เดาะ บื่อ แหว่ ควา สี่ จื้อ เนอ
มู้ โข่ ลอ ปก้อ เฉาะ ถ่อ เจอ
พี่น้องประสานนิ้วมือ
ฟ้าถล่มช่วยกันค้ำไว้
โถ่ ศรี ซี้ เล้อ แหม่
จอ ป่า ซี้ ด่า แค
นกยูงตายเพราะขนหาง
ขุนนางตายเพราะเชื่อคนยุยง
ผมนึกถึงคำทา ที่พ้อเลป่าได้เขียนไว้ และคุณกัลยา-วีรศักดิ์ ยอดระบำ ได้แปลในหนังสือ "ปกากะญอ ข้าคือคน" แล้วครุ่นคิดซึมซับเอาไว้ในใจ และด้วยความรู้สึกที่มิอาจบรรยายเป็นตัวอักษรได้ทั้งหมด เมื่อได้นั่งอยู่กับพ่อเฒ่าพ้อเลป่า ในค่ำคืนที่มีจันทร์เสี้ยวและดวงดาวพราวพร่าง เพราะถ้อยคำของพ่อเฒ่าพ้อเลป่า ที่สนทนากับเรานั้นล้วนเป็นปรัชญา ประสบการณ์ ความรู้ คำสอน ที่หลายคนได้ยินได้ฟังแล้วนำมาขบคิดกลั่นกรอง กลายเป็นโอสถวิเศษที่หลากหลายรสชาติ บางคำนั้นกลมกล่อมเปี่ยมความหวังด้วยเสียงหัวเราะอารมณ์ดี
ทว่าบางคำกลับมีรสชาติฝาดเฝื่อนและขื่นขม เมื่อยินน้ำเสียงเอ่ยถึงความไม่เป็นธรรม ความแปลกเปลี่ยนของผู้คน ของสังคม
บางอารมณ์เก่าแก่และโหยหาพ่อเฒ่าได้เล่าถึงเรื่องราวหลัง เมื่อครั้งหลังเกิดเหตุการณ์สิบสี่ตุลา หวนนึกถึงบ้านเก่าหลังนี้ มีแต่คนในเมืองขึ้นมาพักกันที่นี่ มีกลุ่มนักศึกษาขึ้นมาสร้างโรงเรียน พ่อเฒ่านึกถึงลูกชายและเพื่อนของเขา นึกถึงความทุกข์ยากปวดร้าว ในความขัดแย้งของคนในยุคนั้น
"ตอนนั้นทางการเขาหาว่าปมเป็นคนบ่ดี คบกับคนแปลกหน้าเยอะแยะ แต่บ่เป็นหยัง เฮาบ่ว่าฮื้อไผ...ไม้ใหญ่นั้นโตช้า"
พ่อเฒ่าปกากะญอเอ่ยน้ำเสียงช้าๆ ท่ามกลางความเงียบ ขณะที่ดวงตาเหม่อมองต้นไม้ในท่ามกลางความมืดสลัวรางเป็นเงาทะมึนยืนอยู่เบื้องหน้า
บางห้วง, เรานั่งพูดคุยกันถึงปัญหาของโลก ของคนที่อยู่กับอำนาจ ความโลภ ความคิดอันมืดบอดมืดดำ การแก่งแย่ง การเข่นฆ่าทำลายล้างกัน เพื่อผลประโยชน์ของตน จนทำให้คนส่วนใหญ่สูญเสีย บาดเจ็บล้มตายและหิวโหย ในดงสงคราม
ดึกแล้ว, พ่อเฒ่าพ้อเลป่า ขอตัวไปนอนพักผ่อน หากเรายังคงนั่งอยู่นอกระเบียงไม้ พูดคุยสนทนากัน พร้อมกับครุ่นคิดถึงเรื่องราวของพ่อเฒ่าปกากะญอ ที่ถ่ายทอดให้เราได้เรียนรู้และรับรู้
อากาศค่อนคืนเริ่มหนาวเย็นเยียบ ลมป่าพัดโชยผ่านกระทบกาย กิ่งไม้ ใบไม้โยกไกวไหวไปมา เดือนเสี้ยวคล้อยต่ำลับไปแล้ว ส่วนดวงดาวยังคงกระพริบวิบแวมเต็มเวิ้งฟ้า หมู่เพื่อนกำลังพูดคุยกันถึงเรื่องการออกเดินทางไกลในวันพรุ่ง
หากผมกำลังคุยกับความรู้สึกของตัวเองในความเงียบ
นึกไปถึงถนนของความเปลี่ยนของคน ของสังคม ของโลก
ที่ล้วนต่างอยู่ในความหวาดระแวงแก่งแย่งกันอยู่ทุกเมื่อเชื่อวัน