Skip to main content

เจ้าม้าศึกสีเทา ๒,๒๐๐ ซีซี ทะยานไปตามทางลูกรังสีแดงเบื้องหลังฝุ่นคลุ้งตลบ หากมีรถวิ่งตามมาคงบอกได้คำเดียวว่า ‘ขอโทษ’ ก่อนจะถึงทางแยกเสียงโทรศัพท์ของผู้ไปถึงก่อนก็บอกให้ตรงมาตามทางอย่าได้เลี้ยวซ้ายเป็นอันขาด เพราะนั่นหมายถึงการหลงทางจะเกิดขึ้น


สายลมแล้งของเดือนมีนาคมพัดมาเฉื่อยช้า ความร้อนเพิ่มขึ้นตามการเดินทางของพระอาทิตย์ ในที่สุดเจ้าม้าศึกสีเทาที่เดินทางมาไกลกว่า ๑,๒๕๐ กิโลเมตรก็มาถึงจุดหมายปลายทาง แม้อากาศจะร้อน แต่ลมจากธรรมชาติก็เย็นฉ่ำกว่าแอร์คอนดิชั่นหลายเท่า เมื่อหันหน้าออกสู่ทิศตะวันออก แก่งหินขาดใหญ่ริมฝั่งแม่น้ำก็ปรากฏต่อสายตา แม้อยากจะลงไปสัมผัสความงามของแก่งหินเบื้องหน้าเพียงใด แต่ความร้อนที่ส่องลงมากระทบกับหิน และหินได้เก็บสะสมความร้อนเอาไว้ก็ไม่เอื้อให้เยื้องย่างลงไปชื่นชม บนแผ่นหินกว้างไกลสลับซับซ้อนไร้ผู้คนปีนป่ายจึงดูเหมือนว่ายามสายสางเช่นนี้เป็นช่วงเวลาพักผ่อนของแผ่นหิน


อาจารย์เรืองประทิน เขียวสดผู้เดินท่องไปบนพื้นที่ของสามพันโบกจนรู้จักทุกซอกมุมของแก่งหินกว้างใหญ่แห่งนี้บอกว่า ‘สามพันโบก’ เป็นชื่อของหลุมที่อยู่บนแก่งหินมีมากถึงสามพันหลุม จึงได้ชื่อว่า ‘สามพันโบก’ ผู้คนทางฝั่งซ้าย และฝั่งขวาของแม่น้ำโขงบริเวณนั้นเรียกหลุมที่เกิดขึ้นบนแก่งหินว่า ‘โบก’ ลักษณะระบบนิเวศแบบโบกจะพบได้ในแม่น้ำมูลตอนปลาย และแม่น้ำโขงในเขตจังหวัดอุบลราชธานี


การเกิดขึ้นของโบกมีเรื่องเล่าสืบต่อกันมาว่า วันหนึ่งมีปู่กับหลานคู่หนึ่งพากันไปหาปลาตามแก่ง ปู่ไปตักต่องอยู่ริมฝั่งจนเที่ยงก็ไม่ได้ปลา หลานที่ไปด้วยก็หิวข้าว พอปู่รู้ว่าได้เวลากินข้าวสวย (ข้าวเที่ยง) แล้วก็วางเครื่องมือหาปลาขึ้นมาหาหลาน และพอได้รู้ว่าหลานหิวข้าว แต่ปู่ก็ไม่ได้ปลาสักตัว ปู่จึงเดินไปตามแก่งหินและเริ่มลงมือจก (ล้วง) เข้าไปตามแก่งหินเพื่อหาปูไปปิ้งให้หลานกิน การจกของปู่เป็นการล้วงไปล้วงมาจนเกิดเป็นโบก หลังอาจารย์เรื่องประทินเล่ามาถึงตรงนี้ หลายคนแอบยิ้ม และพรึมพรำว่า ดูท่าปู่จะจกปูหลายปี และหลานคงมีหลานคนจนเกิดโบกตั้งสามพันโบก


บริเวณที่เรียกว่าสามพันโบกมีพื้นที่รวมกันทั้งหมดราว ๑๐ ตารางกิโลเมตร ในช่วงหน้าแล้งหลังน้ำลดโบกจะโผล่พ้นน้ำไปจนถึงเดือนมิถุนายน และหลังจากนั้นก็จะจมอยู่ใต้น้ำเช่นเดิม นอกจากสามพันโบกจะเป็นพื้นที่อันสวยงามในเชิงของการท่องเที่ยวแล้ว สามพันโบกยังเป็นพื้นที่เพาะพันธุ์ปลาที่อาศัยตามโบกในช่วงฤดูแล้ง พอถึงฤดูฝนที่น้ำท่วมหลาก ปลาก็จะเดินทางออกสู่แม่น้ำโขง


ตะวันใกล้บ่ายคล้อย ผู้คนเริ่มมาเยือนสามพันโบกจาก ๒ คนเป็น ๓-๔ และเพิ่มขึ้นเป็นลำดับ นอกจากสามพันโบกจะเป็นสถานที่ท่องเที่ยวแล้ว ใต้เงื้อมหินยังเป็นที่หลบแดดของคนหาปลาในแม่น้ำโขงบริเวณนี้อีกด้วย เมื่อมองลงไปในแม่น้ำ ภาพของคนหาปลาหลบอยู่ในเพิงพักคือแก่งหินสูงชั้นลดหลั่นกันไป ห้วงนั้นจินตนาการถึงกลุ่มคนโบราณที่ได้ประทับรอยฝ่ามือ รอยเครื่องมือหาปลา และปลาตัวใหญ่ไว้บนหน้าผาที่ได้ชื่อต่อมาว่า ‘ผาแต้ม’


ปัจจุบันคงส่องทางให้เห็นอดีต ความน่าจะเป็นในอดีตเกี่ยวกับเรื่องราวภาพเขียนบนผาแต้มอาจเป็นเรื่องราวส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตผู้คนที่อยู่ริมฝั่งน้ำโขง ในวันที่หลบพักในเงื้อมผาสูง พวกเขาคงอยากบันทึกเรื่องราววิถีชีวิตของตัวเองเอาไว้ หากภาพวาดเหล่านั้นเป็นฝีมือของคนหาปลาแห่งเงาอดีต แน่ละคนหาปลาคนนี้คงสุนทรีย์ไม่น้อย ความสุนทรีย์คงเกิดขึ้น เพราะได้ปลาตัวใหญ่จนเก็บความตื่นเต้นเอาไว้ไม่ได้ ต้องเขียนไว้ให้คนอื่นได้ดูด้วยว่า ในอดีตพื้นที่บริเวณนี้ก็คือส่วนหนึ่งแห่งบ้านของปลา และผู้คนบนสายน้ำโขงเช่นกัน


ค่ำคืนที่แผ่นหินแห่งสามพันโบกนอนเหยียดยาวนิ่งเงียบรอการมาถึงของยามเช้า สำหรับช่างภาพแล้วการจะถ่ายรูปสามพันโบกให้สวยต้องถ่ายช่วงนี้ เพราะแสงแดดรื่อเรืองส่องกระทบก้อนหินฉายเงาแห่งความแกร่งงดงาม หากแผ่นหินของสามพันโบกเป็นหินเนื้ออ่อนบางเบาคล้ายดินโคลน เราคงเห็นรอยเท้าของเราปรากฏเป็นส่วนหนึ่งของสามพันโบกได้ไม่ยาก และบางทีรอยเท้าของเราอาจถูกกดทับด้วยรองเท้าของคนอื่นเช่นกัน เพราะสามพันโบกวันนี้ผู้คนมากขึ้นเป็นลำดับ

 

ด่านช่องเม็ก-วังเตาใต้เงาความเปลี่ยนแปลง


ล้อรถหมุนเวลา ๑๐ โมงเช้าจากห้วยวังนองโดยมีจุดหมายปลายทางที่ด่านช่องเม็ก อำเภอสิรินธร คนขับทำความเร็วพอประมาณ แต่กว่าจะไปถึงด่านช่องเม็ก-วังเตาก็เลยเที่ยงไปจวนบ่าย ที่ไปถึงช้ากว่าความน่าจะเป็น เพราะคนขับรถถูกผู้โดยสารขอร้องให้จอดรถอยู่หลายครั้ง เนื่องจากกองเห็ดข้างถนนช่างยั่วยวนความอยากเสียเต็มประดา แต่สุดท้ายก็ได้เพียงผักจากตลาดเท่านั้น


รถมาถึงด่านช่องเม็กราวบ่าย บริเวณด่านตรวจคนเข้าเมืองผู้คนพลุกพล่านพอสมควรแม้จะเป็นวันอาทิตย์ เมื่อคนพร้อมตรงจุดนัดหมายบริเวณด่านตรวจคนเข้าเมืองเรียบร้อย พิธีการผ่านแดนเสร็จสิ้นลง คณะเดินทางทั้งหมดก็ทยอยเดินไปตามทางเดินเล็กๆ ที่ถูกกั้นไว้โดยรั้วเหล็กมุ่งหน้าสู่ด่านตรวจคนเข้าเมืองของประเทศลาว


นี่ไม่ใช่การเดินทางข้ามพรมแดนแห่งนี้ครั้งแรก การเดินทางในรอบนี้จึงดูตื่นเต้นน้อยกว่าครั้งผ่านมา แต่มีบางอย่างที่ต้องรอบครอบมากขึ้น เช่น การเช็คค่าเงิน เช็คข้อมูลที่ถูกกรอกลงไปในเอกสารผ่านแดน และหนังสือเดินทาง การเดินทางข้ามประเทศแม้จะมีพรมแดนติดกัน สำหรับคนที่มีหนังสือเดินทางจะมีพิธีการยุ่งยากกว่าการถือหนังสือผ่านแดนชั่วคราว แต่พอผ่านพิธีการต่างๆ เหล่านี้จากด่านตรวจคนเข้าเมืองไปแล้ว คนที่มีหนังสือเดินทางสามารถที่จะอยู่ในประเทศลาวได้ยาวนานกว่า โดยระยะเวลาในการอยู่ในประเทศลาวของคนถือหนังสือผ่านแดนชั่วคราวสามารถอยู่ได้เพียง ๒ คืน ๓ วัน สำหรับคนที่มีเวลาในการเดินทางสู่ลาวใต้ไม่หลายวันมากนักสามารถทำหนังสือผ่านแดนชั่วคราวได้ตรงด่านตรวจคนเข้าเมือง


ขณะเดินข้ามด่านพรมแดนไป สิ่งที่สังเกตเห็นได้ในรอบการเดินทางเที่ยวนี้คือ ป้ายประกาศเตือนต่างๆ ทั้งป้ายห้ามนำกล้วยไม้ บุหรี่ สุรา ไพ่ โทรศัพท์มือถือ วีซีดีละเมิดลิขสิทธิ์ของแท้เข้าภายในประเทศ ป้ายประกาศเตือนเหล่านี้ทำเอาหลายคนที่ชอบฝ่าฝืนกฏระเบียบคิดหนักพอสมควร


ด่านวังเตายามบ่ายดูเงียบสงบ ผู้คนผ่านแดนน้อยลง อาจเป็นเพราะหลายคนเลือกที่จะข้ามไปในตอนเช้า เพราะถ้าข้ามไปเช้าแล้วสามารถทำธุระให้เสร็จแล้วกลับเข้ามาในตอนบ่ายได้จากนั้นก็สามารถเดินทางกลับถึงบ้านได้ในตอนเย็น


หลังกรอกเอกสารจนเสร็จแล้วยื่นเข้าไปประทับลงตราเลขที่ของหนังสือเดินทาง หลายคนก็แปลกใจเล็กน้อย เพราะค่าบริการรวมค่าทำเนียมดูเหมือนว่าจะแพงขึ้นว่าปีก่อน มิหนำซ้ำใบเสร็จก็ไม่มีให้ แต่สำหรับบางคนที่เข้าใจเรื่องราวเหล่านี้ได้ดีก็ผ่านเลยไป เมื่อทุกอย่างเสร็จสิ้นการเดินทางสู่ลาวใต้โดยมีจุดหมายอยู่ที่สี่พันดอนก็เริ่มขึ้น

 

เรื่องเล่าบนถนนหมายเลข ๑๓ สู่ลาวใต้


รถตู้สีขาวค่อยเคลื่อนออกจากจุดจอดเพื่อมุ่งหน้าไปบนถนนหมายเลข ๑๓ เรื่องราวสองข้างทางบนถนนสายนี้ไม่ค่อยมีอะไรเปลี่ยนแปลงไปมากมายนัก บ้านเรือนที่เคยถ่ายรูปเอาไว้เมื่อช่วงเวลาเดียวกันนี้ของปีก่อนก็ยังอยู่ที่เดิม จะมีบ้างก็วิลล่าหลังใหญ่ที่เริ่มถูกปลูกสร้างมากขึ้น วิลล่าหลังใหญ่หลายหลังที่ถูกปลูกสร้างขึ้นข้างทุ่งนาสองข้างทางบ่งบอกสถานะของผู้เป็นเจ้าของได้เป็นอย่างดี โดยส่วนมากแล้ว วิลล่าเหล่านี้เป็นของคนที่เพิ่งอพยพกลับมาจากอเมริกา


ขณะตัดภาพสายตาจากวิลล่าหลังใหญ่มาสู่ท้องนา ภาพบางภาพที่ไม่ค่อยคุ้นชินเท่าใดนักในประเทศลาวก็ปรากฏต่อสายตา รถไถนาเดินตามสีแดงส่งควันโขมงจากปลายท่อ แผดเสียงคำรามก้องดังไปทั่วท้องนาเริ่มเข้ามาทดแทนที่ควายสีดำมากเข้าไปทุกที


ในปีก่อนนาผืนเดียวกันริมถนนแห่งนี้ที่รถวิ่งเริ่มลงมือปักดำข้าวกล้าแล้ว แต่ปีนี้ฝนจากฟ้าคงกำลังเริ่มส่งน้ำลงมา นาบางแปลงจึงอยู่ในช่วงของการรอต้นกล้า และบางแปลงก็กำลังอยู่ในช่วงไถพรวน


รถทำความเร็วไม่มากนัก ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะขอ้จำกัดในการใช้รถที่ถูกจำกัดความเร็วเอาไว้ด้วยป้ายกำหนดความเร็วที่ข้างถนน หลายคนเริ่มรู้สึกอึดอัด เพราะความเชื่องช้าของรถ บางคนเริ่มบ่น บางคนเริ่มขอให้เปิดเพลง บางคนที่ดื่มด่ำเมรัยตราหัวเสือสัญชาติลาวก็ง่วงหลับฟุบลงกับเบาะนั่ง เมื่อรถเข้าสู่เมืองจำปาสัก รถก็ถูกสั่งให้จอดแวะข้างทาง เพื่อให้ผู้โดยสารหิวโหยบนรถได้ลงไปปลอดปล่อยความหิวโหยของตัวเองในร้านเฝอเจ้าประจำ


บางคนเริ่มหวั่นใจถึงการเดินทางสู่เป้าหมายอาจล่าช้า เพราะรถวิ่งไม่ค่อยเร็ว แต่บางคนก็มีรอยยิ้มบนใบหน้า เพราะสังเกตุจากการพูดคุยแล้ว การเดินทางในลาวเหมือนกับเราได้ทำตัวเองให้ช้าลง ความช้าทำให้เรามีเวลาได้ครุ่นคิดอะไรหลายอย่าง ว่ากันตามความจริงแล้ว คณะเดินทางของเราชุดนี้ต่างเคยร่วมเดินทางขึ้นเหนือล่องใต้ในประเทศลาวมาด้วยกันหลายครั้ง ความเข้าใจในข้อจำกัดของแต่ละคนจึงเป็นที่รับรู้ เช่น บางคนมีข้อจำกัดในเรื่องของการไม่กินเนื้อ การเข้าร้านอาหารหรือแม้แต่การทำอาหารก็จะถูกคิดเผื่อคนที่ไม่กินเนื้อด้วย


โดยสัตย์จริงการเดินทางร่วมกับคณะเดินทางชุดนี้ มีความรื่นรมย์มากกว่าการเดินทางร่วมกับคณะเดินทางชุดอื่น เราสามารถรอคนลงที่ไปถ่ายรูป ถ่ายวิดีโอได้โดยไม่มีใครเร่งรีบ จะมีบ้างก็แต่การบอกให้หามุมกล้อง หาโลเกชั่นในการถ่ายเท่านั้น


รถจอดแวะข้างทางอีกครั้งที่ตลาดหลักซาว เพื่อให้คณะเดินทางได้ผ่อนคลายอิริยาบท และบางส่วนก็ลงไปซื้อเครื่องปรุงอาหารที่เมนูถูกคิดเอาไว้แล้ว การเดินทางสู่ลาวใต้ด้วยการเช่ารถในครั้งนี้ถือว่าคุ้มค่ากว่าครั้งก่อน เพราะคนขับรถไม่ได้เรื่องมาก มิหนำซ้ำยังดูแลผู้โดยสารเป็นอย่างดี หากเป็นรถตู้บางคันแล้ว เราคงไม่ได้มิตรภาพอันงดงามเช่นนี้


ตลาดหลักซาวในยามบ่ายเริ่มวายบ้างแล้ว ผู้คนน้อยลง แต่มีแม่ค้าขายสินค้ากันอยู่ตามปกติ ว่ากันว่าตลาดแห่งนี้เป็นอีกหนึ่งแห่งที่มีอาหารป่าหลายประเภทวางขายให้เลือกซื้อ แม้ว่าทางหน่วยงานราชการจะเข้มงวดกวดขันก็ตามที จึงไม่แปลกนักเมื่อเราไปเดินตลาด เราจะได้เห็นกระจงนอนนิ่งอยู่ข้างเนื้อเก้งหรือเนื้อหมูป่า นอกจากสินค้าเหล่านี้แล้ว สินค้าที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งของลาวใต้ในตลาดแห่งนี้คือปลา ปลาที่ถูกนำมาวางขายมีหลายชนิดมีหลายขนาด ว่ากันว่าสำหรับคนที่ไม่บริโภคเนื้อปลาการมาเที่ยวลาวใต้อาจไม่ใช่ปลายทางของความสุข แต่สำหรับคนที่บริโภคเนื้อปลา การมาลาวใต้คงสุขใจไม่น้อย เพราะปลาที่หลากหลายชนิด ราคาไม่แพงจะถูกนำไปแปรรูปเป็นอาหารอันแสนอร่อยจนลืมไม่ลง เนื่องจากตระหนักในข้อนี้ บางคนในคณะเดินทางของเราจึงแอบซื้อวาซาบิกระป๋องติดกระเป๋าข้ามประเทศเข้ามากินกับเนื้อปลาแม่น้ำโขงด้วย


หลับๆ ตื่นๆ ไปบนรถราว ๓ ชั่วโมง รถก็มาถึงบ้านนากะสัง หมู่บ้านอันเป็นทั้งตลาดค้าส่งปลา ของกินของใช้อื่นๆ และเป็นท่าเรือสำหรับนักท่องเที่ยวผู้ต้องการเดินทางไปสู่ดอนเดช ดอนคอน แสงแดดหลังฝนตกเมื่อวานร้อนจนคนศรีษะล้านไม่กล้าเดินผ่าน ทำเอาพวกเราหลายคนเหงื่อไหลย้อยอาบใบหน้า


หลังลงรถได้ไม่นาน เรือที่นัดหมายให้มารับก็มาถึง เรียกว่าพอลงรถก็ขึ้นเรือ เวลาพักเหนื่อยคือเวลาที่นั่งอยู่บนเรือนั่นเอง เมื่อลงมาถึงเรือหลายคนกล่าว ‘สบายดี’ ทักทายเจ้าของเรือสองสามีภรรยา ก่อนจะขนสัมภาระทุกอย่างขึ้นเรือ เมื่อสัมภาระถูกจัดวางเรียบร้อย เรือก็ค่อยๆ เบนหัวออกจากท่าเรือบ้านนากะสัง โดยมีเป้าหมายอยู่ที่บ้านเอื้อยพรอันเป็นบ้านพักริมแม่น้ำโขงที่ดอนคอน ก่อนแม่น้ำโขงจะไหลลงสมพะมิด


เฮือนของเอื้อยพรนอกจากจะเปิดเป็นบ้านพักแล้ว ยังเป็นจุดรับซื้อปลาที่ใหญ่ที่สุดในดอนคอน ตอนเช้าเราจึงเห็นปลาจำนวนมากกองอยู่บนเสื่อ และในถังน้ำแข็ง ปลาเหล่านี้จะถูกส่งต่อไปที่บ้านนากะสังในช่วงสายของวัน

 

 

 

 

บล็อกของ สุมาตร ภูลายยาว

สุมาตร ภูลายยาว
 แม่น้ำโขงจากหลังคาโลกสู่ทะแลจีนใต้แม่น้ำโขงได้รับการจัดอันดับว่าเป็นแม่น้ำที่มีความยาวเป็นอันดับ ๑๐ ของโลกครอบคลุมพื้นที่ ๖ ประเทศคือ จีน พม่า ลาว ไทย กัมพูชา และเวียดนาม มีผู้คนมากกว่า ๖๐ ล้านคนได้ใช้ประโยชน์จากแม่น้ำสายนี้ในด้านต่างๆ ทั้งทำการประมง ทำการเกษตร การขนส่ง และการคมนาคม แม่น้ำโขงตอนบนมีลักษณะลาดชันไหลผ่านช่องเขาที่แคบเป็นแนวยาว แม่น้ำโขงตอนบนได้รับน้ำจากการละหายของหิมะเป็นส่วนใหญ่ พื้นที่แม่น้ำโขงตอนบนอยู่ในเขตปกครองตนเองของทิเบต และจีนแม่น้ำโขงในส่วนตอนกลางมีลักษณะเป็นแก่ง และมีหน้าผาสูงอยู่ในแม่น้ำและตามริมฝั่ง ระดับน้ำในฤดูน้ำหลากและฤดูแล้งจะมีความแตกต่างกันถึง ๒๐ เมตร…
สุมาตร ภูลายยาว
การเรียกชื่อของสถานที่ใดสถานที่หนึ่งในแม่น้ำสายใดสายหนึ่งล้วนแตกต่างกันออกไปตามแต่ภาษาของคนท้องถิ่นนั้นๆ แต่ชื่อหลักที่ผู้คนทั่วไปรู้จักคงไม่ผิดแปลกกันนัก แม้ลักษณะทางภูมิศาสตร์ของแม่น้ำจะแตกต่างกันไปตามภาษาถิ่น และความเชื่อของคนท้องถิ่น ในแม่น้ำโขงเองก็เช่นกัน มีสถานที่หลายแห่งที่ชาวบ้านทั้งสองฝั่งแม่น้ำโขงบนพรมแดนไทย-ลาวได้เรียกชื่อของสถานที่เหล่านั้นทั้งเหมือนกัน และแตกต่างกัน คอนผีหลงก็เช่นกัน คณะผู้สำรวจจากประเทศจีนอ้างอิงเอาตามคำเรียกชื่อของแก่งนี้ตามคนลาวท้องถิ่นในบริเวณนั้นว่า ‘คอนผีหลวง’ แต่ในความเป็นจริงแล้ว คนลาวเรียกว่า ‘คอนผีหลงไม่ใช่คอนผีหลวง’ คำว่า ‘คอน’ ในพจนานุกรม…
สุมาตร ภูลายยาว
ไม่ว่าจะในแม่น้ำ ห้วย หนอง คลอง บึง หรือท้องทะเล ทุกหนแห่งที่กล่าวมาล้วนมีคนกลุ่มหนึ่งอาศัยพึ่งพามาตลอด เรียกได้ว่าเมื่อนึกถึงแม่น้ำ เราก็จะนึกถึงคนกลุ่มนี้เป็นกลุ่มแรกๆ นอกจากนึกถึงสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ที่อาศัยอยู่ในแม่น้ำ... เรากำลังกล่าวถึงคนกลุ่มหนึ่งที่ผู้คนทั่วไปรู้จักพวกเขาในนาม ‘คนหาปลา’ เมื่อกล่าวถึงคนกลุ่มนี้คงไม่ต้องอธิบายมากว่า พวกเขาดำรงชีวิตอยู่ได้ด้วยการทำอาชีพอะไร แต่เมื่อเพ่งพิศลงไปในอาชีพ และวิถีทางแห่งการดำรงอยู่ของพวกเขา เราจะพบว่า การดำรงตนด้วยการหาปลานั้นเป็นสิ่งยากยิ่ง แน่ละ มันมีหลายเหตุผลที่จะกล่าวเช่นนี้ เหตุผลอย่างที่หนึ่ง เมื่อเราจะออกสู่แม่น้ำ ลำคลอง…
สุมาตร ภูลายยาว
คนทำเรือแห่งแม่น้ำมูนหากเปรียบ ปู ปลาคือผลผลิตจากนาน้ำของคนไม่มีนาโคก เรือก็คงไม่ต่างอะไรจากรถไถนา ‘เรือ’ คำสั้นๆ แต่ดูเปี่ยมด้วยความหมายยิ่งใหญ่สำหรับผู้คนริมฝั่งน้ำ นอกจากจะใช้เป็นพาหนะในการเดินทางแล้ว ยังใช้ในการหาปลาอีกด้วย เรือในแม่น้ำย่อมมีขนาดแตกต่างกันออกไป แม่น้ำใหญ่เรือก็ใหญ่ แม่น้ำเล็กเรือก็ลำเล็ก นอกจากขนาดของเรือในแต่ละแม่น้ำจะแตกต่างกันออกไปแล้ว ท้องเรือที่จมอยู่ในแม่น้ำยังแตกต่างกันออกไปด้วย เรือในแม่น้ำสาละวินท้องเรือมีลักษณะแบน แต่เรือในแม่น้ำโขงท้องเรือมีลักษณะเรียวแหลมคล้ายสิ่วเจาะไม้
สุมาตร ภูลายยาว
ในสมัยก่อนคนพื้นถิ่นแถบแม่น้ำของ หรือที่คนทั่วไปรู้จักกันว่าน้ำโขง มีการใช้เรือในแม่น้ำของเพื่อการคมนาคมและขนส่งสินค้า ซึ่งสินค้าของคนพื้นถิ่นแถบอำเภอเชียงของและเวียงแก่นก็จะมีทั้ง เกลือ ข้าว และสินค้าอื่นๆ เพื่อค้าขายและเปลี่ยนกับฝั่งลาวและคนต่างถิ่น การค้าทางน้ำในแม่น้ำของนั้นมีมานานหลายชั่วคน นอกจากประโยชน์ในการบรรทุกสินค้าแล้ว คนท้องถิ่นยังใช้เรือในการหาปลา ซึ่งก่อนที่คนหาปลาจะหันมาใช้เรืออย่างทุกวันนี้ คนหาปลารุ่น ๗๐ ปีขึ้นไปที่หาปลาในแม่น้ำของในอดีตใช้แพไม้ไผ่เพื่อหาปลา พ่ออุ้ยผุย บุปผา อายุ ๗๖ ปี ชาวบ้านปากอิงใต้เล่าว่า “แต่ก่อนตอนพ่อเป็นหนุ่ม…
สุมาตร ภูลายยาว
ในห้วงสัปดาห์ที่ผ่านมาคนไทยจำนวนไม่น้อยคงได้ดีใจกับเหรียญทองเหรียญแรกในกีฬาโอลิมปิก แต่ในความดีใจนั้นก็มีความเศร้าใจปะปนมาด้วย และความเศร้าใจก็เดินทางมาพร้อมกับความสูญเสียจำนวนมหาศาลที่คิดเป็นมูลค่าของเงินแล้วไม่ตำกว่า ๑๐๐ ล้านบาท ความเศร้าใจเกิดขึ้นจากเหตุการณ์น้ำโขงเอ่อล้นตลิ่งเข้าท่วมบ้านเรือน และที่สวนไร่นาจำนวนมหาศาล ที่บอกว่าเหตุการณ์อันกำลังเกิดขึ้นเป็นความเศร้าใจนั้น เพราะพืชผลทางการเกษตรจำนวนไม่น้อยกำลังอยู่ในช่วงรอการเก็บเกี่ยวผลิต บ้างก็กำลังเริ่มให้ผลผลิต ในจำนวนผู้คนที่ได้รับความเสียหายจากเหตุการณ์น้ำท่วมในครั้งนี้ดูเหมือนว่าในส่วนของประเทศไทย…
สุมาตร ภูลายยาว
๑.แม่น้ำสาละวินและระบบนิเวศแม่น้ำ -บทพูด- -มีคนบรรยายเกิ่นนำเรื่องแม่น้ำสาละวิน แม่น้ำสาละวินเป็นแม่น้ำนานาชาติสายหนึ่งในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้กำเนิดจากการละลายของหิมะในธิเบตแล้วไหลผ่านประเทศจีน,ไหลเข้าเขตรัฐฉาน,รัฐคะยาห์ และไหลเรื่อยมาเป็นเส้นแบ่งพรมแดนไทย-พม่ารวมระยะทาง ๑๑๘ กิโลเมตร ก่อนจะสิ้นสุดพรมแดนไทย-พม่าที่บ้านสบเมย หลังจากนั้นแม่น้ำสาละวินก็จะไหลลงสู่มหาสมุทรอินเดียที่อ่าวเมาะตะมะบริเวณเมืองเมาะลำเลิงหรือมะละแหม่งของรัฐมอญ รวมระยะทางทั้งสิ้น ๒,๘๐๐ กิโลเมตร แม่น้ำสาละวินเป็นแม่น้ำที่มีความยาวเป็นอันดับที่ ๒๖ ของโลก สำหรับภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้แล้ว…
สุมาตร ภูลายยาว
 ๑.ภาพเปิดก่อนนำเข้าสู่เรื่องราวทั้งหมด            -ภาพของเด็กๆ กำลังเล่นน้ำ            -ภาพของคนกำลังหาปลา            -ภาพของงานวัฒนธรรม            -ภาพของเรือจีน            -ภาพเรือหาปลาในลาว / ภาพเรือรับจ้างขนของ / เรือโดยสาร            -…
สุมาตร ภูลายยาว
เสียงไก่ขันสลับกับเสียงกลองจากวัดบนภูเขาดังกระชันถี่ขึ้น เหมือนเป็นสัญญาณบอกว่ายามเช้าใกล้เริ่มต้นขึ้นแล้ว ในรอบหนึ่งเดือน เสียงกลองยามเช้าจากวัดจะดังอยู่ ๘ ครั้งต่อเดือน เพื่อเป็นสัญญาณบอกให้ชาวบ้านรู้ว่า ‘วันนี้วันพระ’ เมื่อลองมาไล่เรียงตัวเลขบนปฏิทินก็รู้ว่า วันนี้เป็นวันเพ็ญขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน ๖ ในทางพุทธศาสนาแล้ว วันนี้ถือเป็นวันก่อเกิดสิ่งมหัศจรรย์ ๓ อย่างพร้อมกัน คือวันนี้เป็นวันประสูติ ตรัสรู้ และปรินิพพานขององค์สมเด็จสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้เป็นปฐมบทแห่งศาสนาพุทธ ไก่ขันครั้งสุดท้ายล่วงเข้ามา หลายบ้านเริ่มตื่นขึ้นมาก่อไฟหนึ่งข้าว และทำอาหารเช้า พอพระอาทิตย์โผล่พ้นขอบฟ้าได้ไม่นาน…
สุมาตร ภูลายยาว
สุมาตร ภูลายยาว เฆมฝนสีดำทะมึนฉาบไปทั่วทิศทาง เรือหาปลาลำเล็กหนึ่งลำ และเรือลำใหญ่สองลำค่อยๆ เคลื่อนออกจากฝั่งริมแม่น้ำ เพื่อลอยลำไปยังเบื้องหน้าแท่งคอนกรีตอันเป็นสัญลักษ์ของความชั่วร้ายในนามการพัฒนามาหลายปี เมื่อเรือไปถึงกลางแม่น้ำ คนบนเรือค่อยๆ คลี่ผ้าขาวที่ห่อหุ้มถ่านเถ้าเบื้องหลังความตายแล้วปล่อยถ่านเถ้านั้นไหลลอยไปกับสายน้ำริมฝั่งดอกไม้ทั้งดอกจำปา ดอกเข็มแดง ดอกดาวเรือง ต่างเข้าแถวเรียงรายกันไหลไปตามแม่น้ำ หลังจากมันถูกปล่อยออกจากกรวยใบตองในมือคนริมฝั่ง ถัดออกไปจากริมฝั่งพ่อทองเจริญกับพ่อดำ ได้พาชาวบ้านจำนวนหนึ่งไปขอขมาแม่น้ำ…
สุมาตร ภูลายยาว
สำเนียงภาษาอีสานจากหนังเรื่อง ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๑ ฉุดให้ผมคิดถึงเรื่องราวเกี่ยวกับหนังขึ้นมาอีกครั้ง ผมตั้งใจเอาไว้หลายครั้งแล้วว่า อยากจะเขียนเรื่องราวเกี่ยวกับผู้คน ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่ซ่อนอยู่ในเนื้อในหนังอันเป็นเรื่องราวที่ผู้กำกับหนังคนนั้นๆ ต้องการอยากให้เราเห็น ฉากทุกฉากที่ปรากฏอยู่ในหนังแทบทุกเรื่อง ล้วนไม่ใช่เรื่องบังเอิญ แต่มันคือความจงใจที่ผู้กำกับต้องการอยากให้เราเห็นในสิ่งที่เขาเห็น เขาจึงได้ใส่มันเข้าไปในหนัง หลังจากดู ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๑ จบ ผมก็มานั่งนึกว่าตัวเองได้ดูหนังอะไรบ้างที่พูดถึงแม่น้ำโขง หรือมีชาวโขงเข้าไปโลดเล่นอยู่บนจอสีขาวในโรงหนัง…
สุมาตร ภูลายยาว
‘นายน้ำ’ เป็นคำเรียกคนขับเรือที่คนลาวใช้เรียกกัน กี่ชั่วอายุคนมาแล้วก่อนที่เราจะมีถนนใช้ แม่น้ำคือถนนชนิดหนึ่งในระหว่างทางที่เรือล่องขึ้น-ลงในแม่น้ำ ยากจะคาดเดาได้ว่า บรรพบุรุษของนายน้ำคนแรกเป็นใคร บนนาวาชีวิตที่ล่องไปบนสายน้ำกว้างใหญ่ และไหลเชี่ยว ชีวิตของพวกเขาล้วนฝากไว้กับบางสิ่งบางอยางที่บางคนเรียกมันว่าชะตากรรมบ่อยครั้งที่ล่องเรือไปบนสายน้ำ เราล้วนแต่ต้องค้อมคารวะหัวใจอันยิ่งใหญ่ของพวกเขา เมื่อเดินทางสู่ฝั่ง หากมองทะลุลงไปถึงก้นบึ้งของหัวใจ อะไรคือหมุดหมายที่ฉุดรั้งพวกเขาให้มุ่งหน้าสู่เส้นทางที่มองทางไม่เห็นทางเช่นนี้ในบรรดานายน้ำที่มีอยู่มากมาย พวกเขาไม่ได้คาดหวังว่าจะเป็นนายของน้ำ…