ผมปลดกระเป๋าหนังสะพายบ่า
เปิดกระเป๋าหยิบเอกสารปึกใหญ่ออกมา ซึ่งเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับแผ่นดินไหว ดูท่านยิ้มเหมือนพึงพอใจ ชี้ไปที่เอกสารฉบับหนึ่งแล้วบอกว่า นั่นเป็นชื่อของท่านที่เขียนเรื่องนั้น ผมหัวเราะแก้เขินที่จุดไต้ตำตอ ถือโอกาสย้ำถาม
“ ท่านชื่อคุณอดิศร ฟุ้งขจรหรือครับ ? ขอโทษผมไม่ทราบจริงๆครับ.”
เราทั้งคู่หัวเราะและยิ้มให้กัน เราเริ่มคุ้นเคยกันในเวลาอันสั้น คงจะจริงนะ ที่ว่าการพบกันครั้งแรกเป็นเรื่องสำคัญยิ่ง หากอัธยาศัยต้องกัน หรือที่พูดกันว่า ถูกชะตากัน ยิ่งคุยยิ่งสนุก มิตรภาพงอกงามรวดเร็ว บางคนพูดกันคำสอง บอกได้เลยไปไม่รอด ท่านเผยว่าอีก 4 ปีจะเกษียณอายุราชการ การสนทนาของเราได้ทั้งสาระและรสชาติ พอจะได้เรื่องราวว่า เครื่องตรวจแผ่นดินไหวแบบแม่เหล็กไฟฟ้านั้นเป็นต้นแบบ ปัจจุบันได้พัฒนาเป็นระบบ
IRIS(Incorporated Research Institution Of Seismology) ถือว่าทันสมัยสุด โดยมีขั้นตอนการทำงานตามลำดับว่า เมื่อเกิดแผ่นดินไหว(พลังงานกล) จะเกิดการสั่นสะเทือนที่กระบอกวัดแผ่นดินไหว แล้วมันจะเปลี่ยนเป็นสัญญาณแม่เหล็กไฟฟ้า แปลงสัญญาณนี้ไปยังคอมพิวเตอร์ นำไปสู่การใช้สูตรคำนวณเป็นค่าแรงสั่นสะเทือน มีหน่วยเป็นริกเตอร์
“ สาเหตุจริงๆของแผ่นดินไหวเกิดจากอะไรครับ ?.” ผมถามขึ้น
“ ก่อนหน้านี้เข้าใจว่า แผ่นดินไหวเกิดจากการระเบิดใต้ผิวโลก ปัจจุบันทฤษฎีการเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือกโลก ได้รับการยอมรับมากที่สุด.”
“ เออ ! ผมสงสัยจริงๆ สงสัยมานานด้วย อยากทราบความแตกต่างระหว่าง “รอยเลื่อน” กับ “เปลือกโลก” ?.”
“ ขอบเปลือกโลกที่แตกแล้วต้องมีการขยับตัวเรียกว่า “รอยเลื่อน” มันจะมีพลัง การขยับตัวของเปลือกโลกนี่เอง ทำให้เกิดแผ่นดินไหว.”
“ ทราบได้อย่างไรครับว่า รอยเลื่อนแม่จันยาวถึง 101 กิโลเมตร ?.”
ความสงสัยในใจแปรเปลี่ยนเป็นระลอกคำถาม
“ ทราบโดยวิธีสำรวจ ปัจจุบันดูจากภาพถ่ายทางอากาศ แล้วนำมาให้ผู้เชี่ยวชาญ แปลความตีความว่าเป็นรอยเลื่อนหรือไม่.”
“ ลมฟ้าอากาศสามารถบอกล่วงหน้าได้ แผ่นดินไหวบอกล่วงหน้าได้ไหม ?
มันน่าจะมีสัญญาณบอกเหตุบ้าง เช่น น้ำจะท่วมมดขนไข่อพยพ.”
“ ก็พอมี แต่ไม่ได้อธิบายเชิงวิทยาศาสตร์ เช่น ผึ้งแตกออกจากรัง หนูงูวิ่งออกจากที่อยู่อาศัย สัตว์บางชนิดตื่นตระหนก.”
“ ทำไม ? ที่ตั้งสถานีตรวจวัดแผ่นดินไหวมาอยู่ที่นี่ น่าจะมีเหตุอะไรบางประการ ?.”
ผมเปิดสมุดถามตามหัวข้อที่เตรียมมา
“ อ๋อ ! เรามีการสำรวจหลายแห่ง ที่นี่เหมาะสมที่สุด เพราะ...ไกลถนน ไม่มีลมแรง เงียบ ทำให้วัดการสั่นสะเทือนได้เที่ยงตรง.”
เมื่อได้ข้อมูลมากพอสมควร ผมขอความอนุเคราะห์จากท่านผู้อำนวยการ ฯ พาไปดู มันเป็นกระบอกโลหะท่อนหนึ่งยาวประมาณ 60 เซนติเมตร เส้นผ่าศูนย์กลางราว 50 เซนติเมตร ฝังลึกลงในดินราว 100 เมตร แล้วต่ออุปกรณ์เชื่อมโยงเข้าสู่ระบบ ผมออกไปดู เห็นเพียงแท่นซีเมนต์ตั้งอยู่หน้าสำนักงาน.