"ไม้เท้าของนักสันติวิธี"

จดหมายจากดร.ชัยวัฒน์ สถาอานันท์ ถึง นกแอร์….

16 มีนาคม 2556
เรียน คุณพาที สารสิน กรรมการผู้จัดการ นกแอร์

ผมชื่อ ชัยวัฒน์ สถาอานันท์ ทำงานอยู่ที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เมื่อวันที่ 15 มีนาคม 2556 ตอนเย็นเดินทางด้วยสายการบินนกแอร์เที่ยวบิน DD 7113 จากหาดใหญ่มาสนามบินดอนเมือง กรุงเทพฯ ระยะนี้ผมต้องเดินทางต่างประเทศหลายแห่ง แต่เนื่องจากเข่าซ้ายมีปัญหาเล็กน้อย จึงต้องอาศัยไม้เท้าพยุงร่างไม่ให้เจ็บจนเกินจะทน เมื่อขึ้นเครื่องผมก็พับไม้เท้าและเก็บไว้ในที่เก็บสัมภาระด้านหน้าที่นั่ง เวลาประมาณ 18.15 น.ขณะที่นั่งในเครื่อง (ที่นั่งเลขที่ 46 H )ก่อนจะออกเดินทาง พนักงานของนกแอร์คนหนึ่ง เข้ามาแล้วบอกผมโดยสุภาพว่า ให้นำไม้เท้าไปไว้ในที่เก็บสัมภาระเหนือศีรษะ ผมตรวจดูแล้วไม่เห็นว่า ไม้เท้าที่พับเรียบร้อยนั้นกีดขวางอะไรในเครื่อง จึงถามเธอว่าที่ให้ทำเช่นนั้นเพราะเหตุใด เธอตอบว่า”เพราะไม้เท้าใช้เป็นอาวุธได้” และขอให้ผม “ให้ความร่วมมือ”ด้วยการนำไม้เท้าไปไว้ในที่ที่เธอบอก ซึ่งผมทำตามในที่สุดด้วยความประหลาดใจและไม่พอใจปะปนกัน และเมื่อคิดดูเห็นว่า นกแอร์มีปัญหาบางประการที่คุณพาทีควรต้องให้ความสนใจดังนี้

1. การระบุว่า “ไม้เท้าพยุงร่าง”ของคนที่มีปัญหาอย่างผมหรือคนพิการเป็น “อาวุธ”นั้น ออกจะประหลาด เพราะถ้ากล่าวเช่นนี้ ในฐานะคนสอนวิชาด้านความรุนแรงและสันติวิธี คงต้องเรียนว่า ปากกาที่ผู้โดยสารพกกันแทบทุกคน หรือแม้จนถุงพลาสติก ก็ใช้เป็นอาวุธทำร้ายคนให้เจ็บให้ตายได้ทั้งนั้นถ้ารู้วิธี

2. ถ้าเชื่อว่า “ไม้เท้าพยุงร่าง”เป็นอาวุธจริง ผมไม่เห็นเหตุผลของการให้นำไม้เท้าไปไว้ในที่เก็บสัมภาระด้านบนว่า จะลดทอนภัยอันตรายจากไม้เท้าและเจ้าของไม้เท้าอะไรได้มากนัก ยิ่งกว่านั้นยังอาจเอื้อให้ผู้อื่นที่”คิดร้าย”นำสิ่งที่เธอเห็นว่า”เป็นอาวุธได้”ไปใช้ตามปรารถนาของตนได้ง่ายขึ้น วิธีที่ถูกคือ ขอนำไม้เท้าไปเก็บไว้ที่อื่น (เหมือนสายการบินที่ดีขอนำเสื้อนอกของผู้โดยสารไปเก็บให้ไม่ว่าจะเป็นในชั้นธุรกิจหรือชั้นประหยัด) และนำมาคืนให้ผู้โดยสารเมื่อเครื่องลงจอดเรียบร้อยแล้ว

3. ผมเพิ่งกลับมาจากกรุงวอชิงตันดีซี สหรัฐฯเมื่อเช้ามืดของวันที่ 14 มีนาคม โดยเดินทางจากสนามบินดัลเลส มายังนาริตะ และจากญี่ปุ่นเดินทางเข้าประเทศไทย ด้วยสายการบิน United และตลอดทางทั้งขาไป (เมื่อวันที่ 4 มีนาคม 2556) และขากลับดังกล่าว ผมก็ถือไม้เท้าพยุงกายผ่านการตรวจสัมภาระที่สนามบินทุกแห่งที่ผ่าน และนำไม้เท้าขึ้นเครื่องเดินทางมาโดยไม่มีใครเห็นว่า”ไม้เท้าเป็นอาวุธ”อย่างใด (คงไม่ต้องกล่าวว่า การตรวจตราในเรื่องอาวุธและความปลอดภัยทั้งที่สหรัฐฯและญี่ปุ่นนั้นเข้มข้นเพียงไร) ยิ่งกว่านั้นในเที่ยวการเดินทางก่อนหน้านี้ ที่ผมเดินทางด้วยสายการบิน Austrian Airlines ไปและกลับยังกรุงเวียนนาเมื่อเดือนพฤศจิกายน 2555 และ นาโกญ่าประเทศญี่ปุ่นด้วยการบินไทยในเดือนเดียวกัน ผมก็ถือไม้เท้าขึ้นเครื่องบินตลอดมาโดยไม่มีปัญหาใดๆ

4.ที่สำคัญยิ่งกว่าการไม่มีปัญหาใดๆ คือวิธีที่พนักงานบนสายการบินต่างๆที่ผมเอ่ยชื่อมาทั้งหมด ปฏิบัติหน้าที่ของตนต่อผมตลอดทุกการเดินทาง คือทุกคนที่พบ ยกเว้นในกรณีของนกแอร์ ล้วนแต่กุลีกุจอให้ความช่วยเหลือ ตั้งแต่ภาคพื้นดิน (เช่นถามว่าจะใช้รถเข็นหรือไม่) หรือเมื่อขึ้นเครื่องก็อำนวยความสะดวกให้อย่างดีเยี่ยม ไม่เลือกสัญชาติและเชื้อชาติของพนักงานเลย

5. ผมไม่แน่ใจว่าที่ “ไม้เท้าเป็นอาวุธ” นั้นเป็นปัญหาที่เกิดกับ”ไม้เท้า” หรือเป็นปัญหาที่”คนถือไม้เท้า”ซึ่งคือตัวผม ถ้าเป็นอย่างแรกผมเห็นว่า นกแอร์คงมีปัญหากับคนเดินทางที่ใช้บริการของคุณที่มีปัญหาอย่างผมหรือเป็นผู้พิการที่ต้องใช้ไม้เท้าทุกคนโดยเฉพาะในเรื่องสิทธิของคนเหล่านี้ แต่ถ้ากรณีเป็นอย่างหลัง ผมคิดว่านกแอร์มีปัญหายิ่งกว่านั้น เพราะคงเป็นอคติบางอย่างที่เห็นว่า บุคคลบางประเภทโดยเชื้อชาติ หรือ ลักษณะตามธรรมชาติเป็นปัญหาตั้งแต่ต้น (ไม่ใช่พฤติกรรมเช่นอาการมึนเมา) เรื่องหลังนี้ร้ายแรงและสำหรับสายการบินที่ทำหน้าที่บริการผู้คนหลากหลายจากทุกมุมโลก ท่าทีเช่นนี้คงเป็นสิ่งที่ประชาคมโลกในปัจจุบันรับไม่ได้ และใครที่ทำธุรกิจเช่นนี้ก็ไม่น่าจะเห็นดีเห็นงามตามไปด้วยได้

ผมเขียนจดหมายนี้ถึงคุณพาทีโดยตรง เพราะแม้ไม่รู้จักคุณแต่เห็นว่า แนวทางการบริหารของคุณน่าสนใจและคงรับฟังข้อคิดความเห็นต่างๆได้ คำตอบและแนวทางของคุณน่าจะเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ผมและลูกค้าอื่นๆในอนาคตของคุณตัดสินใจได้ว่า ควรจะบินกับนกแอร์ต่อไปหรือไม่เพราะเหตุใด
ขอแสดงความนับถือ
ศาสตราจารย์ ดร. ชัยวัฒน์ สถาอานันท์