือกว่าธรรมชาติ เราจะคิดว่านั่นเป็นสิ่งที่ฝืนธรรมชาติ เช่น การบินของเรือบิน เราคิดว่านั่นเป็นความพิเศษที่มนุษย์สร้างขึ้น แล้วยังมีสิ่งต่างๆ มากมาย ทั้งรถยนต์ โทรทัศน์ วิทยุ ไฟฟ้า ทั้งหลายทั้งปวง ที่เรารู้มาว่ามันเป็นผลผลิตทางวิทยาศาสตร์ และเราก็คิดว่า นั่นไม่ได้เป็นไปโดยธรรมชาติ มันคือความเก่งของมนุษย์ที่สร้างมันขึ้นมา

โตมา ได้รู้ได้ยินได้ฟัง ได้อ่านได้เรียน เราเริ่มเห็นว่า การสร้างสิ่งต่างๆ นั้นมันไม่ได้สร้างจากความรู้ที่พิเศษพิสดาร แต่มันมาจากการเข้าไปค้นพบความเป็นไปธรรมดาของธรรมชาติต่างหาก แม้แต่สิ่งยากๆ ที่เล่ากันมาว่ามันเริ่มจากความเพ้อฝันของมนุษย์ที่จะบินให้ได้เหมือนนก เมื่อทำความเข้าใจ ในวัยที่สมควรแล้วนั่นแหละ เราถึงได้เข้าใจว่า การบินของเครื่องบิน ก็เป็นเรื่องของธรรมชาติ การสร้างเครื่องยนต์กลไกต่างๆ ก็สร้างมาจากความเป็นไปของธรรมชาติ ทั้งสิ้น ทั้งความมหัศจรรย์เล็กๆ น้อยๆ ในวัยเยาว์ของเรา เช่น วิทยุ โทรทัศน์ เป็นต้น

การค้นพบหนึ่งครั้ง มันไม่ได้จบอยู่เพียงนั้น ตลอดมาเมื่อมีการค้นพบสิ่งใด มันก็ได้ขยายสู่การค้นพบเรื่องอื่นๆ หรือการพบในรายละเอียดมากขึ้น ว่ากันว่านั่นก็เป็นพัฒนาการ เป็นวิวัฒนาการก็ว่าไป แต่ดูเหมือนว่าตลอดมา การค้นพบสิ่งที่ยิ่งใหญ่ในโลกมนุษย์ มันซุกซ่อนหายนะภัยอยู่ด้วยเสมอมา เอาเถอะนั่นก็ว่ากันไป นั่นอาจจะเป็นเรื่องสำคัญ แต่ไม่ใช่เรื่องที่เราจะพูดถึงในวาระนี้ เพราะสิ่งที่เรากำลังสนใจใคร่รู้ก็คือเรื่องของภูมิปัญญา

เทียบเคียงการสร้าง การเรียนรู้ทั้งหลาย เราย่อมพบว่า ความรู้ของมนุษย์ไม่มีอะไรใหม่ และไม่มีอะไรที่ถูกสร้างขึ้น แต่ทั้งหมดมันดำรงอยู่ในธรรมชาติ อันเป็นธรรมดา ภูมิปัญญา คือสิ่งที่เราต้องเดินเข้าไปหา แน่นอนหลายครั้งหลายหน ความรู้บางอย่างผุดพรายเข้ามาในการรับรู้ของเราไม่ยากนัก และมันมาในเวลาที่เราต้องการ นั่นเรียกว่า ญาณทัศนะ มันเกิดขึ้นเพราะบางเสี้ยวที่ชีวิตเราก้าวเข้าไปถึงพื้นที่แห่งภูมิปัญญานั้นโดยที่เราอาจจะรู้ตัวหรือไม่รู้ตัว แต่ญาณทัศนะ หรือการผุดพรายของความรู้นั้นจะไม่เกิดขึ้นเลย หากว่าชีวิตเราหลับใหลอยู่ในความเป็นอัตโนมัติ ตรงกันข้าม การผุดพรายของความรู้มันมาพร้อมกับความตื่นของชีวิต การตื่นของจิต การตื่นของการค้นหา มิใช่พยายามสร้าง แต่คือการค้น ค้นที่ไหน ค้นลงไปในจิตสำนึกของตนก่อนเท่านั้นกระมัง

เช่นนี้แล้ว เราต่างก็กำลังเดินอยู่บนหนทางของธรรมชาติ ไม่ว่ามนุษย์จะสร้างสิ่งใด ยิ่งใหญ่และมหัศจรรย์เพียงไหน เราก็ยังก้าวเดินอยู่ในวิถีแห่งธรรมชาติอยู่นั่นเอง