Skip to main content

เดี๋ยวทรัพย์สินไม่ใช่ของที่จับต้องได้อย่างข้าวของ เงินทองอย่างเดียวแล้ว มีทรัพย์สินทางปัญญาที่เขารณรงค์กันตลอดเวลาว่าอย่าละเมิด บางทีก็งงใช่ไหมครับ ว่าทำไมเราซื้อหนังสือหรือซีดีมาแต่ทว่า เขาบอกห้ามเผยแพร่ ทำซ้ำ เราก็กลัวว่าถ้าปั้มไปให้เพื่อนเยอะจะผิดไหม แต่ใครๆก็ทำกัน ไหนจะข่าวคนเก็บขยะเอาแผ่นซีดีเก่ามาขายข้างทางโดนคดีเข้าไปอีก   รู้สึกกันได้ใช่ไหมครับว่าเรื่องพวกนี้มันเข้ามาใกล้ชีวิตเราทุกคนมากขึ้นทุกวัน  ลองดูรวมมิตรปัญหาลิขสิทธิ์ที่เคยมีคนถามเข้ามากันดูเลยครับ

ป้าเจ้าของร้านถ่ายเอกสารมาปรึกษาว่า  “มีคนมาขู่ว่าถ้าไม่มาเคลียร์จะเรียกเจ้าของลิขสิทธิ์หนังสือมาจับ เพราะป้าได้เอาหนังสือของอาจารย์ท่านหนึ่งมาถ่ายเอกสารเพื่อบริการนักศึกษาที่เรียนวิชานั้นกันเป็นพันคน แล้วทุกปีเด็กจะมาสั่งกันตอนต้นเทอมจนถ่ายเอกสารกันไม่หวาดไม่ไหว   เลยวางแผนว่าจะเอาหนังสือมาถ่ายเอกสารไว้ล่วงหน้าสัก ห้าร้อยชุดก่อนเพราะยังไงก็คงหมดเร็วแน่ๆแล้วที่ไม่พอก็ทยอยถ่ายเอกสารไปเรื่อยๆ เพื่อที่เด็กจะได้ไม่ต้องคอยนาน   หลังจากถ่ายเอกสารเสร็จก็เอามาวางติดป้ายและราคาไว้ให้เด็กมาหยิบแล้วจ่ายเงินได้เลย หลังจากนั้นก็มีคนเข้ามาหาบอกว่า ทำอย่างนี้มันละเมิดลิขสิทธิ์นะ เดี๋ยวจะไปแจ้งความตำรวจมาจับ ถ้าไม่รีบมาเคลียร์เดี๋ยวได้ติดคุกและเสียค่าปรับอานแน่   ป้าก็ไม่รู้จะทำอย่างไรก็คิดไว้แค่ว่าจะบริการนักศึกษาไม่ต้องมาคอยนานและมีเอกสารประกอบการเรียนให้ทันเวลา เพราะนี่ก็เปิดเทอมมาอาทิตย์กว่าแล้ว ถ้าใช้วีเก่าที่ถ่ายเอกสารเอาทีละเล่มตามจำนวนที่นักศึกษามาสั่ง มันเปลืองเวลาและจัดการยากกว่ามาก  จึงอยากถามว่าจะเอายังไงกับปัญหานี้ดี”

เรื่องถัดมามีน้องนักดนตรีมาร้องว่า “กลุ่มข้าพเจ้าโดนขโมยลิขสิทธิ์เพลงมนต์รักมีโอ ซึ่งเป็นงานที่ข้าพเจ้ากับเพื่อนๆได้ร่วมกันสร้างสรรค์กันแต่งขึ้นมา และถูกคนที่รู้จักเพียงไม่กี่วันหลอกเอาเพลงไป ซึ่งปัจจุบันก็ยังไม่ได้คืน เนื่องจากไม่มีหลักฐานเพียงพอ และอีกทั้งข้าพเจ้ายังเด็ก ไม่มีความรู้เรื่องกฎหมาย  และเนื่องจากพวกข้าพเจ้าและเพื่อนติดเรียนจึงวานให้พี่ที่รู้จักนำเพลงไปจดลิขสิทธิ์ให้ แต่แล้วก็ถูกอ้างว่าเป็นของพวกเขาโดยเขายืนยันว่าเขามีหลักฐานว่าเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ที่ถูกต้องตามกฎหมายมีลายลักษณ์อักษร   แถมที่มันเจ็บใจก็เพราะมีคนเอาเพลงของเราไปร้องหากินได้ แต่พอเราจะเล่นบ้างกลับโดนขู่ว่าขโมยลิขสิทธิ์ เดี๋ยวจะเอาตำรวจมาจับอีก”

อีกเรื่องก็มาจากน้องนักกำกับหนังสั้นรุ่นใหม่ที่เข้าใกล้ความฝันแต่ต้องมาพบความจริงที่โหดร้าย “ข้าพเจ้าทำหนังชีวิตบดทรัพย์เพื่อที่จะส่งเข้าประกวดงานหนังสั้นรายการหนึ่ง ซึ่งเรื่องนี้พวกเราตั้งใจทำกันมานาน พอตัดต่อเสร็จก็อยากจะลองกระแสว่ามีคนสนใจมากแค่ไหน จึงได้ลองอัพโหลดลงไปในอินเตอร์เน็ตเพื่อดูยอดชมและการวิพากษ์วิจารณ์เผื่อว่าจะนำมาปรับปรุงให้โดนใจคนดูมากขึ้น ซึ่งก็ผ่านไปไม่มีใครว่าอะไร เห็นยอดวิวเพิ่มมากขึ้นไปเรื่อยๆ และมีคนชอบเยอะเหมือนกัน จึงตัดสินใจว่า ได้เวลานำหนังส่งเข้าประกวดได้แล้วล่ะ เพราะว่ากระแสดีอย่างนี้มีลุ้นรางวัลแน่นอน   พอส่งไปได้สักเดือนก็มีหนังสือเตือนจากกองประกวดว่าหนังของเรามีเนื้อหาลอกเลียนแบบหนังอีกเรื่องที่ส่งเข้ามาก่อน ขอให้ถอนตัว ไม่อย่างนั้นอีกเรื่องจะฟ้องร้องและจะกลายเป็นเรื่องใหญ่   เลยตัดสินใจมากปรึกษาเพื่อว่าจะทวงความเป็นธรรมกลับมาให้พวกเราด้วย เพราะเรามั่นใจมากว่าทำเองคิดเองไม่ได้ลอกใครแน่ๆ”

ส่วนเรื่องสุดท้ายมีเพื่อนๆในวงการหนังสือ มาหารือเป็นพักๆ ว่า มีวรรณกรรมหลายเรื่องที่เป็นมรดกวรรณกรรมคลาสสิกของเหล่าบรรพชนเทพอักษรา ที่ทิ้งผลงานล้ำค่าควรแก่การจัดพิมพ์เผยแพร่ให้เป็นขุมทรัพย์ทางปัญญาควรค่าแก่การอ่านและสะสมเพื่อให้ลูกหลานในการต่อยอดทางปัญญาต่อไป แต่กลับติดตรงที่ญาติพี่น้องของทวยเทพเหล่านี้ไม่มีอำนาจอนุญาตให้เผยแพร่ เพราะสำนักพิมพ์เก่าที่เป็นเจ้าของสิทธิในการจัดพิมพ์ในสมัยที่นักเขียนเหล่านี้ยังมีชีวิตอยู่ได้ตั้งแง่เกี่ยวกับค่าลิขสิทธิ์ในการจัดพิมพ์ครั้งถัดไป   ทั้งไม่ให้พิมพ์บ้าง ให้พิมพ์แต่ขอแบ่งปันสิทธิในการจำหน่ายอย่างไม่เป็นธรรม   หรือถึงขั้นขู่ว่าจะฟ้องร้องกันให้เสียหายหรือล้มละลายกันไปเลยก็มี   ทำให้ต้องมีการคิดกันอย่างถ้วนถี่ก่อนจะมีการนำต้นฉบับอันล้ำค่าเหล่านั้นมาจัดพิมพ์ใหม่เพื่อให้คนรุ่นถัดไปได้เสพสุนทรียะทางปัญญาเหล่านั้นสืบไป

วิเคราะห์ปัญหา

1.             การเปิดร้านถ่ายเอกสารโดยรับบริการทำสำเนาหนังสือถือเป็นความผิดทางกฎหมายหรือไม่ กรณีใดที่ต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ

2.             หากจะทำสำเนาหนังสือจะต้องหารือหรือวางแผนอย่างไรเพื่ออำนวยความสะดวกให้กับนักศึกษา และรักษาสิทธิผู้ประพันธ์

3.             ลิขสิทธิ์ในเพลงเป็นสิ่งที่ต้องจดแจ้งหรือไม่ จึงจะเกิดสิทธิขึ้นมา แล้วเราเล่นเพลงของตนเองได้หรือไม่

4.             มีวิธีในการเรียกร้องสิทธิในเพลงของเรากลับมาอย่างไรบ้าง

5.             หนังที่เรารังสรรค์ขึ้นมา หากถูกกล่าวหาว่าลอกเลียนหนังของคนอื่นและตัดสิทธิในการแข่งขันจะทำอย่างไร

6.             ลิขสิทธิ์มีระยะเวลาในการคุ้มครองแค่ไหน และใครกันแน่ที่เป็นเจ้าของสิทธิ์หลังจากผู้ประพันธ์เสียชีวิต

การนำกฎหมายมาแก้ไข

1.             การเปิดร้านถ่ายเอกสารโดยรับบริการทำสำเนาหนังสือถือเป็นความเสี่ยงต่อความผิดทางกฎหมายมาก กรณีการนำหนังสือมาถ่ายเอกสารล่วงหน้าเป็นความผิดแน่นอน และที่ต้องระมัดระวังเป็นพิเศษจะมีคนสั่งแต่การถ่ายเอกสารทั้งเล่มก็ยังกระทบกระเทือนต่อสิทธิของผู้แต่งในทางการค้า หากหนังสือเล่มดังกล่าวมีวางขายในท้องตลาด

2.             หากจะทำสำเนาหนังสือควรหารือกับเจ้าของลิขสิทธิ์เสียก่อน แล้ววางแผนร่วมกันกับผู้แต่งหรือสำนักพิมพ์เพื่ออำนวยความสะดวกให้กับนักศึกษา และรักษาสิทธิผู้ประพันธ์

3.             ลิขสิทธิ์ในเพลงเป็นสิ่งที่ไม่ต้องจดแจ้งเพราะกฎหมายกำหนดว่าลิขสิทธิ์เกิดนับตั้งแต่มีการเผยแพร่  แต่สาเหตุที่มีการพูดเรื่องจดแจ้งหรือไม่จึงจะเกิดสิทธิขึ้นมาเพราะว่าเป็นวิธีการสร้างหลักฐานการเผยแพร่โดยมีพยานคือหน่วยงานที่รับจดแจ้ง ซึ่งเราเล่นเพลงของตนเองได้หากต้องการยืนยันสิทธิ์ หากมีการโต้แย้งสิทธิ์ก็ต้องฟ้องกันในชั้นศาล โดยฝ่ายที่ชนะคดีอาจเรียกค่าเสียหายย้อนหลังได้เช่นกัน

4.             วิธีการเรียกร้องสิทธิในเพลง หรืองานประพันธ์ต่างๆ ทั้งหนัง หรือซอฟท์แวร์ ฯลฯ นั้นจะต้องมีการนำสืบว่าได้มีการเผยแพร่ก่อนผู้อื่น ซึ่งอาจจะนำหลักฐานในการอัพโหลด หรือสำเนาที่มีการยืนยันได้ถึงวันเวลาที่การเผยแพร่ต่อสาธารณะ

5.             หนังที่เรารังสรรค์ขึ้นมา หากถูกลอกเลียนหนังของคนอื่นและตัดสิทธิในการแข่งขัน จะสามารถขอยืนยันสิทธิเพื่อให้มีสิทธิแข่งขันได้ โดยมีการส่งหลักฐานวันเวลาและพยานอื่นๆประกอบ หากมีการโต้แย้งสิทธิก็ต้องสู้คดีกันในศาล

6.             ลิขสิทธิ์มีระยะเวลาในการคุ้มครองตลอดชีวิตของผู้ประพันธ์และสืบเนื่องต่อไปยังทายาทอีก 50 ปีหลังจากเสียชีวิต แต่ผู้เป็นเจ้าของสิทธิ์อาจไม่ใช่ผู้แต่งก็ได้หากมีการทำสัญญาพิเศษเพื่อโอนสิทธิให้บรรษัทห้างร้างหรือนายจ้าง แม้หลังจากผู้ประพันธ์เสียชีวิตไปแล้วก็ไม่โอนไปยังทายาท ยังเป็นของผู้ทรงสิทธิตามสัญญาต่อไปอีก 50 ปี

ช่องทางเรียกร้องสิทธิ

1.             การเจรจาตกลงกับเจ้าของลิขสิทธิ์ในเบื้องต้นเป็นสิ่งสำคัญ   และสามารถหาทางออกร่วมกันได้

2.             หากต้องการสร้างหลักฐานที่ยืนยันและกล่าวอ้างได้เข้มแข็งในทางกฎหมายให้ดำเนินการจดแจ้งกับสำนักลิขสิทธิ์ กรมทรัพย์สินทางปัญญา กระทรวงพาณิชย์ หรือสำนักพาณิชย์จังหวัดฯ

3.             หากมีข้อพิพาทต้องการเรียกร้องสิทธิกันให้ทำการแจ้งความต่อเจ้าพนักงานตาม พรบ.ทรัพย์สินทางปัญญาฯ ให้ดำเนินคดีทางกฎหมาย ซึ่งกฎหมายนี้ให้เจ้าของสิทธิ์แจ้งต่อตำรวจได้เพราะมีโทษทางอาญาต่อผู้ละเมิดลิขสิทธิ์

4.             หากเป็นข้อพิพาทตกลงกันไม่ได้สามารถฟ้องบังคับตามได้ที่ศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเท

สรุปแนวทางแก้ไข

                ใช้หลักกฎมายทรัพย์สินทางปัญญา ซึ่งกรณีนี้เป็นเรื่องลิขสิทธิ์ผู้เป็นเจ้าของเพลงไม่ต้องจดทะเบียน เพียงแต่พิสูจน์ว่าแต่งเองและได้มีการเผยแพร่ออกสู่สาธารณะก็เป็นการเพียงพอแล้ว ส่วนระยะเวลานั้นคุ้มครองตลอดชีพและต่อเนื่องไปอีก 50 ปีแก่ทายาทหรือผู้เป็นเจ้าของสัญญา   การเจรจาตกลงกับเจ้าของลิขสิทธิ์ในเบื้องต้นจึงสำคัญ   หากมีข้อพิพาทต้องการเรียกร้องสิทธิกันให้ทำการแจ้งความต่อเจ้าพนักงานตาม พรบ.ทรัพย์สินทางปัญญาให้ดำเนินคดีทางกฎหมาย และบังคับตามสิทธิที่ตนมีในศาลทรัพย์สินทางปัญญาฯ

 

 

บล็อกของ ทศพล ทรรศนพรรณ

ทศพล ทรรศนพรรณ
เรื่องนี้มีน้องคนหนึ่งนำเรื่องแปลกมากเล่าให้ฟัง เหตุการณ์ก็มีดังนี้ครับ
ทศพล ทรรศนพรรณ
เรื่องสุดท้ายของบริการด้านสื่อสารแล้วนะครับ เป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับทุกบ้านแน่ๆ เพราะเดี๋ยวนี้เรามีอินเตอร์เน็ตใช้ที่บ้านกันแล้วแทบทุกหลังเพราะมันทำให้เราสามารถทำงานหรือพักผ่อนที่บ้านได้โดยไม่ต้องเดินทางออกไปนั่งทำงานที่อื่นหรือเสียเงินออกไปซื้อความบันเทิงนอกบ้าน   หนูก็ชอบดูซีรี่ส์แล
ทศพล ทรรศนพรรณ
เรื่องต่อมาผมคิดว่าหลายท่านคงเคยหงุดหงิดอารมณ์เสียกับรถที่ดันมาพังเอาตอนที่เรารีบเร่งจะต้องใช้งานใช่ไหมครับ ที่แย่ไปกว่านั้น คือ เราขับได้แต่ซ่อมไม่เป็นต้องเข็นไปเข้าอู่ซึ่งก็ไม่รู้ว่าที่ไหนดีไม่ดี มีฝีมือน่าเชื่อถือจริงรึเปล่า เพราะเราก็ไม่มีความรู้ด้านเครื่องยนต์กลไกและช่วงล่างใดๆทั้งสิ้น ผู้ชา
ทศพล ทรรศนพรรณ
เรื่องนี้หลายท่านอาจจะเคยเจอปัญหาเดียวกัน หรือเคยได้ยินตามข่าวคราวที่ออกมาหลายครั้งนะครับ เพราะว่าปัจจุบันศูนย์ออกกำลังกายหรือฟิตเนสเซ็นเตอร์เป็นที่นิยมมาก ก็เพราะเราอยากมีร่างกายแข็งแรง รูปร่างสวยงาม เปล่งปลั่งมาจากภายในแต่ไม่มีเวลาไปออกกำลังกายในที่โล่งแจ้งเพราะไม่ตรงกับเวลาว่าง ก็มักจะเข้าฟิตเ
ทศพล ทรรศนพรรณ
เรื่องยุ่งๆ เกิดจากการไม่ได้รับความเป็นธรรมตามเงื่อนไขการสมัครเป็นสมาชิกของบริษัทจำกัดแห่งหนึ่ง ซึ่งได้เข้ามาชักชวนคนในพื้นที่ให้เข้าร่วมทำสัญญาประกันชีวิตแต่ไม่ได้ทำตามเงื่อนไขของสัญญาที่มาเล่าปากเปล่าและมีการปิดบังซ่อนเร้น เพิ่มเติมเงื่อนไขบางอย่าง เมื่อผู้เอาประกันตาย ญาติ ลูกหลานไปร้องขอรับปร
ทศพล ทรรศนพรรณ
เรื่องที่จะนำมาเล่าสู่กันฟังเป็นกรณีที่เกี่ยวกับความเสียหายที่เกิดจากการกระทำของผู้อื่นที่อาจมาเคาะประตูบ้านเราได้ทั้งที่เราก็อยู่เฉยๆในบ้านไม่ได้ออกไปทำอะไรเสี่ยงภัย  แต่กลับประสบภัยจากความประมาทเลินเล่ออย่างรายแรงของผู้อื่น  ลองไปฟังเคราะห์หามยามซวยของน้องคนหนึ่งที่หวังจะใช้กฎหมายเป็น
ทศพล ทรรศนพรรณ
ป้าคนหนึ่งเข้ามาปรึกษาว่าไปโรงพยาบาลรัฐแถวบ้านซึ่งตนมีชื่อเป็นคนใช้สิทธิบัตรทองอยู่ที่นั่น แต่ด้วยความที่ป้าได้รับบัตรมานานมากแล้ว และเมื่อสองปีก่อนได้มีการก่อสร้างและซ่อมบ้านทำให้ต้องโยกย้ายข้าวของออกจากบ้านก่อนจะกลับเข้าไปอยู่อีกครั้งเมื่อซ่อมแซมเสร็จ ทำให้บัตรที่เก็บไว้สูญหายไปเมื่อไหร่ก็ไม่ทร
ทศพล ทรรศนพรรณ
สิ่งที่ขับเคลื่อนโลก คือ เทคโนโลยี การทหาร การค้า และการแพร่ความคิด ความเชื่อ ศาสนา
ทศพล ทรรศนพรรณ
กฎหมาย เขียนด้วยคน บังคับด้วยคน และก็เป็นการควบคุมพฤติกรรมของคน   จึงมีคนสงสัยว่า แล้วอย่างนี้จะมีกฎหมายสิ่งแวดล้อมไปทำไมในเมื่อไปบังคับ ดิน ฟ้า อากาศ หรือน้ำ ไม่ได้  
ทศพล ทรรศนพรรณ
ตลอดหนึ่งทศวรรษที่ผ่านมา ผมได้ใช้เวลาวนเวียนอยู่กับการทำวิจัยเกี่ยวกับกฎหมายมาโดยตลอด ตั้งแต่ตอนเขียนวิทยานิพนธ์ปริญญาโท
ทศพล ทรรศนพรรณ
หลังจากคำทำนายในบทความ “รัฐเผด็จการ กับ การล้วงตับ” ชัดเจนขึ้นเรื่อยๆ (http://blogazine.in.th/blogs/streetlawyer/post/4833) จึงเป็นเวลาอันสมควรที่ประชาชนและสังคมไทยต้องร่วมกันต่อต้าน ชุดกฎหมายความมั่นคงโดยเฉพาะ พรบ.ความมั่นคงไซเบอร์ ที่มีเนื้อหาจำนวนมากขัดกับ หลักกฎหมายการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล
ทศพล ทรรศนพรรณ
“ความซวยไม่เข้าใครออกใคร” รถหาย โดนเบี้ยวหนี้ ชนแล้วหนีไม่มีใครรับผิดชอบเด็กในท้อง ไปจนถึงเรื่องเงินๆ ทองๆ ที่ถ้าลองได้เกิดขึ้นในหมู่คนรู้จัก ก็มักจบลงด้วยการตัดญาติขาดมิตร ไม่เผาผีกัน คงเป็นสิ่งที่ได้ยินไม่เว้นแต่ละวันใช่ไหม