Skip to main content

ข่าวเรื่องการละสังขารของศาสนาจารย์ผู้ก่อตั้งคริสตจักรมูเจะคีในวัย 96 ปีได้ถูกกระจายออกไป ไม่เพียงแค่ในพื้นที่มูเจะคีเท่านั้น เชียงราย กาญจนบุรี ซึ่งเป็นที่เกิดและที่เติบโตของพื้นที่อื่นที่เขาเคยเผยแพร่และเทศนาเรื่องราวของพระคริสต์ทั้งในพื้นที่เชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน ตาก ข่าวการจากไปของเขาไม่เลยผ่านไปได้


งานศพถูกจัดการอย่างดีตามรูปแบบของคริสเตียน ข่าวไปถึงที่ไหนผู้คนจากที่นั่นก็มา คนในพื้นที่กับคนนอกพื้นที่ดูแล้วปริมาณไม่ต่างกันเท่าเลย เหมือนมีการจัดงานมหกรรมบางเกิดขึ้นในชุมชน ลูกหลานที่ไปทำงานจากที่ต่างๆ ของเขาก็มากันอย่างพร้อมหน้าพร้อมตา โดยที่งานศพถูกเก็บไปสามคืน


หลังจากผ่านพ้นคืนที่สาม รุ่งเช้าเป็นเวลาที่จะมีการศพไปฝัง หลังจากทานข้าวเช้าจะมีพิธีนมัสการอีกครั้งหนึ่ง ก่อนศพจะถูกเคลื่อนสู่ป่าช้า


ช่วงที่พาตี่เทศนาอยากให้หลานได้ร้องเพลงแห่ศพของคนปกาเกอะญอหน่อย เพราะพาตี่จะเทศนาเกี่ยวกับชีวิตหลังความตาย” ลูกชายของผู้ตายคนหนึ่งที่ต้องทำหน้าที่เทศน์ในเช้าสุดท้ายของพ่อในหมู่บ้านมาชักชวนผม


จะดีเหรอครับ คนเค้าจะรับได้หรือเปล่า??(คริสเตียนปกาเกอะญอ)” ผมถามเขาด้วยความลังเล

ไม่เป็นไร เพราะพาตี่จะเทียบระหว่างความเชื่อปกาเกอะญอเดิมกับพระคัมภีร์ของคริสเตียนมันมีความเหมือนหรือต่างกันอย่างไร” ผมรู้สึกว่าเป็นความคิดที่เข้าท่าดี จึงตกลงใจที่รับงานที่มอบหมายด้วยความยินดี แต่เพื่อให้บทเพลงมันสมบูรณ์ยิ่งขึ้นผมจึงไปชักชวน พือส่าอุเง ขุนเพลงธา ปกาเกอะญอรุ่นลายครามของปกาเกอะญอ ซึ่งเป็นโมะโชะเก่า มาร่วมด้วยช่วยกัน


เมื่อเข้าไปในบ้าน พือส่าอุเง ท่านยังอยู่ในสภาพที่กำลังฟื้นไข้จากไวรัสหวัดมาเกือบสัปดาห์แล้ว พือนอนอยู่ใต้ผ้าห่ม ริมผ่าคว่าธิ หรือกระบะดินไฟ ผมจึงลังเลพอสมควรว่าจะชวนพือดีหรือไม่ แต่เมื่อพือเห็นผมแกก็เริ่มพูดคุยทักทาย ประเด็นพูดคุยไม่พ้นเรื่องเพลงเรื่อง ธา เรื่องนิทาน ที่พืออยู่กับมันตลอดทั้งชีวิต เมื่อคุยกันได้สักพัก ผมจึงบอกวัตถุประสงค์ที่ผมมาหาพือในครั้งนี้ให้พือ โดยที่ผมเตรียมใจไว้แล้วว่าถ้าพือยินดีไปก็ดี แต่หากพือไม่สะดวกก็ไม่เป็นไร เพราะผมเองก็เป็นห่วงสุขภาพของพือเหมือนกัน


พือเค้าไม่ไหวมั้ง?? เพิ่งฟื้นไข้นะ” ลูกเขยของพือไม่ค่อยเห็นด้วย เนื่องจากเป็นห่วงสุขภาพของพ่อตา

ไหวๆๆ แต่ขอกินข้าวก่อน” พือลุกขึ้นยื้ม เห็นฟันสีดำ ริมฝีปากแดงด้วยน้ำหมากอย่างเต็มอกเต็มใจ และเหมือนกระหายอะไรบางอย่างที่ไม่มีโอกาสได้ทำมานาน


พือพยายามตั้งใจกินข้าวให้มากเท่าที่จะกินได้ จนลูกเขยแปลกใจที่พือกินข้าวได้มากขึ้นขนาดนี้ทั้งที่ก่อนหน้านี้ไม่ค่อยกินข้าวและบ่นว่าปากจืด กินข้าวไม่ค่อยลงจนต้องบังคับให้กินด้วยซ้ำ


แต่พือเดินไม่ค่อยไหวนะ หลานช่วยเอารถเครื่องมารับพือหน่อยได้มั้ย?” พือบอกกับผมโดยไม่สนคำทัดทานจากลูกเขย ผมรับคำและมารับพือเข้าไปในงานศพที่มีคนมาร่วมงานอย่างล้นหลาม พือบอกกับผมว่าพือขึ้นไปนั่งข้างบนนานๆ ไม่ไหว ผมจึงหาเก้าอี้มาให้พือนั่งรอข้างล่าง


ถ้าใกล้ถึงเวลาของเราแล้วผมจะมาเรียกพือนะครับ” ผมบอกกับพือ พือพยักหน้าแทนการสนทนาตอบ ผมจึงเดินขึ้นไปในบ้านเพื่อไปบนบ้านรอสัญญาณเพื่อไปเรียกพือขึ้นมา รายการต่างถูกดำเนินไปตามธรรมเนียมของคริสเตียน จนใกล้ถึงรายการเทศนา ผู้ดำเนินรายการจึงประกาศว่า


ก่อนเราจะได้รับฟังคำเทศนา เรามีบทเพลงที่จะมาขับร้องโดยคนหนุ่มและคนเฒ่าเพื่อร่วมอาลัยผู้ตายด้วย ขอเชิญครับ” ทุกคนหันมาที่ผม ผมหันหน้าต่อไปยังพือส่าอุเง เพื่อส่งสัญญาณให้ขึ้นมาบนบ้าน พือจึงขยับไม้เท้ายันร่างชราค่อยขึ้นมาบนบ้าน แล้วพือก็มานั่งอยู่ข้างๆ ผม


เอาเลยมั้ยครับพือ” ผมถามเขาเพื่อแน่ใจในความพร้อม

เดี๋ยวก่อน พือขอพูดก่อนนิดหน่อย” พือจึงเริ่มอธิบายเพลงที่จะร้องเพื่อให้ผู้ร่วมงานได้เข้าใจเนื้อหาของเพลงที่จะร้องให้ชัดเจนมากขึ้น เพราะเป็นคำ ธา ที่บางที่คนปกาเกอะญอโดยเฉพาะคนรุ่นใหม่เข้าใจยากนิดหน่อย


บล็อกของ ชิ สุวิชาน

ชิ สุวิชาน
“ตั้งสายได้แล้ว วิธีการเล่นล่ะ?” ลูกชายกำลังไฟแรงอยากเรียนรู้ “ใจเย็นๆ ก่อนอื่นต้องฝึกร้องเพลงให้ได้ก่อน ถ้าร้องเพลงไม้ได้ จำทำนองเพลงไม่ได้ จะเล่นได้ไง” พ่อค่อยๆสอนลูกชาย “เอางี๊ เดี๋ยวพ่อจะสอนเพลงพื้นบ้านง่ายๆที่ผู้เฒ่าผู้แก่ชอบร้อง ชอบเล่นและชอบสอนเด็กบ่อยๆ ซักสองสามท่อนนะ” แล้วพ่อก็เริ่มเปล่งเสียงร้องและให้ลูกชายร้องตามที่ละวรรค
ชิ สุวิชาน
พ่อได้ดื่มชาในกระบอกไม้ไผ่จนหมดไปกว่าครึ่งหนึ่ง แล้วจึงวางลง“เดิมทีนั้น เตหน่ากูมีจำนวนสายเพียง 5-7สาย แต่ต่อมาได้มีการเพิ่มเติมสายในการเล่นเป็น 8-9สายหรือ 10-12หรือมากกว่านั้นก็ได้” พ่อหยิบเตหน่ากูและเล่าให้ลูกชายฟัง“ทำไมจำนวนสายไม่เท่ากันล่ะ?” ลูกชายถามผู้เป็นพ่อ“มันขึ้นอยู่กับความชอบและความถนัดของผู้เล่นแต่ละคน ชอบและถนัด 7 สายก็เล่น7 สายชอบน้อยกว่านั้นก็เล่นน้อยกว่าก็ได้ หรือชอบมากกว่านั้นก็เล่นมากกว่านั้นก็ได้” พ่อตอบสิ่งที่ลูกชายสงสัยในการตั้งสายเตหน่ากูแบบไมเนอร์สเกล (Minor scale) นั้นเริ่มจาก 5-7 สายโดยมีตัวโน๊ตหลักตามไมเนอร์สเกลอยู่ 5 โน้ต ได้แก่ โด (D) เร (R)  มี (M) โซ (S) ลา…
ชิ สุวิชาน
ความมืดกลับมาทำหน้าที่อีกครั้ง เช่นเดียวกับไม้เกี๊ยะที่มาจากแกนไม้สนสองใบต้องถูกเผาเพื่อผลิตแสงสว่างในครัวบ้านปวาเก่อญออีกครั้ง กาต้มน้ำที่ดำสนิทด้วยคราบเขม่าควันไฟถูกตั้งบนเหล่อฉอโข่อีกครั้ง กลิ่นชาป่าขั้วหอมทำให้โสตประสาทกระปรี่กระเปร่าขึ้นมาพร้อมเข้าสู่บรรยากาศการเรียนรู้ภายในบ้านไม้ไผ่หลังเดิมเตหน่ากู คืออุปกรณ์การเรียนรู้ถูกเตรียมไว้เพื่อใช้ในการเรียนรู้ ของพ่อซึ่งเป็นผู้สอนหนึ่งตัว ของลูกซึ่งเป็นผู้เรียนหนึ่งตัว รูปร่างลักษณะเตหน่ากูแม้ไม่เหมือนกันทั้งหมด แต่ก็มีรูปทรงที่คล้ายๆกัน  มีตัวท่อนไม้ใหญ่ และมีกิ่งไม้ที่โค้งงอเมื่อพ่อเห็นว่าลูกชายพร้อมที่จะเริ่มการรับความรู้แล้ว …
ชิ สุวิชาน
“พี่น้องครับ พี่ชายคนนี้ยังคงทำหน้าที่ต่อ ณ ตรงนี้ครับ ขอมอบเวทีต่อให้พี่ครับ” ผมพูดจบผมกลับไปที่นั่งของผมเพื่อเป็นคนดูต่อแม่น้ำสายนี้ยังคงไหลไปตามกาลเวลาฯ....................................................ฉันผ่านมา  ผ่านมาทางนี้ ผ่านมาดูสายน้ำ.............ได้รู้ได้ยิน..............ฯบทเพลงแรกผ่านไปต่อด้วยสาละวิน สายน้ำตาเสียงปืนดังที่กิ่วดอยลูกชายไปสงครามเด็กน้อยผวาตื่น(ทุกคืนๆ)
ชิ สุวิชาน
“ผมมีเพื่อนปกาเกอะญอมาด้วยคนหนึ่ง” ผมบอกกับคนดูผมได้ไปพบ และได้ไปฟัง เพลงที่เขาร้อง ณ ริมฝั่งสาละวิน ทำให้ผมเกิดความประทับใจในท่วงทำนองและความหมายของบทเพลงรวมทั้งตัวเขาด้วยผมทราบมาว่าตอนนี้เขาอยู่ที่เมืองเชียงใหม่  ผมจึงไม่พลาดโอกาสทีจะชักชวนเขามาร่วม บอกเล่าเรื่องราวของชนเผ่า ผ่านบทเพลงที่ผมประทับใจ ซึ่งแรก ๆ นั้น เขาแบ่งรับ แบ่งสู้  ที่จะตอบรับการชักชวนชองผม แต่ผมก็ชักแม่น้ำทั้งห้า จนเขาหมดหนทางปฏิเสธ“ผมไม่คุ้นเคยกับการร้องเพลงต่อหน้าคนมาก ๆ นะ” เขาออกตัวกับผมก่อนวันงาน แต่เมื่อถึงวันงานเขาก็ไม่ทำให้ผมผิดหวัง เขาเดินออกมาแบบเกร็งๆ และประหม่าอย่างเห็นได้ชัด เขาจะยืนตรงก็ไม่ใช่…
ชิ สุวิชาน
ณ ห้องเล็กๆ แถวสี่แยกกลางเวียง เมืองเชียงใหม่ เก้าอี้ถูกเรียงเป็นแถวหน้ากระดานประมาณร้อยกว่าตัว  ข้างหน้าถูกปล่อยว่างเล็กน้อยสำหรับเป็นพื้นที่ตั้งเครื่องเล่นดีวีดีและโปรเจคเตอร์เพื่อฉายสารคดี ใกล้เวลานัดหมายผู้คนเริ่มทยอยกันเข้ามาทีละคน ทีละคู่ ทีละกลุ่ม“เค้าไม่อยากให้เราพูดถึงเรื่องการเมือง แต่เราอาจพูดได้นิดหน่อย” เจ้าหน้าที่ FBR กระซิบมาบอกผมเกี่ยวกับความกังวลของเจ้าของสถานที่ ผมยิ้มแทนการสนทนาตอบ เพียงแต่คิดในใจว่า หากการเมืองคือความทุกข์ยากของประชาชน ของชาวบ้านคนรากหญ้าก็ต้องพูดให้สาธารณะได้รับรู้ เพื่อจะหาช่องทางในการช่วยบรรเทาทุกข์ของประชาชน…
ชิ สุวิชาน
หลังจากดูสารคดีด้วยกันจบ “ผมอยากฉายสารคดีชุดนี้สู่สาธารณะ เพื่อสร้างความเข้าใจแก่คนทั่วไปในสถานการณ์ที่เกิดขึ้น ผมอยากให้คุณมาร่วมเล่นดนตรีด้วย คุณ โอ เค มั้ย” เขาถามผมผมนิ่งอยู่ครู่หนึ่ง เพราะผมไม่รู้จะปฏิเสธอย่างไร  ผมรู้สึกว่า มันเป็นสิ่งที่ต้องทำ  ผมบอกกับตัวเองว่า เพียงแค่เห็นใจและเข้าใจอาจไม่เพียงพอ   หากสามารถเป็นส่วนหนึ่งที่จะช่วยสื่อสารเรื่องราวของผู้ทุกข์ยาก โดยเฉพาะคนชนเผ่าเดียวกันได้  มันก็ควรทำไม่ใช่หรือหลังจากผมตอบตกลงเขา เราทั้งสองได้พูดคุยประสานงานกันเกี่ยวกับงานอยู่เรื่อย ๆ จนเวลาลงตัวในวันที่ 21 ธันวาคม ศกนี้ ณ สมาคม AUA เชียงใหม่ ในหัวข้อ “…
ชิ สุวิชาน
ต่า หมื่อ แฮ ธ่อ เลอ โข่ โกละ         ตา ข่า แฮ ธ่อ เลอ โข่ โกละอะ เคอ กิ ดิ เค่อ มี โบ            มา ซี ปกา ซู โข่ อะ เจอผีร้ายโผล่มาทางริมฝั่งสาละวิน        แมงร้ายโผล่มาทางลำน้สาละวินเสื้อผ้าลายเหมือนดั่งต้นบุก        มาเข่นฆ่าทำลายล้างชีวิตคน(ธา บทกวีคนปกาเกอะญอ)“คุณเคยติดตามสถานการณ์ทางรัฐกะเหรี่ยงประเทศพม่าบ้างไหม” เสียงผู้ชายโทรศัพท์มาถามผมด้วยภาษาไทยสำเนียงฝรั่ง“ผมทำงานในองค์กรชื่อFree Burma Rangers ครับ”…
ชิ สุวิชาน
เขานั่งอยู่แถวหน้า และเขาโบกไม้โบกมือขณะที่ผมกำลังบรรเลงเพลงอยู่บนเวที  ในมหกรรมคอนเสิร์ตเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษาองค์สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว  ซึ่งจัดโดยสำนักประชาสัมพันธ์ร่วมกับองค์กรยูเนสโก้  ในงานได้มีการเชิญศิลปินชนเผ่าหลักทั้ง 7 เผ่า ได้แก่ ม้ง อาข่า ลีซู ลาหู่ เมี่ยน ไทยใหญ่และกะเหรี่ยง รวมทั้งยังมีศิลปินล้านนา อาทิ ครูแอ๊ด  ภานุทัต  คำหล้า ธัญาภรณ์ น้อง ปฏิญญา และไม้เมืองนอกจากนี้มีทายาทของสุนทรี  เวชชานนท์ ราชินีเพลงล้านนา คือน้องลานนา มาร่วมร้องเพลง ธีบีโกบีกับทอดด์ ทองดี ศิลปินจากรัฐเพนโซเวเนีย…
ชิ สุวิชาน
เมื่อเข็มนาฬิกาเข็มที่สั้นที่สุด เลื่อนไปยังหมายเลขเก้า ทุกคนจึงขึ้นรถตู้ เคลื่อนขบวนไปยังศูนย์ศิลปและวัฒนธรรมแสงอรุณ  เมื่อถึงมีทีมงานเตรียมข้าวกล่องไว้รอให้ทาน พอทานข้าวเสร็จพี่อ้อย ชุมชนคนรักป่า ก็มาบอกผมว่า  งานจะเริ่มบ่ายโมง  พร้อมกับยื่นใบกำหนดการให้ผมดู  ผมตื่นเต้นนิดหน่อยพอบ่ายโมง งานก็เริ่มขึ้น โดยการฉายสไลด์เกี่ยวกับป่าชุมชนที่หมู่บ้านสบลาน อำเภอสะเมิงเชียงใหม่   "ถ้าถึงคิวแล้วจะมาเรียกนะ” ทีมงานบอกกับผมในระหว่างที่ผมรออยู่หน้างานนั้น ผมก็ได้เจอกับนักเขียน นักดนตรี นักกวี ที่ทยอยมา ได้มีโอกาสคุยกับคนที่ผมรู้จัก และกำลังรู้จัก และที่ไม่รู้จักด้วย …
ชิ สุวิชาน
บุ เต่อ โดะ นะ แล บุ เออบุ ลอ บ ะ เลอ ต่า อะ เออชะตา วาสนาช่างรันทดต้องเผชิญแต่สิ่งลำเค็ญ