ถนอมรัก เดือนเต็มดวง
2.
เมื่อได้ฤกษ์เหมาะสม
ตามตำราพิชัยสงคราม พระเจ้าสุทโธธรรมราชากษัตริย์พม่า ได้กรีฑาทัพจากหงสาวดี นำไพร่พลมหาศาลจำนวน 200,000 คน มาประชิดเมืองฝาง มุ่งมั่นจะตีเมืองฝางให้แตกยับเยินแบบสิโรราบในเพลาอันสั้น แต่ผิดคาด แม้พม่าจะมีรี้พลมากมาย ล้อมเมืองฝางทุกทิศทาง ก็มิอาจหักหาญบุกฝ่ากำแพงเข้าในตัวเมืองฝางได้ กำลังทหารของพระเจ้าอุดมสินผู้ครองเมืองฝางเข้มแข็งมาก ด้วยได้มีการซ่องสุมกำลังทหารไว้ต่อสู้ทหารพม่ามานานปี มีการรวบรวมชายฉกรรจ์จากหัวเมือง รัฐต่างๆตามหุบเขา รวมทั้งการผลิตอาวุธนานาชนิด เช่น ดาบ หอก ลูกธนู ปืนใหญ่ รวมทั้งการสะสมเสบียงอาหารอย่างมากมาย เตรียมพร้อมสู้กับพม่าอย่างยาวนานเป็นปีได้ ยามที่พม่ารุกเข้าชิดกำแพงเมือง บ้างใช้บันไดปีนขึ้นไป ก็ถูกโจมตีกลับด้วยน้ำร้อนที่เทลงมาจากกระทะใบใหญ่ ร้องโอดโอยหล่นลงมากระแทกพื้นข้างล่าง ตามมาด้วยหินผาก้อนใหญ่กระแทกและทับซ้ำ ทหารพม่าส่วนใหญ่ล้มตายต่อหน้าพระพักตร์พระเจ้าสุทโธธรรมราชาและแม่ทัพนายกอง ล้วนถูกลูกธนูจากพลธนูสตรีฝีมือแม่นยำ ที่กระจายรอบกำแพงเมืองฝางทั้งสี่ด้าน เป็นพลธนูหญิงซึ่งเป็นทหารหญิงของพระนางมัลลิกา ธิดาคนเดียวของพระเจ้าอุดมสินและพระนางสามผิว อันพระนางนั้นมีสิริโฉมงดงามเช่นเดียวกับพระมารดา พระนางมัลลิกาได้ยกกองกำลังธนูจากเวียงมะลิกามาช่วยรบ ทหารพม่าถูกปลิดชีพด้วยลูกธนู นอนหงายเกลื่อนกลาด อวดก้านธนูปักอกชี้ฟ้า ดังจะเย้ยสายตาแม่ทัพพม่าและพระเจ้าหงสาวดี ให้แค้นเคืองในใจยิ่งขึ้น พระองค์ได้สั่งให้ทหารพม่าถอยพ้นระยะธนูด้วยพระพักตร์บึ้งตึง ให้ทำการล้อมเมืองฝางไว้ในระยะห่างอันตราย หยุดการเข้าโจมตี และได้ย้ายมาตั้งค่ายอยู่บนเนินดอยทางทิศเหนือเมืองฝาง พระองค์ได้ปรึกษากับบรรดาแม่ทัพถึงกลศึกการเข้าโจมตีเมืองฝางให้ได้ชัยชนะ แล้วทรงนำมาใคร่ครวญด้วยพระองค์เองอีกหลายเพลา จึงเห็นลู่ทางที่จะกำชัยในศึกครั้งนี้
พระนางมัลลิกาธิดาองค์เดียวของพระเจ้าอุดมสินและพระนางสามผิวนั้น มีเรื่องราวแสนพิสดารและหดหู่ในใจผู้ที่รับรู้ มีเรื่องเล่าว่า พระนางสามผิวทรงกริ้วสนมเอกพระเจ้าอุดมสิน ผู้ครองเมืองฝาง ถึงเพลาไหว้พระพุทธปฏิมากรแก่นจันทร์ซึ่งเป็นพระพุทธรูปประจำพระองค์ อารมณ์หงุดหงิดยังค้างคาในพระหทัย ไหว้เสร็จปักเทียนสักการบูชาตรงหน้าพระพุทธรูปปฏิมากรแก่นจันทร์ แล้วออกมาทำภารกิจตามปรกติ เมื่อพระนางสาวผิวระลึกได้ กลับไปห้องพระ พระพุทธรูปประจำพระองค์ล้มลง ปลายเทียนล้มลงเผาไหม้พระโอษฐ์พระพุทธรูปประจำพระองค์ พระนางตกใจมาก ดังเป็นลางร้ายบอกเหตุ พระนางทรงสำนึกบาป ครั้งกาลต่อมา พระองค์ทรงครรภ์ครบทศมาส ประสูติพระราชธิดาผู้ทรงสิริโฉมงดงาม ผิวพรรณผุดผ่องเหมือนพระมารดา แต่มีตำหนิมีริมพระโอษฐ์ด้านล่างแหว่ง.
…………………………………………..
(ภาพจริง อนุสาวรีย์เจ้าแม่มะลิกาหรือพระนางมัลลิกา อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่)