พื้นที่ เวลา และความทรงจำ

บ้านทรงที่ยังคล้ายในอดีต เพิ่มตัวเรือนแยกออกเป็นสองฝั่ง ฝั่งหนึ่งเป็นเรือนไฟ ก็คือเรือนที่มีเตาไฟ ใช้ทำครัว และเป็นที่นั่งสังสันต์ในครับครัว อีกฝั่งหนึ่งเป็นเรือนแบบใหม่ที่สร้างถาวรกว่าด้วยไม้ ว่ากันว่าในอดีต ชุมชนเคยย้ายไปย้ายมาตามพื้นที่การทำมาหากิน บ้านสมัยก่อนจึงเป็นเรือนเดี่ยวที่มีเตาไฟอยู่กลางบ้าน ทำผนังปิดมิดชิด กันร้อนกันหนาว และสร้างด้วยไม้ไผ่ มาถึงปัจจุบันการเคลื่อนย้ายชุมชนเป็นไปไม่ได้เสียแล้ว จึงมีการสร้างบ้านไม้มากขึ้น และแยกเรือนไฟออกต่างหาก เมื่อถึงหมู่บ้าน เสียงของหมู่บ้านดึงเรากลับไปสู่ความทรงจำเมื่อคราวเดินทางเข้าหมู่บ้านครั้งแรก

ที่นั่น หมู่บ้านห้วยจะกือ จ.ตาก ต้นไม้รอบหมู่บ้านสูง ใหญ่ หมูตัวสีดำวิ่งหากินอยู่รอบหมู่บ้าน เสียงน้ำจากลำธารไหลพอได้ยิน อากาศชื้น พื้นแฉะ บางแห่งก็ลื่น สิ่งแรกที่เราสัมผัสหมู่บ้านก็คงเป็นเสียงนี่เอง เสียงที่เราเรียกมันว่าเสียงของหมู่บ้าน มันประกอบไปด้วยเสียงหลายเสียง ผสมผสานเป็นเสียงหมู่บ้าน ไก่ หมา เด็กร้อง เสียงคน ครกตำข้าว เสียงเคาะ เสียงผ่าฟืน เสียงเด็กวิ่งเล่น พูดคุยกัน เสียงทังหมดนั้นชัดเจนในความเงียบแบบป่า ที่ปราศจากรถยนต์และเครื่องขยายเสียง

ที่นี่ หมู่บ้านสบลาน หมู่บ้านเล็กๆ แถบอำเภอสะเมิง เชียงใหม่ อย่างที่ว่า เราไม่ได้มาที่นี่น่าจะมากกว่าห้าปีเข้าไปแล้ว สิ่งที่สัมผัสได้อย่างชัดเจนของการเดินทางครั้งนี้ หนึ่งคือเสียง เสียงของหมู่บ้านยังลอยอยู่ข้างหู และมันเรียกภาพและเสียงจากทรงจำให้ผุดพรายขึ้นมา หมู่บ้านเล็กๆ ที่ยังสงบ เงียบ แต่มีเสียงของหมู่บ้าน และเสียงของป่า กองไฟใต้ถุนบ้านหลายหลังลุกสว่าง แต่ละกองไฟก็มีผู้คนนั่งล้อมวง สนทนาผิงไฟ เด็กๆ ป้วนเปี้ยนอยู่รอบๆ แล้วก็มีหมา เสื้อผ้ามอมแมมคลุกฝุ่น บนยอดเขาใกล้ๆ ลมพัดไม่แรงนัก พอส่งเสียงมาถึงหมู่บ้าน เสียงน้ำไหลเบาๆ แต่มันจะดังชัดเจนขึ้นเมื่อยิ่งดึก อากาศยังหนาวแบบที่เคยหนาว ในหมู่บ้านบนดอย

สถานที่หนึ่ง มักโน้มนำความทรงจำของเราไปถึงอีกสถานที่หนึ่ง หรืออีกหลายๆ สถานที่ เหล่านั้นคือผืนแผ่นดินที่เราเคยผ่านทาง บางจังหวะเวลามันอาจไม่ได้ทรงค่าความหมายเท่าใดนัก แต่บางคราว มันคือสะพานที่เชื่อมเราไปสู่ความประทับใจ และความประทับใจในทรงจำนี้ก็คือพื้นที่แห่งความงดงาม บางครั้งมันก็เป็นพื้นที่แห่งแรงบันดาลใจ และหลายครั้งที่สถานที่หนึ่งพาเราไปยังอีกสถานที่หนึ่งในทรงจำเราอาจพบการเหลื่อมซ้อนของเวลา และนั่นอาจเป็นหนทางบางสายสำหรับการเดินทางอันยาวไกลของชีวิตก็เป็นได้