หุ่นยนต์ทำงานให้มนุษย์, ทุนนิยมล่มสลาย, สังคมอุดมคติที่เราฝันใกล้มาถึงแล้ว?

หรือมนุษย์ไม่ต้องทำงานให้พวกนายจ้าง นายทุนแล้ว? เพราะมีหุ่นยนต์ทำงานให้ เราจะสบาย พวกนายทุนอยู่ไม่ได้แน่ๆ ทุนนิยมมึงล่มสลายแน่??

ปัจจุบันโรงงานอุตสาหกรรมทั่วโลกมีแนวโน้มที่จะนำเอา “เครื่องจักรกลอัจฉริยะ” ที่ควบคุมการผลิตโดยใช้โปรแกรมซอฟแวร์เทคโนโลยีคอมพิวเตอร์เข้ามาแทนที่ "แรงงานมนุษย์" เพราะเห็นว่ามันมีความสามารถในการผลิตที่คล่องตัวและรวดเร็วกว่าแรงงานมนุษย์ มันสามารถผลิตสินค้าได้มาตรฐานเท่า ๆ กัน  และได้จำนวนมากในเวลาอันสั้น ประหยัดเวลาในการผลิตและเพิ่มปริมาณการผลิตสินค้าป้อนสู่ตลาดได้อย่างรวดเร็วให้ทันต่อความต้องการสินค้าของตลาด

ในอนาคตดูเหมือนว่าไม่เพียงแค่ในโรงงานอุตสาหกรรมเท่านั้นที่จะมีเครื่องจักรกลอัจฉริยะมาทำงานแทนมนุษย์ แต่ในชีวิตประจำวันของมนุษยอาจมีเครื่องจักรกลอัจฉริยะ หุ่นยนต์ รวมถึงหุ่นยนต์อย่าง “ปัญญาประดิษฐ์” (artificial intelligence) ที่มีการใส่ระบบจำลองความคิด ระบบจำลองการกระทำที่มีเหตุผลเลียนแบบมนุษย์เข้าไปในโปรแกรมขับเคลื่อน ควบคุม ซึ่งมีเป้าหมายเพื่อมารับใช้มนุษย์ ทำให้ชีวิตมนุษย์มีความสะดวกสบายและมีชีวิตความเป็นอยู่ดีขึ้น

สิ่งเหล่านี้ทำให้เราจินตนาการได้ว่า พวกเราในอนาคตอาจไม่ต้องใช้แรงในเชิงกายภาพในการทำงานหาเงิน ในเหนื่อยยากลำบากเหมือนที่ผ่านมา เพราะมีพวกหุ่นยนต์เหล่านี้คอยช่วยเหลือดูแลชีวิตเราแล้ว (automation of everything)

การจินตนาการถึงสังคมในอนาคตที่กล่าวมาข้างต้น ฝ่ายนักมารก์ซิสต์วิเคราะห์อย่างสุดโต่งไปเลยว่า นี่อาจเป็นจุดจบของความทุกข์ยากและความเหน็ดเหนื่อยของ "มนุษย์" (the end of human toil) ที่เกิดจากการทำงานเพื่อหาเงินมาดูแลชีวิต **มนุษย์ในที่นี้คือ - ผู้ใช้แรงงาน ชนชั้นล่าง

“มนุษย์” เหล่านี้จะได้รับการปลดปล่อยจากโซ่ตรวน (man freed from his chains) แห่งการกดขี่ การเอารัดเอาเปรียบของนายจ้างที่กดขี่ค่าจ้างและขูดรีดแรงงานของลูกจ้างเพื่อผลิตสินค้าและแสวงหากำไร เนื่องจากหุ่นยนต์ทำงานให้พวกเราทุกอย่างทั้งหนัก - เบา

หุ่นยนต์มันไม่บ่นว่าเหนื่อย ว่าเมื่อย ถ้าจะเกิดปัญหาก็แค่เครื่องร้อนและระบบทำงานซอฟแวร์

พัง หุ่นยนต์มันไม่มีจิตใจ ไม่มีความรู้สึกร้อน หนาว เหนื่อยทำงานแทนมนุษย์ได้ และที่สำคัญหุ่นยนต์มันไม่ได้ทำงานเพื่อผลประโยชน์หรือผลกำไรของบริษัท แต่มันทำงานตามที่มนุษย์สั่ง

การวิเคราะห์ข้างต้น นำไปสู่การจินตนาการถึงสังคมในอุดมคติที่เหล่านักมาร์กซิสต์ต้องการไปให้ถึงบางส่วนเท่านั้น (เพราะสังคมนิยมแบบมาร์กซิสต์ มีเป้าหมายอีกหลายอย่างไม่ใช่แค่ทุกคนมีอิสระ ไม่ต้องทำงานแค่นั้น แต่ยังมีการพูดถึงการเปลี่ยนแปลงในระดับโครงสร้างเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม การเมืองด้วย) ซึ่งเป็นสังคมที่มนุษย์มีอิสระเสรีภาพ มนุษย์ไม่ต้องใช้ชีวิตเพื่อการทำงาน เพราะมีหุ่นยนต์ทำให้ทุกอย่าง พวกเราจะใช้เวลาในชีวิตอยู่กับตัวเอง อยู่กับคนรัก ทำให้ในสิ่งที่พวกเราต้องการ เล่นดนตรี ฟังเพลง ออกกำลังกาย ทำสวน วาดภาพ เขียนนิยาย เป็นต้น สิ่งเหล่านี้จะนำไปสู่ยุคที่คนในสังคมไม่ต้องทำงาน (post - work society) ก็เป็นได้

เมื่อมนุษย์ไม่ต้องทำงาน แล้วจะมีเงินหาความสุขดังกล่าวได้อย่างไร  คำถามคือว่าไม่ทำงานจะมีเงินหรอ? คนที่จินตนาการถึงอุดมคติดังกล่าวตอบว่า "มีซิ" เงินก็มาจากรัฐบาล โดยพูดถึงการที่รัฐให้เงินประชาชนแบบไม่มีเงื่อนไข ให้เงินกับคนที่ว่างงาน หรืออาจจะพูดถึงให้เงินไปเลย ไม่ต้องให้ประชาชนทำงานเพื่อแลกเงินกับรัฐ

ฐานแนวคิดดังกล่าวมาจากแนวคิดของนักอุดมคติที่ต้องการให้รัฐจัดสรรเงินให้แก่ประชาชนทุกคน (universal basic income) ในลักษณะรายได้พื้นฐาน เพื่อให้ประชาชนจ่ายค่าอาหาร และการบริการต่างๆ จากรัฐ โดยต้องยืนยันว่าประชาชนได้รับทุก ๆ เดือนอย่างแน่นอน

แนวคิดรัฐให้เงินประชาชน ตามแนวคิด UBI เริ่มมีการพูดถึงในประเทศ เนเธอแลนค์ ฟินแลนด์ แคนนาดา เป็นต้น แต่ก็มีการพูดถึงว่า ไอ้ UBI เป็นแนวคิดที่ทุนนิยมเอามาใช้เพื่อทำให้ทุนนิยมอยู่รอดให้ได้ในปัจจุบันด้วย

แล้วรัฐจะเอาเงินมาจากไหนหละ? นี่ก็ยังเป็นคำถามที่ยังสงสัย ผมขอลองตอบ หรืออาจได้เงินจากการขายสินค้าที่พวกหุ่นยนต์ผลิตสร้างขึ้น? รัฐบาลทำหน้าที่ดูแลเครื่องจักรกลเหล่านี้ให้ทำงานให้ดี ทำงานผลิตสินค้าให้ได้เยอะ แล้วเอาไปขายหาเงินเอามาพัฒนาระบบโครงสร้างพื้นฐานของสังคมเพื่อคนในสังคมอยู่ดี กินดี  แต่คำถามก็คือเหมือนแนวคิดนี้ยังพึ่งพาระบบตลาด ยังพูดถึงเงินอยู่ในระบบทุนนิยม

คำถามต่อว่า แล้วใครจะได้ครอบครองหุ่นยนต์และเทคโนโลยีเหล่านั้น? คนรวยกว่า? หรือผู้มีอำนาจ?

พวกเราผลิตหุ่นยนต์ใช้เองได้หรอ? นอกจากพวกนักพัฒนาเทคโนโลยี จะใจดีผลิตให้ทุกคนมีใช้ 55

คำถามเหล่านี้ทำให้เราคิดว่า สังคมอุดมคติอย่างที่กล่าวมานั้นจะเกิดขึ้นได้จริงหรือ?

"เพ้อเจ้อ เพ้อฝัน ไม่เกิดขึ้นจริงหรอก"

ฝ่ายสนับสนุนทุนนิยมเชื่อมั่นว่าระบบโครงสร้างเศรษฐกิจการเมืองแบบทุนนิยมไม่มีวันล่มสลายง่ายๆ เพียงแค่หุ่นยนต์เข้ามาทำงานแทนแรงงานมนุษย์ตามที่พวกมาร์กซิสต์เชื่อหรอก

ภาพในจินตนาการของใครหลายคนที่ว่า มีหุ่นยนต์คอยทำงานรับใช้มนุษย์ทุกคน ขณะที่มนุษย์ต่างมีความสุขกับชีวิตที่ไม่ต้องทำงาน นี่มันความฝันเก่าของพวกมาร์กซิสต์สุดโต่ง

การที่หุ่นยนต์หรือเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ที่กล่าวมานั้น เข้ามาในกระบวนการผลิตในยุคปัจจุบันนั้น เป็นเพียงการเข้ามาเพื่อช่วยในระบบการผลิต เช่น ทำให้การกระบวนการผลิตรวดเร็วขึ้น สะดวกสบายขึ้น มันเป็นแค่การเปลี่ยนแปลงพลังทางการผลิต ประกอบด้วยแรงงานและเครื่องมือในการผลิตเท่านั้น ไม่ใช่การเปลี่ยนแปลงวิถีการผลิต (mode of production) ที่มีผลต่อความสัมพันธ์ทางการผลิต (production relation) ก็คือการได้ครอบครองหุ่นยนต์ เครื่องจักรไว้ใช้เพื่อการผลิต และจะสามารถนำไปสู่ความเปลี่ยนแปลงด้านความคิด ความเชื่อ วัฒนธรรมของสังคมได้ จนนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงของประวัติศาสตร์สังคมมนุษย์ได้

เป็นแค่การเปลี่ยนแบบรูปแบบการผลิตจากแรงมนุษย์ มาเป็นแรงหุ่นยนต์เท่านั้น มันไม่ได้เปลี่ยนระบบโครงสร้างของสังคมทุนนิยมเลย

อย่างไรก็ตาม มีการพูดถึงว่า ยุคที่หุ่นยนต์เข้ามาทำงานแทนแรงงานมนุษย์นั้น เป็นยุคหลังทุนนิยม (post capitalism) เท่านั้น ก็คือโครงสร้างสังคมภายใต้ระบอบทุนนิยมยังทำงานอยู่ แต่เพียงช่วงนี้เท่านั้นที่ระบบทุนนิยมพยายามปรับตัวให้เข้ากับยุคเทคโนโลยีหุ่นยนต์ หรือ พวก AI โดยทุนนิยมหวังจะทำงานร่วมกับหุ่นยนต์เหล่านี้ เพื่อให้ระบบทุนนิยมทำงานต่อได้

เช่น ทุกวันนี้ก็มีการพูดถึงการทำงานนอกโรงงาน ทำงานที่บ้านแล้ว  ยิ่งพวกทำงานความคิดสร้างสรรค์ ก็ยังใช้แรงงานอยู่ ก็แรงงานสมองไง เพื่อให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ แนวคิดหุ่นยนต์ทำงานแทนมนุษย์ก็คงอาจเป็นโมเดลเดียวที่ไม่ได้มุ่งเปลี่ยนแปลงวิถีการผลิตแบบทุนนิยมอย่างแท้จริง เพียงแค่เปลี่ยนรูปแบบการผลิตเท่านั้น

หรือไม่ทุนนิยมมันก็จะสร้างงานใหม่ๆขึ้นมาให้มนุษย์ต้องพึ่งพามัน มาทำงานเพื่อระบบทุนนิยมพึ่งพาระบบตลาด เงินเหมือนเดิม เช่น ต้องมาควบคุมหุ่นยนต์ เครื่องจักร หรืออาจจะมีอาชีพใหม่เกิดขึ้นในอนาคตก็ได้ หรือมีสกุลเงินแลกเปลี่ยนที่มีมูลค่าเงินสูงและมีค่ากว่าเงินที่อยู่ในระบบเศรษฐกิจปัจจุบันนี้ได้

อ่านเพิ่มกันได้ครับ 

https://theconversation.com/a-post-work-economy-of-robots-and-machines-is-a-bad-utopia-for-the-left-59134

https://theconversation.com/what-to-do-when-machines-take-our-jobs-give-everyone-free-money-for-doing-nothing-56911

http://www.abc.net.au/religion/articles/2014/07/17/4048180.htm

https://www.marxist.com/universal-basic-income-utopian-dream-or-libertarian-nightmare.htm