วันนี้หนังสือพิมพ์ท้องถิ่น
“เชียงใหม่นิวส์ ” ประจำวันพฤหัสบดีวันที่ 31 มีนาคม 2554 พาดหัวข่าวหน้า 1 ว่า “เจ้าดวงเดือน จี้ ! ไม่ให้เลิกดำหัว ฝากถึงพ่อเมือง ให้รักษาฮีตฮอย.” ขอนำเนื้อหาข่าวบางตอนที่ลงดังนี้
“สืบจากมีการนำเสนอข่าว กรณีหม่อมหลวงปนัดดา ดิศกุล ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ แถลงต่อสื่อมวลชน ที่จะงดดำหัวในวันที่ 15 เมษายน 2554 อันเป็นกิจกรรมของจังหวัดเชียงใหม่ ในช่วงปีใหม่เมือง หรือสงกรานต์เชียงใหม่ โดยให้เหตุผลว่า ต้องการจะให้ประชาชนทุกท่าน รวมถึงเจ้าหน้าที่และข้าราชการ ได้ใช้เวลาอยู่กับบ้านในวันหยุดสงกรานต์ ได้อยู่กับครอบครัวไปทำบุญกันที่วัด...”
และอีกตอนหนึ่ง
เจ้ายาย(ดร.เจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่) ประธานสภาวัฒนธรรมเชียงใหม่ ได้ให้สัมภาษณ์ว่า
“วันก่อนได้ไปหาท่านพระครูวัดธาตุคำ ซึ่งเป็นที่เคารพนับถือของเจ้ายาย ได้พูดคุยกับท่าน ท่านก็บอกว่า ทำไปเถอะ เรื่องนี้เป็นวัฒนธรรม แม้สมัยก่อนแต่เดิมจริงแล้วจะไม่มีการดำหัวผู้ว่าราชการจังหวัด แต่มีการดำหัวผู้เฒ่าผู้แก่ ราษฎรประชาราษฎร์ดำหัวเจ้าผู้ครองนครนั้นมี แต่การดำหัวผู้ว่านั้น คงมีความรู้สึกบ้าง เริ่มมาตั้งแต่คุณสุวรรณ จิตรธรรม ซึ่งเป็นลูกศิษย์ของพระธรรมดิลก(พระพุทธพจนาวราภรณ์)ในสมัยนั้น ซึ่งก็เป็นลูกศิษย์ใกล้ชิดพร้อมกับเจ้ายาย ก็มีความเห็นว่า น่าจะเปิดโอกาสให้คนได้ไปไหว้สาคาราวะ ท่านผู้ว่าราชการเชียงใหม่บ้าง ท่านคิดในสมัยที่ท่านเป็นนายอำเภอเมืองเชียงใหม่ เมื่อ 40 กว่าปีมาแล้ว...”
ผมเริ่มสืบสาว
กิจกรรมดำหัวผู้ว่าราชการเชียงใหม่ว่า เริ่มเมื่อใด ? ใครเป็นผู้ว่าฯ ขณะนั้น จากข้อความข่าวข้างบน ได้ชี้ไปสมัยนายสุวรรณ กฤตธรรม (ไม่ใช่ “จิตรธรรม” ตามที่หนังสือพิมพ์ลงข่าว) เป็นผู้คิดริเริ่มกิจกรรมนี้ ผมเปิดดูข้อมูลได้ทราบว่า คุณสุวรรณ กฤตธรรม เป็นนายอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ ในปี พ.ศ.2497-2504 นั่นหมายความว่า การดำหัวผู้ว่าฯเกิดในช่วงปี พ.ศ.นี้ แต่จะเป็นปี พ.ศ.ใด และสมัยนั้นใครเป็นผู้ว่าฯเชียงใหม่ เป็นคำถามที่น่าค้นหาคำตอบ ความสงสัยกวักมือเรียกผมให้ติดตาม
ผมใช้เวลา 3 วัน
ค้นหาคำตอบ เปิดอินเทอร์เน็ตจนเครื่องร้อน ซื้อหนังสือพิมพ์รายวันท้องถิ่นมาอ่าน พบข้อมูลจากอินเทอร์เน็ต เรื่อง “ ป๋าเวณีปี๋ใหม่เมือง” เขียนโดยท่านอาจารย์ธเนศวร์ เจริญเมือง ท่านสอนที่คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ท่านเขียนว่า
“...ถึงวันพญาวัน ราว พ.ศ.2504-2505 ปลัดจังหวัดก็ระดมนายอำเภอเกณฑ์ข้าราชการ กำนันผู้ใหญ่บ้านและประชาชนจากทุกอำเภอ มาตั้งขบวนแห่ที่สยามกีฬา ร.ร.ยุพราชวิทยาลัย และเดินไปยังถนนท่าแพ เพื่อไปรดน้ำดำหัวที่จวนผู้ว่าฯ การที่ผู้ว่าฯมาจากการแต่งตั้งและแทบไม่มีใครเป็นคนท้องถิ่น...”
มาถึงตอนนี้
เรื่องการดำหัวผู้ว่าฯเชียงใหม่นั้น พอจะกล่าวอนุมานได้ว่า น่าจะเริ่มราวปี พ.ศ.2504-2505 โดยนายสุวรรณ กฤตธรรม ได้คิดริเริ่มในสมัยที่ท่านเป็นนายอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ในช่วงปี พ.ศ.2497-2504 ซึ่งจะตรงกับ พอ.นิรันดร ชัยนาม เป็นผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ในช่วงปี พ.ศ. 2503-2514.