สาระหลักที่น่าสนใจของเรื่องแม่นั้นอยู่ที่จิตสำนึกของปัจเจกชนที่ต่างจากปัจเจกชนในวรรณกรรมรัสเซียเล่มดังๆที่ส่วนใหญ่มุ่งเสนอการดิ้นรนเอาชีวิตของตัวเองให้รอดไปวันๆ เป็นปัจเจกชนที่กำหนดชะตาชีวิตของตัวเองเข้าเป็นส่วนหนึ่งของการเปลี่ยนแปลง
“ท่านผู้เป็นที่รักใคร่นับถือทั้งหลาย ขอจงอย่าได้หวาดกลัวที่จะมองดูสิ่งที่เกิดขึ้นนี้... สิ่งที่พวกเขาต้องการนั้นคือชีวิตใหม่ ชีวิตแห่งสัจจะและความยุติธรรม สิ่งที่พวกเขาต้องการนั้นคือความดี ความดีงามสำหรับมวลประชาชน”
“แม่” เป็นวรรณกรรมที่ยิ่งใหญ่ที่สุดเรื่องหนึ่งของวรรณกรรมรัสเซีย ประพันธ์ขึ้นโดยแมกซิม กอร์กี้ เทียบกับงานเขียนของนักเขียนที่จัดว่าเป็นยักษ์ใหญ่แห่งวรรณกรรมรัสเซียอย่าง ตอลสตอย, ดอสโตเยฟสกี้ที่มักจะนำเสนอภาพของปัจเจกชนที่มีชีวิตอยู่ท่ามกลางความรันทดเศร้าหมองของสังคมรัสเซียแล้ว งานเขียนเล่มนี้ของกอร์กี้ได้นำเสนอภาพของเหล่าคนงานรัสเซีย ที่มีชีวิตอยู่ท่ามกลางความอยุติธรรมในสังคม การกดขี่ขูดรีดจากระบบของโรงงานอุตสาหกรรม เหล่าคนงานที่เรียกร้องสิทธิและเสรีภาพกับชนชั้นนายทุน นอกจากเหล่าชนชั้นนายทุนแล้ว ยังต้องต่อสู้กับเหล่าทหารของพระเจ้าซาร์ที่พยายามตามฆ่าเหล่าผู้นำกรรมกร กอร์กี้เขียนงานชิ้นนี้ขึ้นจากเหตุการณ์จริงจากการเดินขบวนของเหล่าคนงานรัสเซียในซอร์โมโวเนื่องในวันเมย์เดย์ ค.ศ.1902 การเคลื่อนไหวต่อสู้ขององค์กรจัดตั้งของพรรคสังคมประชาธิปไตย การต่อสู้ของเหล่าคนงานรัสเซียที่นำไปสู่การปฏิวัติรัสเซียที่ได้รับชัยชนะในปี ค.ศ.1917
สาระหลักที่น่าสนใจของเรื่องแม่นั้นอยู่ที่จิตสำนึกของปัจเจกชนที่ต่างจากปัจเจกชนในวรรณกรรมรัสเซียเล่มดังๆที่ส่วนใหญ่มุ่งเสนอการดิ้นรนเอาชีวิตของตัวเองให้รอดไปวันๆ เป็นปัจเจกชนที่กำหนดชะตาชีวิตของตัวเองเข้าเป็นส่วนหนึ่งของการเปลี่ยนแปลง การต่อสู้และวีรกรรมอันอาจหาญของประชาชน เป็นเรื่องราวของ “แม่” ผู้มีชีวิตในสังคมเก่า โลกเก่า มีชีวิตอยู่ท่ามกลางภาวะแห่งความคิดที่เต็มไปด้วยความประหวั่นพรั่นพรึงต่ออำนาจที่ครอบงำสังคมอยู่ในห้วงเวลานั้น ด้วยแรงบีบคั้นจากสังคมที่อยู่รอบด้านได้กลายเป็นเสมือนแรงขับไปสู่ความต้องการมีชีวิตที่ดีกว่า เธอได้นำตนเข้าสู่การสนับสนุนขบวนการปฏิวัติ เหตุการณ์นี้ได้ทำให้ชีวิตและทัศนะการมองโลกของเธอเปลี่ยนไป และยังได้สนับสนุนส่งเสริมอุดมการณ์อันกล้าแกร่งให้ “ปาเวล” ลูกชายของเธอด้วย และเธอผู้เป็น “แม่” ผู้มีส่วนช่วยเหลือลูกๆชายหญิงที่เป็นเหล่ากรรมกรของเธออย่างเต็มที่
“แม่” เป็นนวนิยายแนวอัตถนิยมสังคมนิยมที่เลนินยกย่องว่าดีเยี่ยมที่สุด และตลอดทั้งเล่มจะได้พบกับประโยคที่แสดงให้เห็นภาพของการถูกกดขี่ที่ได้แปรเปลี่ยนเป็นพลังแห่งการต่อสู้ เช่น “เราคือประชาชนผู้สร้างโบสถ์และโรงงาน ผู้สร้างโซ่ตรวนและเงินตรา พวกเราคือพลังชีวิตที่มวลมนุษย์ได้ใช้หล่อเลี้ยงร่างกายและดำรงชีวิต” “วันนี้เราจะประกาศตัวอย่างเปิดเผยว่า เราเป็นใคร และชูธงชัยของเราขึ้น ธงแห่งเหตุผล ความยุติธรรมและเสรีภาพ” “วันหนึ่งจะต้องมาถึง วันที่พญาเหยี่ยวจะบินได้อย่างเสรี วันที่ประชาชนจะลุกขึ้นทลายโซ่ตรวนที่ร้อยรัดตน”
“แม่” ได้สะท้อนภาพของผู้ที่ต้องการมีชีวิตที่ดีกว่า ชีวิตที่ต้องก้าวไปข้างหน้าเพื่อประกาศสัจธรรมและความยุติธรรมของมวลประชาชน
อ่านเพิ่มเติมจากแม่ฉบับเต็ม : เฟสบุ๊ค เพจ คลังหนังสือ : คลังความรู้