สาละวิน,ลูกรัก
เมื่อคืนลูกมีไข้ขึ้นสูง แม้เช้านี้อาการไข้ของลูกจะลดลงแล้วแต่ตัวลูกก็ยังอุ่นๆ เหมือนเครื่องอบที่เพิ่งทำงานเสร็จใหม่ๆ แม่จึงตัดสินใจให้ลูกขาดโรงเรียนอีกหนึ่งวัน
ลูกเป็นไข้มาหลายวันแล้วแม่จึงให้ลูกผักผ่อนอยู่กับบ้านเกือบตลอดสัปดาห์ แม่คิดว่าเพราะอากาศช่วงนี้ค่อนข้างผันผวน
โดยเฉพาะช่วงเช้าซึ่งยังคงหนาวเย็นเหมือนหน้าหนาว แต่เราจำต้องขี่มอเตอร์ไซด์ฝ่าอากาศหนาวจากบ้านใกล้เมืองเพื่อไปถึงโรงเรียนศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านห้วยเสือเฒ่าเป็นระยะทางกว่าเจ็ดกิโลเมตร ลูกจะนั่งด้านหน้ามีผ้าห่มแขวนไว้หน้ารถให้ลูกซุกซ่อนตัวป้องกันความหนาวยามรถวิ่ง
ถนนสู่หมู่บ้าน
พอตกบ่ายแม่รู้สึกว่าอากาศช่างร้อนอบอ้าว รถที่วิ่งแหวกอากาศแทนที่จะเย็นสบายกลับกลายเป็นลมร้อนอ้าว แผดเผาจนลูกต้องซุกซ่อนหน้าเข้ากับผ้าห่มผืนเดิม อาการหวัดของลูกจึงเป็นๆหายๆ อยู่นานเป็นเดือน
เส้นทางเจ็ดกิโลเมตรที่ว่าก็ยังเป็นเส้นทางที่แปลกที่สุดในโลกก็ว่าได้ เราจะตัดผ่านน้ำทุกๆห้าร้อยเมตร นั่นคือมีลำห้วยสายหนึ่งที่คดโค้งไปมาตัดผ่านถนนกว่าสิบสายเลยทีเดียว
แม่ต้องขี่รถด้วยความระมัดระวังเป็นพิเศษ เมื่อก่อนแม่เคยล้มอยู่หลายครั้งด้วยความลื่นของถนน จนเกิดความชำนาญและรู้เทคนิคในการขับ แต่แม่ก็ไม่เคยประมาทที่จะลดความเร็วเวลาขับขี่ผ่านลำน้ำ
ถนนตัดผ่านลำห้วย
ย่างเข้าหน้าร้อนไม่เท่าไร แม่รู้สึกว่าปีนี้คงต้องแล้งกว่าทุกๆ ปี น้ำที่เคยเจิ่งนองบนถนนบางสายมุดหายไหลอยู่ใต้พื้นถนน แทนที่แม่จะดีใจที่ไม่ต้องคอยระวังถนนลื่น กลับรู้สึกใจหายที่เห็นปรากฏการณ์ความแห้งแล้งเกิดขึ้นในรอบห้าปีได้อย่างชัดเจน
ทั่วโลกเองก็เป็นอย่างนี้ประสบปัญหาภัยแล้งและไฟป่าที่กำลังจะตามมา โดยเฉพาะแม่ฮ่องสอนที่ป่าส่วนใหญ่จะผลัดใบจนต้นโก๋น ใบไม้แห้งกลายมาเป็นเชื้อเพลิงยามเมื่อไฟป่าถูกจุดขึ้นที่ไหนสักแห่งกลายเป็นมังกรไฟลามไปทั้งป่า
ว่ากันว่าไฟป่าเกือบเก้าสิบเปอร์เซ็นต์เกิดจากการเผาด้วยมือของมนุษย์มากกว่าไฟป่าตามธรรมชาติที่ต้นไม้เสียดสีกันจนลุกไหม้ รัฐจึงรณรงค์ไม่ให้ชาวบ้านจุดไฟเผาป่า แต่อีกมุมหนึ่งของชาวบ้าน ไฟกับป่าหนีกันไม่พ้นในหน้าแล้ง
ชาวบ้านจึงต้องผ่อนหนักให้เป็นเบาด้วยการชิงเผาในสวนของตัวเอง เพื่อทำแนวกันไฟไม่ให้ไฟป่าลุกลามกินอาณาเขตกว้าง คือชาวบ้านเป็นผู้จุดไฟก็จริงแต่ก็สามารถควบคุมไม่ให้ไฟลุกลามไปทำลายความอุดมสมบูรณ์ของป่าทั้งป่า
แต่สำหรับแม่การกำจัดต้นเพลิงน่าจะเป็นทางออกที่ดีที่สุด เพราะเราไม่รู้ว่าการชิงเผาจะจัดการไฟได้ร้อยเปอร์เซ็นต์หรือไม่ หรือการห้ามจุดไฟเลยอาจจะนำมาซึ่งการสูญเสียครั้งใหญ่ก็เป็นได้
ชาวบ้านที่อยู่ใกล้เขตป่าไม้จึงมีโอกาสพลิกวิกฤตเป็นโอกาสด้วยการเก็บใบตึงมาทำหลังคาใบตองตึง สร้างรายได้และช่วยลดโลกร้อนแบบที่ไม่ต้องทำตามในโฆษณาทีวีก็เห็นผลได้แบบทันตา
คงมีเพียงจังหวัดแม่ฮ่องสอนเท่านั้นที่เราจะเห็นกระท่อมหลังคามุงใบตองตึงมีอยู่ทั่วไปตามชนบท ด้วยหาง่าย แม้ซื้อหาก็มีราคาถูก คือตับละสองบาทห้าสิบ กระท่อมหลังย่อมๆใช้ประมาณไม่เกินห้าร้อยตับ แล้วแต่ว่าจะให้มีความหนามากน้อยเพียงใด
.jpg)
หลังคาครึ่งใบไม้-ครึ่ง สังกะสี
ที่บ้านพือพือ(ย่า)ก็ยังคงใช้ใบตองตึงมุงหลังคา ทุกๆ สองถึงสามปีจึงจะมีการรื้อเปลี่ยนใหม่ เวลารื้อ-มุงหลังคาใหม่ก็จะใช้วิธีลงแขก โดยที่ชายหนุ่มในหมู่บ้านมาช่วยกันทำให้เสร็จภายในหนึ่งวัน เจ้าบ้านก็จะเลี้ยงข้าวปลาอาหารจนอิ่มหนำ เมื่อเพื่อนบ้านประสงค์จะรื้อ-มุงหลังคาก็จะใช้วิธีเวียนกันไปลงแขก
การลงแขกจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อชาวบ้านมีความร่วมใจกันสามัคคีเกื้อกูล และมีคนมากพอที่จะช่วยกันทำงานให้เสร็จเร็วขึ้นเหนื่อยน้อยลง แต่เมื่อชุมชนของเราแตกออกเป็นหลายหมู่บ้าน ส่วนหนึ่งกลับเข้าไปอยู่ในศูนย์อพยพบ้านในสอย
แม่บ้านเย็บใบไม้ทำ หลังคา
บ้านของพือพือจึงมีหลังคาเป็นสังกะสีครึ่งหนึ่งเป็นใบตองตึงครึ่งหนึ่ง เมื่อลูกชายและลูกสาวอีกสองคนตัดสินใจเดินทางไปประเทศที่สาม(อเมริกา) ตามพี่สาวคนโตและครอบครัวที่ไปอยู่ที่นู่นก่อนแล้ว ด้วยเหตุผลเดียวคือสังกะสีไม่ต้องเปลี่ยนบ่อยๆเหมือนใบตองตึง
แต่บ้านหลังคาสังกะสีร้อนแสนร้อน เวลาฝนตกใส่เสียงดังสนั่น ไม่เพราะหูเหมือนฝนสาดใบตองตึง ที่ทั้งนุ่มและชื้นเย็น จะดีก็แต่หน้าหนาวที่อบอุ่นกว่าบ้านหลังคาใบตองตึงบ้าง
บ้านของเรามุงกระเบื้องแม้ว่าแม่อยากจะมุงใบตองตึงเหมือนกระท่อม แต่ในระยะยาวเราจะต้องปวดหัวกับการเกณฑ์คนมาช่วยมุงหลังคาทุกๆสามปีเป็นอย่างน้อย
เพื่อนแม่คนหนึ่งมาสร้างบ้านพักตากอากาศไว้ที่แม่ฮ่องสอน บ้านไม้สักทั้งหลังแต่มุงด้วยใบตองตึง หลายปีผ่านไปพอจะกลับมาพักหลังคาใบตองตึงรั่วจนเป็นรูโบ๋ ไม้สักผุพังเพราะโดยฝนตกใส่อยู่หลายปี
ปีนี้ราคาใบตองตึงแพงขึ้น อาจจะเพิ่มอีกตับละห้าสิบสตางค์ถึงหนึ่งบาทก็เป็นได้ในช่วงท้ายฤดูกาลเก็บใบไม้ใครขยันก็มีรายได้ แค่เดินออกไปไม่กี่ก้าวเก็บใบไม้มาถักร้อยจากหนึ่งเป็นร้อยจากร้อยเป็นพัน เก็บเงินใส่กระเป๋าแบบลดโลกร้อน.
รักลูก
แม่