เราเคยดูละครน้ำเน่ามาสมัยเด็กๆ เพราะแม่เลี้ยงของเราชอบที่จะเปิดดู จนกระทั้งมัธยมต้นถึงได้เลิกดูละครพรรค์นั้นและหันมาดูหนังต่างชาติแทน ในละครไทยสิ่งที่ขาดไม่ได้คงเป็นตัวอิจฉา และจุดจบของตัวอิจฉานั้นมีอยู่สามอย่าง ตาย ติดคุก และเป็นบ้า
ปฏิเสธไม่ได้ว่าบุคลิกอันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของตัวอิจฉานั้นเป็นภาพที่ยากจะลืมเลือนการกรีดร้องโวยวาย การแสดงออกที่ดิบเถื่อน การร้องไห้ครวญคราง อารมณ์ที่ระเบิดออกมากลายเป็นภาพลักษณ์ที่ดูบ้าคลั่ง ปฏิเสธไม่ได้อีกเช่นกันว่าภาพลักษณ์เหล่านี้ได้ฝังซึมเข้าไปในจิตสำนึกเราและเรียกพฤติกรรมเหล่านี้ว่าเป็นพวก 'คนบ้า'
ทำไมเธอหรือเขาในละครเหล่านั้นถูกเรียกว่าตัวอิจฉา? แน่นอนเพราะพวกเธอหรือเขาเหล่านั้นมีความอิจฉา หน้าจอโทรทัศน์ได้สร้างภาพลักษณ์แห่งความสมบูรณ์อย่างที่ปกติชนควรจะมีขึ้นมาให้เป็นบรรทัดฐานต่อฐานความคิดของผู้ชม แน่นอน รวมถึงเราด้วย ภาพของบ้านสองชั้นสามห้องนอนหนึ่งห้องรับแขก รถยนต์สองคัน สุนัขประจำบ้านหนึ่งตัวและบางทีอาจมีคนรับใช้กลายมาเป็นภาพลักษณ์ในวัยเยาว์ว่านั่นคือความพอดี ภาพของตึกห้องแถว แฟลตสกปรก ชุมชนสลัม ชุมชนข้างวัดก็จะกลายเป็นที่ฟูมฟักให้ตัวอิจฉาหลายๆคนเกิดขึ้นมา ตัวอิจฉาเหล่านั้นต้องมีความรู้สึกไม่พอใจในสิ่งที่ตนมีและอยากที่จะแย่งชิงมันมาอย่างผิดลักษณะทำนองคลองธรรมและเมื่อความพยายามของพวกเขานั้นสูญสิ้นในการไขว่คว้าความสมบูรณ์เหล่านั้นเปล่าสูญจึงเกิดเป็นชุดความคิดที่ถูกถ่ายทอดไปอย่างง่ายๆ ว่าความอิจฉานั้นเลวร้าย และการกลายเป็นคนบ้าก็เหมาะแล้วที่จะเป็นภาคทัณฑ์ให้กับผู้มีความอิจฉาซึ่งเป็นสิ่งเลวร้ายเหล่านั้น
แน่นอน ว่าบทความนี้เราจะไม่พูดถึงความย่ำแย่ในการเข้าถึงสวัสดิการสังคมโดยรัฐและความไม่เท่าเทียมในด้านใดๆ หากแต่เราจะพูดถึงประเด็นที่สื่อพยายามสร้างภาพลักษณ์ในการเป็นคนบ้า และประสบการณ์การเป็นคนบ้าของเรา
เราตรวจพบว่าเป็นโรคไบโพลาร์ได้เมื่อสี่เดือนที่แล้ว (ราวเดือนพฤษภาคม) สายตาที่สังคมมองเรานั้นต่างออกไปเมื่อเราบอกว่าเราเป็นโรคเหล่านี้ โรคที่จัดอยู่ในกลุ่มอาการจิตเวช ไม่ว่าจะในรูปแบบที่สมเพช รังเกียจ อยากรู้อยากเห็น สงสาร และแสดงความเห็นใจด้วยการบอกว่า ‘อยากที่จะเข้าใจ’ แต่ก็นั่นแหละ ความพยายามเพียงครึ่งทางของพวกเขาก็จะล้มเลิกและแปรเปลี่ยนเป็นความเฉยเมยเสียแทน เราก็ไม่ได้ว่าอะไรพวกเขาไม่ใช่นักสังคมสงเคราะห์
จากภาพลักษณ์ที่เราถูกปลูกฝังมากว่าชุดการแสดงออกทางอารมณ์ใดๆ ที่ปราศจากการควบคุมนั้นถือว่าเป็นความบ้า ทำให้เรามักกล่าวว่าตัวเองบ้าเสียบ่อย เราเริ่มจะร้องไห้กับเรื่องเล็กๆน้อยๆอย่างคนบ้านั่นแปลว่าเราเสียใจที่ไม่สามารถบรรลุในสิ่งที่คาดหวังเอาไว้ได้อย่างตัวอิจฉา เรากรีดร้องโวยวายและทำร้ายตัวเองทุกครั้งเมื่อเราปราศจากการควบคุม หรือไม่สามารถควบคุมสิ่งใดให้เป็นดังใจได้นั่นแปลว่านั่นคือภาคทัณฑ์ของการเป็นตัวอิจฉา
คนรอบข้างไม่สามารถเข้าใจการปฏิบัติตัวต่อผู้ป่วยทางจิตอย่างเราได้ว่าควรปฏิบัติอย่างไร ไม่ว่าจะความไม่คุ้นชินที่แสดงออกมาอย่างเก้ๆกังๆ การพยายามเอาใจด้วยวัตถุ หรือก็พยายามใช้ยาขม (เมื่ออ่อนโยนด้วยไม่ได้ก็แข็งใส่อย่างโหดร้าย) เอาเสียเลยซึ่งแน่นอนว่ามันส่งผลเลวร้ายมากที่สุดต่อโรคที่ดื้อยา
เราถูกพี่ชายแท้ๆ สบประมาทว่า ‘เป็นคนบ้าหรือเปล่า? มโนเอาเองทั้งหมด เห็นภาพหลอนหรือเปล่านี่ถามจริงเถอะ?’
เราถูกน้าชายแท้ๆ ด่าว่ามึงมันเป็นบ้าหลังจากใช้ด้ามดาบปลอมกระแทกหัวจนลึกถึงกะโหลกศีรษะ
พ่อของแฟนสาวเรานำเรื่องคนเป็นไบโพลาร์ทำร้ายคนอื่นมาเล่าให้ลูกสาวฟังแล้วถามว่า ‘คนพวกนี้มันเป็นพวกคนบ้าหรือยังไง?’
คำว่าบ้า โรคจิต ความต่ำช้าทั้งหมดได้เริ่มเข้ามาในชีวิตของเราหลังเราเปิดใจกับโรคที่ตัวเองเป็นและเปิดเผยมันต่อคนรอบข้าง พวกเขาไม่สามารถเข้าใจถึงกระบวนการคิดของคนที่เป็นโรคกลุ่มดังกล่าวได้เลย พวกเขาได้แต่บอกว่าให้หัดควบคุมตัวเองเสียบ้าง ให้หัดควบคุมอารมณ์ ปล่อยวาง หรือไปทำบุญ สวดมนต์ นั่งสมาธิ ซึ่งเป็นเรื่องน่ารำคาญอย่างที่สุดและรังแต่จะทำให้อาการแย่ลง
นี่เองกระมังคือการปลูกฝังกระบวนทัศน์ความเป็นคนบ้าของอุตสาหกรรมสื่อบันเทิงของไทย
เมื่อคนป่วยจิตเวชเป็นคนบ้า พวกเขาควรได้รับการรักษาและปฏิบัติอย่างเหมาะสม ไม่ใช่การลดหลั่นซ้ำเติมหรือเพิ่มความเวทนาอันเกินจำเป็นให้แก่พวกเขา
เราเป็นคนบ้า
- ภูมิวัฒน์ แรงกสิวิทย์