สมยศ พฤกษาเกษมสุข: เนลสัน แมนเดลา รัฐบุรุษผิวดำผู้ยิ่งใหญ่

วันที่ 5 ธันวาคม  2556  ทั่วโลกไว้อาลัยต่อการจากไปของเนลสันแมนเดลา(Neison  Mandela) อดีตประธานาธิบดีแอฟริกาใต้ รัฐบุรุษโลกผู้ยิ่งใหญ่ซึ่งเป็นนักต่อสู้เพื่อสิทธิเสรีภาพและความเสมอภาคได้สิ้นชีวิตในวัย 95 ปี ด้วยอาการปอดติดเชื้อที่บ้านพัก นครโจฮันเนสเบิร์ก ตลอดชีวิตของเขาได้ต่อสู้เพื่อยุติการเหยียดสีผิว นำประเทศไปสู่ความเสมอภาคเท่าเทียมด้วยสันติวิธี และการปรองดอง

นายจาค็อบ  ซูมา ประธานาธิบดี แอฟริกาใต้ประกาศให้มีการไว้ทุกข์ 10 วัน ส่วนชาวแอฟริกาใต้รวมตัวกันตามสถานที่ต่าง ๆ ด้วยการเต้นรำ ร้องเพลง ซึ่งเป็นพิธีศพตามประเพณีของชาวแอฟริกาใต้ ในวันที่ 10 ธันวาคม 2556 ผู้นำคนสำคัญของโลกกว่า 60 ประเทศ เช่น บารัค โอบามา  จอร์จ ดับเบิลยู บุช  บิล คลินตัน  บัน คีมุน,ฟรองซัว  โคลอง  ราอุล คาสโตร  ได้เข้าร่วมพิธีไว้อาลัยที่สนามกีฬาโซเรโต (Soreto  Orlando  Stadium)

คนผิวขาวชาติแรกที่เข้าไปแอฟริกาใต้คือชาวดัชท์ ต่อมาอังกฤษเข้าไปดำเนินกิจการสถานีการค้า  ขึ้นบนปลายคาบสมุทรแหลมกู๊ดโฮปแล้วขยายดินแดนรุกรานพื้นที่ของคนผิวดำพื้นเมือง  กลายเป็นผู้ปกครองและสร้างความอภิสิทธิ์ชนให้คนผิวขาวกดขี่  เหยียดหยามคนผิวดำเป็นเวลายาวนานกว่า 350 ปี
คนผิวขาวในแอฟริกาใต้มีเพียง 10  เปอร์เซ็นต์จากประชากรผิวดำทั้งหมด  43  ล้านคน  บนแผ่นดินกว้างใหญ่ไพศาล  อุดมสมบูรณ์ด้วยป่าไม้  แร่ธาตุ  สัตว์ป่า  เหมืองแร่  เพชร  ทองคำ  ไร่นาสาโทขนาดใหญ่ โดยมีคนผิวดำอยู่ในฐานะเป็นลูกจ้างทำการผลิตสร้างความมั่งคั่งร่ำรวยให้คนผิวขาว  ซึ่งใช้ศาสนาสร้างความเชื่อว่าพระเจ้ากำหนดให้คนผิวดำเป็นคนรับใช้คนผิวขาว  คนผิวดำต้องจงรักภักดีต่อการกดขี่  แบ่งแยกสีผิวที่เรียกกันว่าระบอบอะพาไทด์ (Apartheid)

แมนเดลา เป็นลูกกษัตริย์ราชวงศ์เทมบู  คนแอฟริกาอยู่กันเป็นชนเผ่า  หัวหน้าเผ่าไม่ว่าจะเล็กหรือใหญ่เรียกว่าเป็นกษัตริย์กันหมด  ราชวงศ์ในแอฟริกาจึงมีกันบานตะไท  จบการศึกษาด้านกฎหมาย  มหาวิทยาลัยวิทวอเทอร์แรนด์  ในปี 1948 พรรคชาตินิยมแอฟริกันเนอร์ได้รับชัยชนะจัดตั้งรัฐบาลใช้นโยบายเหยียดสีผิวอย่างรุนแรง  คนผิวดำกลายเป็นพลเมืองชั้นสอง  ถูกกีดกันด้านต่าง ๆ ตั้งแต่ร้านอาหาร  บริการสาธารณะต่าง ๆ การศึกษา  การรักษาพยาบาล ฯลฯ

แมนเดลา เข้าร่วมกับพรรคเอเอ็นซี (ANC) หรือ สมัชชาแห่งชาติแอฟริกัน (African  National  Congress : ANC) ทำหน้าที่จัดตั้งสาขาใหม่ และนำมวลชนต่อสู้คัดค้านการเหยียดสีผิวด้วยวิธีการอารยะขัดขืน (Civil  Disobedien) และท้าทายอำนาจการปกครองของคนผิวขาว

การปราบปรามอย่างรุนแรงของรัฐบาลได้บ่มเพาะเชื้อแห่งความรุน  แมนเดลาผิดหวังกับการต่อสู้สันติวิธี  เขาจึงเสนอให้พรรคเอเอ็นซี จัดตั้งกองกำลังติดอาวุธ และก่อวินาศกรรมในปี 1962  แมนเดลาถูกจับกุมด้วยข้อหาวางแผนโค่นรัฐบาลด้วยความรุนแรงระหว่างไต่สวน (Rivonia  Trail) ศาลถามตัวเขาว่า “จะยุติการต่อสู้ด้วยอาวุธหรือไม่” เขาตอบ “เป็นสิทธิของประชาชนที่จะต่อสู้กับความอยุติธรรม” ศาลตัดสินจำคุกตลอดชีวิตอยู่ที่เรือนจำร็อบบิน  แม้จะสูญเสียอิสรภาพ แต่แมนเดล่าไม่ยอมสูญเสียอุดมการณ์ เขากล่าวว่า “พวกเราใช้ชีวิตบั้นปลายในเรือนจำก็เพราะเราคัดค้านแนวคิดการพัฒนาอย่างแบ่งแยก ซึ่งทำให้เรากลายเป็นคนต่างด้าวในประเทศของเราเอง”  แมนเดล่าถูกขังอยู่ 27 ปี ชาวแอฟริกาใต้รณรงค์ให้ปล่อยตัวเขา (Free  Nelson  Mundela) โดยได้รับการสนับสนุนจากนานาชาติ  เขาจึงได้รับอิสรภาพในปี 1990 และกลับมารับตำแหน่งผู้นำพรรคเอเอ็นซี  ชนะการเลือกตั้งท่วมท้นในปี 1994 แมนเดล่าได้เป็นประธานาธิบดีผิวดำคนแรกของแอฟริกาใต้ในวัย 75 ปี ระหว่าง คศ.1994 – 1999

ระหว่างที่เป็นประธานาธิบดี  แมนเดล่าไม่ได้อาฆาตพยาบาทไม่ได้ล้างแค้น  กลับสร้างการปรองดองด้วยการเจรจา และยอมรับซึ่งกันและกันทำให้คนแอฟริกาใต้ทุกสีผิวต่างมีความรักกลมเกลียวด้วยการให้อภัย  การค้นหาความจริง  การนิรโทษกรรม  การให้อภัยต่อกัน  ทำให้ชาวแอฟริกาใต้อยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข ไม่ได้ตกอยู่นภาวะแก่งแย่งอำนาจจนประเทศตกอยู่ในหลุมเพลิงความขัดแย้ง และความเกลียดชัง  แมนเดล่าจึงเป็นแบบอย่างและเป็นแรงบันดาลใจของคนทั่วโลกที่จะต่อสู้เพื่อสิทธิ  เสรีภาพ  และเสมอภาค

การอุทิศตนและการต่อสู้อย่างยาวนานตลอดชีวิตของแมลเดล่า ชาวแอฟริกันยกย่องให้เป็นบิดาแห่งแอฟริกาใต้  ประธานาธิบดีจาค็อบกล่าวว่า “ประเทศของเราสูญเสียบุตรผู้ยิ่งใหญ่ และประชาชนของเราได้สูญเสียบิดาของพวกเขาไปแล้ว”  อุดมการณ์และความมุ่งมั่นของแมนเล่าได้รับการจัดทำเป็นหนังสือหลายเล่ม มียอดจำหน่ายทะลุหลายล้านเล่ม  หนังสือภาษาอังกฤษที่ผมได้อ่านในคุกก็คือ “Long  Walk  to  Freedom” หน้า 878 หน้า ผมใช้เวลาอ่านหนึ่งปีเต็ม ทราบว่าได้มีการจัดทำภาพยนตร์เรียบร้อยแล้ว หวังว่าคนไทยจะได้มีโอกาสได้ชมกันเร็ว ๆ นี้

เกียรติประวัติแมนเดลาได้มาจากการต่อสู้  เสียสละ  ตลอดชีวิตของเขาจนโด่งดังไปทั่วโลก  ไม่ต้องมีการโฆษณาชวนเชื่อ  ไม่ต้องสรรเสริญเยินยอ จนกลายเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์งมงาย ไม่ต้องมีกฎหมายพิเศษมากำหราบปราบปรามสำหรับคนที่ไม่เห็นด้วยกับแมนเดลา เมื่อดำรงตำแหน่งครบเทอมแล้วมีคนเสนอให้อยู่ต่อไปอีก  แต่แมนเดล่าปฏิเสธรับตำแหน่งในวาระที่สอง  โดยกล่าวว่า  ตำแหน่งประธานาธิบดีมาจากการเลือกตั้ง  เขาสนับสนุนคนรุ่นใหม่เข้ามาดำรงตำแหน่งต่อไป  และไม่ให้ลูกหลานของเขาเข้ามาสู่การเมือง เพื่อสืบทอดอำนาจต่อไป

หลังเสร็จสิ้นพิธีศพ ประชาชนช่วยกันปลดรูปภาพของเขาออกไปเสีย  ขณะที่รัฐบาลได้สร้างอนุสาวรีย์รูปปั้นเนลสัน แมนเดลาไว้เป็นเพียงสัญลักษณ์แห่งการต่อสู้  การเสียสละ  อุทิศตนเพื่อสิทธิ  เสรีภาพ  และความเสมอภาคเท่าเทียมของมวลมนุษยชาติ

สมยศ  พฤกษาเกษมสุข
14   ธันวาคม 2556