Skip to main content

ข้าวเย็นมื้อหนักจบลง ตัวแทนสมาคมไทย-เท็กซัส ได้พาคณะไปที่พักผู้หญิงพักที่บ้านคนไทย ผู้ชายพักที่วัดไทยที่อยู่ใกล้ๆ ชื่อ”วัดป่าศรีถาวร” ซึ่งมีที่พัก มีห้องน้ำที่อยู่ในขั้นสะดวก พระสงฆ์ที่จำวัดอยู่ที่นี่เป็นกันเองนอกจากบริการที่พักแล้ว ยังให้ข้าวปลาอาหารให้ทานอีกเล่นเอาทีมงานผู้ชายต่างซึ้งไปตามๆกัน

\\/--break--\>

หลังจากที่จัดแจงที่พักกันลงตัวแล้ว ได้มีสัญญาณให้ไปรวมตัวกันที่บ้านพักของผู้หญิง เมื่อผมไปถึงผมเห็นทุกคนมาถึงกันหมดแล้ว

 

โอเค ครบล่ะนะ มีอะไรก็ว่ากันมา” พี่ทอด์ดบอกกับทุกคน

คือหนูคิดว่า ตอนคุยกันก่อนมากับตอนนี้มันไม่เหมือนเดิม ทุกอย่างมันไม่เหมือนอย่างที่คุยกัน ทุกคนต้องเหนื่อยกับเรื่องที่ไม่ควรจะเหนื่อย ต้องทนกับเรื่องที่ไม่ควรจะทน เช่น พี่ๆ นักดนตรีที่อายุห้าสิบกว่าต้องมาแบกเครื่องเสียงด้วยตนเอง น้องๆ แดนเซอร์ ต้องขนเสื้อผ้าด้วยตัวเอง และบางคนปวดฉี่ระหว่างทางแต่รถก็ไม่ยอมจอดให้ หนูว่ามันไม่ใช่ มันต้องดูแลกันบ้าง” หนูคนหนึ่งพูดเปิดประเด็น

 

คนอื่นๆ ล่ะว่ายังไง” พี่ทอด์ดถามคนอื่นต่อ

ผมเห็นด้วยกับที่หนูพูดเมื่อกี้นะ วันนั้นผมปวดขี้มากเลย ผมอยากขี้ ผมขอให้คนขับรถหยุดเข้าห้องน้ำ แต่เขาไม่ยอมหยุด เขามาต่อว่าผม เขาบอกให้ผมหุบปาก ถ้าเป็นเมืองไทย ผมกระโดดลงจากรถไปแล้ว” นักดนตรีไทยกล่าวเสริม

 

หนูขอพูดบ้างนะ หนูไปแสดงมาหลายประเทศ หนูไม่เคยกลัวความลำบาก แต่ทุกอย่างต้องมีแผน ต้องอยู่ในแผน และทุกคนต้องรู้แผนล่วงหน้า ทั้งเรื่องเวลาเดินทาง เวลากินข้าว เวลาแสดง สถานที่แสดง สถานที่เปลี่ยนชุดเปลี่ยนผ้า คิวเพลงต่าง ๆ ถ้ารู้ล่วงหน้าอย่างที่หนูว่ามา ทุกอย่างมันจะง่ายขึ้นและมันจะเหนื่อยน้อยลง อย่างนี้ต้องมาเหนื่อยกับการทำอะไรที่กะทันหันทันทีทันใด โดยไม่รู้โปรแกรมล่วงหน้า หนูเหนื่อยกับการต้องรีบเร่ง ไหนต้องรีบเปลี่ยนชุด ไหนต้องรีบเปลี่ยนคิวการแสดง หนูเหนื่อยกับสิ่งเหล่านี้มากกว่าเรื่องการเดินทางไกล เรื่องได้กินไม่ได้กิน สำหรับหนูไม่ใช่เรื่องใหญ่” แดนเซอร์คนหนึ่งพูดขึ้นมาพร้อมกับน้ำเสียงสะอื้น

 

หนูพูดดีนะ แต่เวลาพูด หนูอย่าร้องไห้” มือคีย์บอร์ดกล่าวให้กำลังใจแดนเซอร์

ผมขอพูดนิดหนึ่ง ไอ่ที่ว่าให้ผมหยุดรถแล้วผมไม่หยุดรถ คุณอย่าลืมว่าที่นี่อเมริกา ไม่ใช่เมืองไทย เราขับรถบนถนนไฮเวย์ รถเร็ว รถเยอะ ผมรู้แล้วว่าคุณปวดขี้ แต่มันยังไม่ถึง Exit ที่เป็นทางออกเพื่อเข้าปั๊มน้ำมัน ไม่ใช่ผมไม่อยากจอด แต่มันจอดไม่ได้ ผมพูดคุณก็ฟังไม่เข้าใจ คุณก็มาพูดภาษาไทย เดี๋ยวก็บ่น เดี๋ยวก็บ่น ผมก็เลยบอกว่าให้คุณหุบปากซะ แค่นี้แหละ พอถึง exit ผมก็เข้าไปจอด แต่ว่าขี้คุณแตกหรือยังผมก็ไม่รู้” นักดนตรีและคนขับรถจากฝรั่งเศสชี้แจง

 

ผมมีความคิดเห็นที่อยากแลกเปลี่ยนหน่อย ผมรู้สึกว่างานบางงานที่เราไปไม่ทันจริง ๆ ควรจะยกเลิก เพราะถ้าเราเล่นด้วยบรรยากาศที่ฉุกละหุก มันจะออกมาไม่ดี เราควรจะดูให้ดีว่า ที่ที่เราจะเล่นอยู่ห่างไกลจากที่ที่เราพักตอนนี้หรือเปล่า ถ้ามันอยู่ไกลจนต้องรีบเดินทางขับรถเร็ว มันอันตราย” มือเบสจากฮอลแลนด์ แลกเปลี่ยนนำเสนอความเห็น

 

หนูเห็นด้วยกับพี่มือเบสนะ หนูว่างานบางงาน หรือที่บางที่ เราต้องดูว่า มันเหมาะกับโชว์ของเราหรือเปล่า ถ้ามันไม่เหมาะ เราเล่นไปก็เหนื่อยเปล่า เสียแรงเปล่า” แดนเซอร์ อีกคนกล่าวเสริม

 

โอเค บางอย่างเรายอมรับผิด แต่บางอย่างเราอยากบอกว่า เรามาที่นี่เพื่อมาเพาะเมล็ดพันธุ์ด้วยกัน เราถือเมล็ดพันธุ์ร่วมกันคนละเม็ด ลานนาถือเมล็ดพันธุ์ของเหนือมา ซอถือเมล็ดพันธุ์ทางใต้มา ป้อถือความเป็นไทยภาคกลาง อ.ยอด ถือเมล็ดพันธุ์จากแม่น้ำโขงมา ชิถือเมล็ดพันธุ์ของคนปกาเกอะญอ ของคนชนเผ่ามา ส่วนนักดนตรีคนอื่น ๆ และผม เรามาร่วมกันเพาะเมล็ดหว่านเมล็ดพันธุ์เหล่านี้ ให้มันงอกออกมาสู่พื้นที่ใหม่ สู่ดินแดนใหม่ ผมเชื่อว่านี่คือ โอกาสของเราทุกคน

 

เวลาผมพานักดนตรีไทยมา ปัญหาใหญ่คือเรื่องภาษา อย่างเรื่องที่จะเข้าห้องน้ำแต่คนขับรถไม่ยอมจอดให้ ผมมองว่าปัญหามีอยู่นิดเดียว คือเรื่องภาษา สื่อสารกันไม่รู้เรื่อง เราเป็นคนไทย เรารักในวัฒนธรรมไทยก็จริงอยู่ แต่เมือเราจะมาประเทศเขา เราน่าจะเอาหน่อย ศึกษาภาษาเขาหน่อย ศึกษาวัฒนธรรมเขาหน่อย แต่พรุ่งนี้เราจะทำใหม่ให้ดีกว่าเดิม” พี่ทอด์ดกล่าวทิ้งท้าย

 

หลังจากนั้นทุกคนแยกย้ายกันกลับเข้านอน ในขณะที่ทีมงานของพี่ทอด์ดต้องประชุมวางแผน ปรับปรุงแก้ไข สิ่งที่ได้รับการสะท้อนจากวันนี้ เพื่อนำไปแก้ในงานที่เหลืออยู่

 

รุ่งเช้าผมตื่นมาเห็นพี่ทอด์ดนั่งทำรายละเอียดเกี่ยวกับกำหนดการที่เหลืออยู่

 

มันเป็นเรื่องธรรมดานะคุณ ไม่ใช่กลุ่มนี้กลุ่มเดียวที่เป็นแบบนี้ ทุกครั้งที่ผมนำนักดนตรีไทยมาทัวร์อเมริกา ผมจะเจอแบบนี้ทุกครั้ง เรื่องอาหาร การเดินทาง ที่พัก เป็นปัญหาหลัก ผมต้องคอยแก้ปัญหาอยู่เสมอ ถ้าชิอยากเขียนสิ่งที่เกิดขึ้นทั้งหมด แล้วค่อยมาลุ้นกันต่อว่าท้าย ๆ เหตุการณ์มันจะคลี่คลายลงอย่างไร ชิเขียนสิ่งที่เกิดขึ้นได้เต็มที่เลย” พี่ทอด์ดคุยกับผม

 

ตามประสบการณ์ผมนะพี่ เวลาพาชาวบ้านไปศึกษาดูงาน มันจะมีอยู่ 2 อย่างที่สำคัญ คือเรื่องที่พัก กับเรื่องอาหาร ถ้าที่พักดี อาหารถูกปาก คุณเอาไปเลย คะแนนเต็มร้อย แต่หากที่พักไม่ดีขอให้อาหารถูกปากและกินอิ่ม คุณเอาไปเลย เก้าสิบ หรืออาหารอาจจะไม่ถูกปาก แต่ที่พักดี คุณก็อาจจะได้ เจ็ดสิบถึง แปดสิบอยู่ แต่หากที่พักแย่ อาหารไม่ถูกปาก คะแนนคุณติดลบทันที” ผมแลกเปลี่ยนกับพี่ทอด์ด

 

เรื่องอาหารเรายอมรับผิด เพราะเราไม่มีเวลาหยุดพักนาน ๆ เพื่อกินอาหาร เราต้องรีบเดินทางไปเพื่อไปให้ทันเวลาการแสดง นี่เราต้องหาทางแก้ปัญหา” พี่ทอด์ดบอก

สักพักผมเดินออกไปนอกบ้าน สายตาผมไปสะดุดอยู่ที่ป้ายหน้าปากซอย

 

Stop, Karen street” ผมแปลกใจกับชื่อซอยมาก หรือซอยนี้เป็นซอยของคนปกาเกอะญอ ผมถามพี่ต้อย คนไทยในเทกซัส เขาก็ไม่เข้าใจที่มาที่ไปว่าทำไมถึงชื่อ Karen street ตั้งแต่เขามาอยู่เมื่อสามสิบปีที่แล้ว ถนนซอยนี้ก็ชื่อแบบนี้แล้ว

 

แถวนี้ไม่มีคนคาเรนหรอก มีแต่คนแมกซิโก” พี่ต้อยบอกผม ผมจึงกลับไปเอาเตหน่าออกมา แล้วไปชักรูปคู่กับ Karen street Houston, Texas

 


วัดไทย ใน Houston


 


คณะถ่ายรูปหน้าวัดเป็นที่ระลึก


 


เตหน่ากู Stop at Karen Street,Houston,TX.

 

 

 

บล็อกของ ชิ สุวิชาน

ชิ สุวิชาน
“ตั้งสายได้แล้ว วิธีการเล่นล่ะ?” ลูกชายกำลังไฟแรงอยากเรียนรู้ “ใจเย็นๆ ก่อนอื่นต้องฝึกร้องเพลงให้ได้ก่อน ถ้าร้องเพลงไม้ได้ จำทำนองเพลงไม่ได้ จะเล่นได้ไง” พ่อค่อยๆสอนลูกชาย “เอางี๊ เดี๋ยวพ่อจะสอนเพลงพื้นบ้านง่ายๆที่ผู้เฒ่าผู้แก่ชอบร้อง ชอบเล่นและชอบสอนเด็กบ่อยๆ ซักสองสามท่อนนะ” แล้วพ่อก็เริ่มเปล่งเสียงร้องและให้ลูกชายร้องตามที่ละวรรค
ชิ สุวิชาน
พ่อได้ดื่มชาในกระบอกไม้ไผ่จนหมดไปกว่าครึ่งหนึ่ง แล้วจึงวางลง“เดิมทีนั้น เตหน่ากูมีจำนวนสายเพียง 5-7สาย แต่ต่อมาได้มีการเพิ่มเติมสายในการเล่นเป็น 8-9สายหรือ 10-12หรือมากกว่านั้นก็ได้” พ่อหยิบเตหน่ากูและเล่าให้ลูกชายฟัง“ทำไมจำนวนสายไม่เท่ากันล่ะ?” ลูกชายถามผู้เป็นพ่อ“มันขึ้นอยู่กับความชอบและความถนัดของผู้เล่นแต่ละคน ชอบและถนัด 7 สายก็เล่น7 สายชอบน้อยกว่านั้นก็เล่นน้อยกว่าก็ได้ หรือชอบมากกว่านั้นก็เล่นมากกว่านั้นก็ได้” พ่อตอบสิ่งที่ลูกชายสงสัยในการตั้งสายเตหน่ากูแบบไมเนอร์สเกล (Minor scale) นั้นเริ่มจาก 5-7 สายโดยมีตัวโน๊ตหลักตามไมเนอร์สเกลอยู่ 5 โน้ต ได้แก่ โด (D) เร (R)  มี (M) โซ (S) ลา…
ชิ สุวิชาน
ความมืดกลับมาทำหน้าที่อีกครั้ง เช่นเดียวกับไม้เกี๊ยะที่มาจากแกนไม้สนสองใบต้องถูกเผาเพื่อผลิตแสงสว่างในครัวบ้านปวาเก่อญออีกครั้ง กาต้มน้ำที่ดำสนิทด้วยคราบเขม่าควันไฟถูกตั้งบนเหล่อฉอโข่อีกครั้ง กลิ่นชาป่าขั้วหอมทำให้โสตประสาทกระปรี่กระเปร่าขึ้นมาพร้อมเข้าสู่บรรยากาศการเรียนรู้ภายในบ้านไม้ไผ่หลังเดิมเตหน่ากู คืออุปกรณ์การเรียนรู้ถูกเตรียมไว้เพื่อใช้ในการเรียนรู้ ของพ่อซึ่งเป็นผู้สอนหนึ่งตัว ของลูกซึ่งเป็นผู้เรียนหนึ่งตัว รูปร่างลักษณะเตหน่ากูแม้ไม่เหมือนกันทั้งหมด แต่ก็มีรูปทรงที่คล้ายๆกัน  มีตัวท่อนไม้ใหญ่ และมีกิ่งไม้ที่โค้งงอเมื่อพ่อเห็นว่าลูกชายพร้อมที่จะเริ่มการรับความรู้แล้ว …
ชิ สุวิชาน
“พี่น้องครับ พี่ชายคนนี้ยังคงทำหน้าที่ต่อ ณ ตรงนี้ครับ ขอมอบเวทีต่อให้พี่ครับ” ผมพูดจบผมกลับไปที่นั่งของผมเพื่อเป็นคนดูต่อแม่น้ำสายนี้ยังคงไหลไปตามกาลเวลาฯ....................................................ฉันผ่านมา  ผ่านมาทางนี้ ผ่านมาดูสายน้ำ.............ได้รู้ได้ยิน..............ฯบทเพลงแรกผ่านไปต่อด้วยสาละวิน สายน้ำตาเสียงปืนดังที่กิ่วดอยลูกชายไปสงครามเด็กน้อยผวาตื่น(ทุกคืนๆ)
ชิ สุวิชาน
“ผมมีเพื่อนปกาเกอะญอมาด้วยคนหนึ่ง” ผมบอกกับคนดูผมได้ไปพบ และได้ไปฟัง เพลงที่เขาร้อง ณ ริมฝั่งสาละวิน ทำให้ผมเกิดความประทับใจในท่วงทำนองและความหมายของบทเพลงรวมทั้งตัวเขาด้วยผมทราบมาว่าตอนนี้เขาอยู่ที่เมืองเชียงใหม่  ผมจึงไม่พลาดโอกาสทีจะชักชวนเขามาร่วม บอกเล่าเรื่องราวของชนเผ่า ผ่านบทเพลงที่ผมประทับใจ ซึ่งแรก ๆ นั้น เขาแบ่งรับ แบ่งสู้  ที่จะตอบรับการชักชวนชองผม แต่ผมก็ชักแม่น้ำทั้งห้า จนเขาหมดหนทางปฏิเสธ“ผมไม่คุ้นเคยกับการร้องเพลงต่อหน้าคนมาก ๆ นะ” เขาออกตัวกับผมก่อนวันงาน แต่เมื่อถึงวันงานเขาก็ไม่ทำให้ผมผิดหวัง เขาเดินออกมาแบบเกร็งๆ และประหม่าอย่างเห็นได้ชัด เขาจะยืนตรงก็ไม่ใช่…
ชิ สุวิชาน
ณ ห้องเล็กๆ แถวสี่แยกกลางเวียง เมืองเชียงใหม่ เก้าอี้ถูกเรียงเป็นแถวหน้ากระดานประมาณร้อยกว่าตัว  ข้างหน้าถูกปล่อยว่างเล็กน้อยสำหรับเป็นพื้นที่ตั้งเครื่องเล่นดีวีดีและโปรเจคเตอร์เพื่อฉายสารคดี ใกล้เวลานัดหมายผู้คนเริ่มทยอยกันเข้ามาทีละคน ทีละคู่ ทีละกลุ่ม“เค้าไม่อยากให้เราพูดถึงเรื่องการเมือง แต่เราอาจพูดได้นิดหน่อย” เจ้าหน้าที่ FBR กระซิบมาบอกผมเกี่ยวกับความกังวลของเจ้าของสถานที่ ผมยิ้มแทนการสนทนาตอบ เพียงแต่คิดในใจว่า หากการเมืองคือความทุกข์ยากของประชาชน ของชาวบ้านคนรากหญ้าก็ต้องพูดให้สาธารณะได้รับรู้ เพื่อจะหาช่องทางในการช่วยบรรเทาทุกข์ของประชาชน…
ชิ สุวิชาน
หลังจากดูสารคดีด้วยกันจบ “ผมอยากฉายสารคดีชุดนี้สู่สาธารณะ เพื่อสร้างความเข้าใจแก่คนทั่วไปในสถานการณ์ที่เกิดขึ้น ผมอยากให้คุณมาร่วมเล่นดนตรีด้วย คุณ โอ เค มั้ย” เขาถามผมผมนิ่งอยู่ครู่หนึ่ง เพราะผมไม่รู้จะปฏิเสธอย่างไร  ผมรู้สึกว่า มันเป็นสิ่งที่ต้องทำ  ผมบอกกับตัวเองว่า เพียงแค่เห็นใจและเข้าใจอาจไม่เพียงพอ   หากสามารถเป็นส่วนหนึ่งที่จะช่วยสื่อสารเรื่องราวของผู้ทุกข์ยาก โดยเฉพาะคนชนเผ่าเดียวกันได้  มันก็ควรทำไม่ใช่หรือหลังจากผมตอบตกลงเขา เราทั้งสองได้พูดคุยประสานงานกันเกี่ยวกับงานอยู่เรื่อย ๆ จนเวลาลงตัวในวันที่ 21 ธันวาคม ศกนี้ ณ สมาคม AUA เชียงใหม่ ในหัวข้อ “…
ชิ สุวิชาน
ต่า หมื่อ แฮ ธ่อ เลอ โข่ โกละ         ตา ข่า แฮ ธ่อ เลอ โข่ โกละอะ เคอ กิ ดิ เค่อ มี โบ            มา ซี ปกา ซู โข่ อะ เจอผีร้ายโผล่มาทางริมฝั่งสาละวิน        แมงร้ายโผล่มาทางลำน้สาละวินเสื้อผ้าลายเหมือนดั่งต้นบุก        มาเข่นฆ่าทำลายล้างชีวิตคน(ธา บทกวีคนปกาเกอะญอ)“คุณเคยติดตามสถานการณ์ทางรัฐกะเหรี่ยงประเทศพม่าบ้างไหม” เสียงผู้ชายโทรศัพท์มาถามผมด้วยภาษาไทยสำเนียงฝรั่ง“ผมทำงานในองค์กรชื่อFree Burma Rangers ครับ”…
ชิ สุวิชาน
เขานั่งอยู่แถวหน้า และเขาโบกไม้โบกมือขณะที่ผมกำลังบรรเลงเพลงอยู่บนเวที  ในมหกรรมคอนเสิร์ตเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษาองค์สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว  ซึ่งจัดโดยสำนักประชาสัมพันธ์ร่วมกับองค์กรยูเนสโก้  ในงานได้มีการเชิญศิลปินชนเผ่าหลักทั้ง 7 เผ่า ได้แก่ ม้ง อาข่า ลีซู ลาหู่ เมี่ยน ไทยใหญ่และกะเหรี่ยง รวมทั้งยังมีศิลปินล้านนา อาทิ ครูแอ๊ด  ภานุทัต  คำหล้า ธัญาภรณ์ น้อง ปฏิญญา และไม้เมืองนอกจากนี้มีทายาทของสุนทรี  เวชชานนท์ ราชินีเพลงล้านนา คือน้องลานนา มาร่วมร้องเพลง ธีบีโกบีกับทอดด์ ทองดี ศิลปินจากรัฐเพนโซเวเนีย…
ชิ สุวิชาน
เมื่อเข็มนาฬิกาเข็มที่สั้นที่สุด เลื่อนไปยังหมายเลขเก้า ทุกคนจึงขึ้นรถตู้ เคลื่อนขบวนไปยังศูนย์ศิลปและวัฒนธรรมแสงอรุณ  เมื่อถึงมีทีมงานเตรียมข้าวกล่องไว้รอให้ทาน พอทานข้าวเสร็จพี่อ้อย ชุมชนคนรักป่า ก็มาบอกผมว่า  งานจะเริ่มบ่ายโมง  พร้อมกับยื่นใบกำหนดการให้ผมดู  ผมตื่นเต้นนิดหน่อยพอบ่ายโมง งานก็เริ่มขึ้น โดยการฉายสไลด์เกี่ยวกับป่าชุมชนที่หมู่บ้านสบลาน อำเภอสะเมิงเชียงใหม่   "ถ้าถึงคิวแล้วจะมาเรียกนะ” ทีมงานบอกกับผมในระหว่างที่ผมรออยู่หน้างานนั้น ผมก็ได้เจอกับนักเขียน นักดนตรี นักกวี ที่ทยอยมา ได้มีโอกาสคุยกับคนที่ผมรู้จัก และกำลังรู้จัก และที่ไม่รู้จักด้วย …
ชิ สุวิชาน
บุ เต่อ โดะ นะ แล บุ เออบุ ลอ บ ะ เลอ ต่า อะ เออชะตา วาสนาช่างรันทดต้องเผชิญแต่สิ่งลำเค็ญ