ผมเคยเขียนงานชุด จริยธรรมของการพบพาน (The Ethics of Encounter) เอาไว้เมื่อหลายปีก่อน เพื่อนำเสนอสิ่งที่เป็นไปได้ในสถานการณ์ของการเชิญหน้า ว่าในการปะทะสังสรรค์กันของมนุษย์กับคนแปลกหน้าย่อมเกิดภาวะพิเศษ ซึ่งอาจนำไปสู่สงครามหรือสันติภาพก็ได้ หลายปีมานี้ผมพบว่าปัญหาหนึ่งของสังคมไทยก็คือการปะทะกับโดยไม่คำนึงถึงการดำรงอยู่ของ "คนอื่น" บังเอิญช่วงนี้ได้อ่านงานของ Jared Diamond เลยอยากเล่าอะไรให้ฟังครับ ตอนพิเศษนี้ยังไม่มีข้อสรุปนะครับ แค่อยากเล่าให้ฟังครับ
ในรูปที่เห็นชายคนหนึ่งร้องไห้อย่างหวาดกลัวมีเรื่องเล่าว่า เมื่อนักสำรวจทีม Leahy-Dwyer patrol ในปี 1931 จากออสเตรเลียไปสำรวจที่สูงของนิวกินีได้เผชิญหน้ากับชนเผ่าพื้นเมือง ชาวเผ่าซึ่งตัดขาดจากโลกภายนอกและไม่มีความรู้ใดเกี่ยวกับโลกภายนอก โดยเฉพาะเรื่องคนขาวจากยุโรป ชายคนหนึ่งทรุดตัวร้องไห้อย่างหวาดกลัวที่ได้เห็นคนขาวและมีการบันทึกภาพนั้นเอาไว้
เมื่อได้มีการสำรวจความทรงจำของชาวเผ่าเกี่ยวกับเหตุการณ์นั้นมีคำบอกเล่าว่า
"เมื่อคราวนั้น, คนที่โตกว่า (ชี้ไปที่ชายชราสองคน)--ซึ่งพวกเขาแก่มากตอนนี้--เพิ่งจะเป็นหนุ่ม, ยังไม่มีเมีย พวกเขายังไม่โกน (ผม) เป็นช่วงที่คนขาวมา...ผมกลัวมาก ผมไม่รู้ว่าจะคิดยังไงดี และร้องไห้อย่างไม่รู้ตัว พ่อจึงฉุดแขนพาผมไปซ่อนตัวหลังพงหญ้าคูไน พ่อยืนขึ้นแอบมองที่คนขาว...เมือคนขาวจากไป, ชาวเรานั่งล้อมวงและพัฒนาเรื่องเล่า ชาวเราไม่รู้อะไรเกี่ยวกับพวกคนขาว ชาวเราไม่ได้ไปไหนไกลๆ ชาวเรารู้แต่ด้านนี้ของภูเขา และเราเชื่อว่าพวกเราเป็นพวกคนเป็น ชาวเราเชื่อว่าเมื่อคนตายผิวคนตายจะเปลี่ยนเป็นขาวซีดและเดินทางไปยัง "ที่นั่น" --ที่ของคนตาย เมื่อคนแปลกหน้า (คนขาว) มาถึง ชาวเราว่ากันว่า "อ้อ คนขาวไม่ใช่คนของโลกนี้ (โลกของคนเป็น) อย่าฆ่าพวกเขาเลย--คนขาวเป็นญาติพี่น้องที่ตายไปแล้วและร่างเปลี่ยนเป็นผิวขาวซีดและกลับมา" (Diamond, 2012: 58)
จะพูดได้ไหมว่าเขามอง "คนอื่น" ว่าเป็นญาติ
Jared Diamond. 2012. The World Until Yesterday: What Can We Learned from Traditional Socities?. New York: Allen Lane.