Skip to main content

ละไอหมอกลอยเรี่ยอาบยอดไม้ ยามแสงเช้าสาดส่องทั่วลานไร่ รอบๆ กายคล้ายความฝัน


นานนับปีแล้ว ที่ฉันไม่ได้เดินทางไกล ฤดูกาลเช่นนี้ มักกระซิบเรียกหาให้โลดแล่นออกไปตามใจตน แต่คราวนี้งานหนักในไร่ยังคงเร่งเร้าอยู่ตรงหน้า ยิ่งยามต้นไม้โบกไหว สบัดเรียวใบชุ่มเขียวให้คลายสี แล้วปล่อยให้ลมแล้งแต้มสีเหลืองจางๆ ลงแทน ฉันยิ่งต้องเร่งทำงาน


หยิบสมุดบันทึกออกมาอ่านอย่างไม่ตั้งใจ กลับพบบางอย่างที่ชวนขำ


ฤดูหนาวของปีนั้น ฉันได้เร่ร่อนท่องเที่ยวไปท่ามกลางความขัดแย้งที่บานปลายไปจนถึงขั้นสู้รบฆ่าฟันกันรายวัน และได้เห็นภาพการประท้วงที่วุ่นวายบนท้องถนน เกือบทั่วทั้งประเทศ


บนรถไฟ จากเมืองแคนดี้ สู่เมืองเอลล่า ประเทศศรีลังกา

(ภาพถ่ายไม่สะอาด และชัดเจนนักเพราะสแกนมาจากสไลด์เก่า)


วันนี้เป็นวันที่เท่าไหร่แล้ว ที่ฉันเร่ร่อนบนแผ่นดินนี้ เพราะเดินทางทุกวันจนแทบจำวันเวลาไม่ได้ มองออกไปนอกหน้าต่างรถไฟที่ไต่ระดับขึ้นสูง สู่สันเขามอง เห็นหุบเขาและสวนชากว้างไกลลิ่บลิ่ว ได้กลิ่นหอมของหมากที่ชาวศรีลังกาเคี้ยวกิน กลิ่นหอมสมุนไพรคล้ายๆ กลิ่นอบเชย โดยเฉพาะผู้ชายที่นั่งข้างๆ ฉัน อายุอานามไม่ใช่น้อยแล้ว เคี้ยวหมากหยับๆ นั่งอย่างสบายอารมณ์ ทำให้ไม่เข้าใจในท่าทีของเขา อาจเป็นว่าพวกผู้ชายมักจะปล่อยอารมณ์ได้อย่างสบายๆ แม้แต่เวลานั่งบนรถไฟที่ต้องใช้ม้านั่งร่วมกับผู้หญิง หรือว่าเฉพาะกับคนต่างชาติเช่นฉัน เขาจึงได้ปล่อยแขนขาให้เป็นอิสระ อย่างไม่ต้องระมัดระวัง และอย่างตั้งใจทำให้มันกลายเป็นอวัยวะส่วนเกินเสียด้วย


ฉันล่ะขัดใจนัก แต่ก็ต้องทำอารมณ์ดี ยิ้มตอบในไมตรีของแก ที่ชวนพูดคุย


ไอ แอม ทมิฬ” ลุงแกแนะนำตัวอย่างภูมิใจ พร้อมยิ้มกว้างขวาง และฉันเชื่อว่านั่นไม่ใช่ชื่อแกอย่างแน่นอน แกพูดอังกฤษลิ้นรัวต่อไป จับความได้ว่ามาจากเมืองทางเหนือ ถิ่นฐานชาวทมิฬ กำลังไปเยี่ยมญาติทางใต้


ฉันไม่ได้ถามอะไรต่อไป ทั้งที่สงสัยว่าทำไมแกจึงได้ภาคภูมิใจในความเป็นทมิฬของแกนัก ทั้งที่รู้มาจากคนศรีลังกาอื่นๆ ที่ได้พูดคุย พบว่าชาวสิงหลต่างหาก ที่มีฐานะเศรษฐกิจและการศึกษาดีกว่า เพราะนโยบายการปกครองที่เอื้อโอกาสให้มากกว่า


สิ่งนั้นทำให้สงสัยมาจนถึงตอนนี้ เพราะความขัดแย้งและแบ่งฝ่ายของพวกเขาต่างก็เข้มข้นขึ้นทุกวัน ลุงแกกลับประกาศความเป็นฝ่ายของตนอย่างเป็นเรื่องธรรมดา


หรือว่า...ที่กำลังเข่นฆ่ากันอยู่ทางตอนเหนือของประเทศ ในนามทมิฬและสิงหล ไม่ได้เกี่ยวกับทมิฬหรือสิงหลอื่นๆที่เดินเหินอยู่ในประเทศ


จากบันทึก ที่ฉันเขียนไว้บนรถไฟตอนนั้น สภาพของรถไฟชั้นสาม ที่มีโบกี้กว้างกว่ารถไฟบ้านเรา ยังเต็มไปด้วยผู้โดยสารที่ยิ้มแย้มแจ่มใส โดยเฉพาะเด็กนักเรียนผู้ชาย ที่เข้ามาทักทายแล้วชะโงกหน้าออกนอกหน้าต่าง ทำท่าทางหล่อๆขอให้ฉันถ่ายรูป ฉันจึงสนองตอบอย่างยินดี จะเป็นไรไป ฉันได้เก็บภาพที่มีชีวิตชีวาด้วยไง


ในบันทึกตอนหนึ่ง...


หลังจากถ่ายรูปให้เขาแล้ว และสนทนากันนิดหน่อยพอเป็นที่รู้จักกันว่าใครเป็นใคร แต่ในที่สุด เด็กหนุ่มคนนั้นก็ไม่ได้ออกไปยืนไกลกว่าที่ฉันนั่ง ดูเหมือนจะพยายามทำตัวเป็นผู้เอื้ออารีในการดูแลฉันจนน่ารำคาญ


รถไฟค่อยๆไต่ขึ้นไปบนยอดภูเขาสูง เป็นวงกลมแบบงูเลื้อย ภาพตื่นตาคือสายน้ำน้อยใหญ่ ที่ไหลหลากลงมาเป็นสายน้ำตก ไม่นานเราก็ทิ้งห่างสวนชาและบ้านเรือนหลังเล็กๆ ประปรายไว้เบื้องหลัง เข้าสู่ยอดภูเขาสูง ฝ่าเข้าไปในดงสนที่มีหมอกหนาทึบเยียบเย็น รถไฟทะยานอยู่ในม่านหมอกไม่น้อยกว่าครึ่งชั่วโมง จนกระทั่งหลุดออกมาจากป่า เจ้าม้าเหล็กคันยาวค่อยๆดิ่งลงสู่ตัวเมือง ผ่านมาราวๆสามเมืองเล็กๆ ก็มาถึงเมืองเอลล่า ที่เป็นจุดหมายปลายทาง ในเวลาพลบค่ำพอดี

ตื่นเช้าขึ้นมาจากที่พัก ฉันพบว่าเมืองเล็กๆแห่งนี้ ซุกตัวอยู่ท่ามกลางดงดอกบัวตองสีม่วงเข้ม น่าตื่นตา


อ่านบันทึก หวนระลึกถึงความหลังแล้วใจหาย แหว่งวิ่นไปกับวันเวลา เพราะรู้ว่ามันไม่อาจหวนคืน ทำไมต้องเป็นแบบนี้หนอนี่ อาจเป็นไปได้ว่า ระยะเวลาที่เดินทางในศรีลังกาปีนั้น คือเดือนธันวาคม ก่อนเกิดสึนามิหนึ่งปีพอดี


ตลอดเวลาครึ่งเดือน ฉันตื่นเต้นกับการพบเห็นการประท้วงทุกหัวระแหง ทั้งข่าวการสู้รบระหว่างเลือดทมิฬและสิงหล อันระอุร้อน และวันหนึ่ง...ฉันก็ถูกหางเลขการประท้วงเข้าจนได้


วันนั้น...ฉันรอรถเมล์โดยสาร จากเมืองมิริสสา (เมืองตากอากาศทางตอนใต้) ตั้งใจจะไปที่ฮิกคาดูวา ซึ่งห่างออกไปไม่ถึงร้อยกิโลเมตร นัยว่าที่เมืองนั้นมีสถานที่ปฏิบัติธรรมที่น่าสนใจ ฉันจึงอยากจะไปดู เผื่อมีโอกาสจะได้แวะไปศึกษาธรรมะบ้าง แต่แล้วแผนการเดินทางของฉันก็ต้องเปลี่ยนไป เพราะฉันถูกปฏิเสธไม่ให้ขึ้นรถเพียงคนเดียว จะเป็นเพราะในฐานะชาวต่างชาติหรืออะไรไม่รู้แจ้ง เพราะถามชาวบ้านแถวนั้น ไม่มีใครให้เหตุผลอะไรได้ เพราะว่าตอนนั้นเหลือแต่รถเมล์สายเหลืองสายเดียวที่วิ่งอยู่ ทั้งยังอัดผู้คนพื้นถิ่นเข้าไปไว้จนแน่นเอี๊ยด จนไม่เหลือที่ว่างให้กับชาวต่างชาติแบบฉัน(กระมัง)


การเดินทางจึงต้องเปลี่ยนเป็นรถตู้ ร่วมเดินทางไปกับชาวต่างชาติคนอื่นๆ เป้าหมายต้องเปลี่ยนไป


ในเวลานั้นฉันเข้าใจได้เสมอ เพราะฉันเป็นคนนอก ที่แค่เฝ้าดูความขัดแย้งของประเทศเขา แต่วันนี้...ในประเทศของตัวเอง ต่างฝ่ายต่างพยายามแบ่งแยกฝ่าย ฉันจึงสงสัยตัวเองว่า ต่อไปในอนาคต ถ้าเรายอมรับการเลือกฝ่ายได้อย่างสบายๆ อย่างไม่ขัดแย้งบาดหมางทางอารมณ์กันไปมากกว่านี้ ฉันจะเลือกแนะนำตัวว่าเป็นฝ่ายไหนดีหนอ


ฝ่ายพันธมิตร หรือว่า นปช. ดีล่ะ หรือว่าเป็นฝ่าย(มือ)ที่สาม


เถอะนะ...จะเลือกฝ่ายไหนก็ตามที ขอให้มันเป็นเพียงแค่การแบ่งข้างทำความดีตามความเชื่อของตนอย่างไม่เบียดเบียนกันก็พอ


ฉันคิดไปตามประสาฉัน อย่างคนที่(พยายาม)ไร้เดียงสาต่อความขัดแย้ง มีชีวิตไปวันๆด้วยการปลูกต้นไม้ และยังเก็บรักษาความฝันที่จะเดินทางไกลอีกครั้ง แม้ว่าถนนทุกสาย พื้นที่ทุกแห่งบนโลกนี้ จะเต็มไปด้วยความขัดแย้งเกลียดชัง


แต่ในวิถีนั้น ฉันเชื่อมั่นว่า ยังมีความรักความปรารถนาดีให้ฉันได้พบเจออยู่เสมอ



บล็อกของ เงาศิลป์

เงาศิลป์
ฉันสังเกตดูรอบๆ บ้านหลังน้อยของลุงลี แทบไม่มีพืชผักที่พอจะเก็บกินได้ สงสัยอยู่ครามครันว่า ทำไมไม่ปลูก ในเมื่อแกเป็นคนเก่าแก่และเป็นคนเดียวที่อยู่ในป่านี้มานานถึง 20 กว่าปี ตอนที่ฉันได้หน่อกล้วยหอมพันธุ์ดีมาจากหนองคาย แกก็ยังอุตส่าห์เอาปุ๋ยขี้ควายมาให้ตั้งสามกระสอบ แถมยังสอนวิธีปลูกให้อีกด้วย เมื่อเห็นฉันลงมือขุดหลุมห่างๆ เพราะคิดว่าในอนาคตมันต้องแตกหน่อมาชนกันเอง แกกลับบอกว่าให้ชิดๆกันหน่อยจะดีกว่า เป็นแรงดึงดูดให้กล้วยโตเร็วขึ้น ฉันก็เอาตามนั้น ก้นหลุมกว้างลึกรองด้วยปุ๋ยมูลสัตว์สลับหญ้าแห้ง ดูเป็นวิชาการมากๆ ตามคำแนะนำของแกถามแกว่าจะเอาไปปลูกเองสักต้นไหม…
เงาศิลป์
ฟืนท่อนใหญ่ถูกซุนเพิ่มเข้าไปอีกท่อน มันเป็นไม้ส้มเสี้ยวที่ถูกโค่นล้มลงเพราะขวางทางรถยนต์คันใหญ่ คนตัดบอกว่าไม้ชนิดนี้ยากที่จะแปรรูปเพราะเนื้อไม้บิดเป็นเกลียว ฉันจึงขอให้เขาตัดเป็นท่อนสั้นๆ เพื่อจะใช้ประโยชน์ตามแต่จะคิดได้ แต่พอลมหนาวทายทักแข็งขันมากขึ้น ฉันต้องตัดใจตัวเองจนเลือดซิบ ขณะที่ก้มลงลากมันมาใส่ไฟอย่างยากเย็น เพราะทั้งหนักและเสียดาย และรู้สึกผิดต่อตัวเองหมาน้อยสองตัวต้องการความอบอุ่นตลอดคืน ฉันเองก็ต้องการ แม้จะมีผ้าห่มแต่ก็ไม่เพียงพอที่จะกันหนาวได้ การใช้ฟืนดุ้นเล็กๆ คือภาระที่ต้องลุกขึ้นมาใส่ไฟเกือบตลอดเวลา ถ้าเป็นอย่างนั้นฉันคงไม่มีเรี่ยวแรงเหลือไว้ทำงานในไร่ยามกลางวันอีกเป็นแน่…
เงาศิลป์
สวัสดีค่ะ ขาดหายไปนานสำหรับเรื่องของชะตากรรมคนขาหัก ขอสารภาพว่าที่ทิ้งช่วงห่างหายไปนานขนาดนี้ เพราะว่าขาดความเชื่อมั่นที่จะเขียน (อย่างรุนแรง) เนื่องจากรู้สึกว่าท่านผู้อ่านประชาไท ค่อนข้างมีภูมิปัญญาสูง แต่คนเขียนปัญญาต่ำ ครุ่นคิดอยู่นานว่าจะจบเรื่องนี้อย่างไรดี ในท่ามกลางสภาพปัญหาการดิ้นรนรักษาตนเองและบางครั้งได้รับการดูแลอย่างไม่คาดคิด ค่ะ...ตอนนี้ขอสรุปรวบรัดเล่าให้ฟังว่า เกิดอะไรขึ้นในที่สุด.....หลายครั้งที่ได้พบและเรียนรู้เรื่องการดูแลสุขภาพจากผู้รู้ แต่ครั้งที่เป็นประสบการณ์ตรงที่สุดก็คือ การฝังเข็มจากพี่อ้อย (กัลยา ใหญ่ประสาน) รุ่นพี่ที่เคารพรัก เจ้าของร้านอาหารสุขภาพโขง-สาละวิน…
เงาศิลป์
วันเวลาที่ผ่านไป ฉันค่อยๆ คลายความกังวล แม้ว่าความรู้สึกเจ็บปวดจะมาอยู่เป็นเพื่อนเกือบตลอดเวลา แต่วิชาเกลือจิ้มเกลือ เจ็บแก้เจ็บ ยังใช้ได้เสมอ (โปรดใช้วิจารณญาณในการนำไปทดลอง)และแล้วเหมือนกรรมบันดาล (อีกแล้ว) วันหนึ่ง ฉันได้เรียนรู้ว่า คนเราได้ใช้ศักยภาพของตัวเองเพียงแค่ 60 – 70 % เท่านั้น ส่วนที่เหลือยังไม่เคยรู้จักมัน และปล่อยให้มายาคติบางอย่างครอบงำ โดยเฉพาะคำว่า “อย่าทำ” .... “ไม่ควรทำ”.....หรือ “ไม่เหมาะสมที่จะทำ” และอะไรอีกหลายความคิดที่ปิดกั้นโอกาสของตัวเองกลางเดือนตุลาคมของปีหนึ่ง ฉันเร่ร่อนลงเรือไปที่หาดไร่เล ตอนนั้นแทบว่าไม่มีคนไทยรู้จักหาดไร่เล นอกจากฮิปปี้และนักปีนผา (…
เงาศิลป์
การขึ้นภูกระดึงอย่างไร้ความพร้อม กลับทำให้ฉันได้สิ่งดีๆมากมายคุณนิมิตร เจ้าหน้าที่ป่าไม้ตำแหน่งลูกจ้างชั่วคราว ได้เขียนจดหมายน้อยอย่างไม่เป็นทางการ ให้ฉันถือไปยื่นให้กับเจ้าหน้าที่บนภู ที่เป็นเพื่อนกัน ในจดหมายเขียนว่า “ช่วยดูแลคนที่ถือจดหมายฉบับนี้ด้วย ตามสมควร” ที่อาคารลงทะเบียนบนภู ฉันยื่นจดหมายให้กับเจ้าหน้าที่ คะเนจากหน้าตา เขาคนนั้นคงมีอายุพอๆกับฉัน เมื่ออ่านจบเขามองหน้าฉันอย่างเฉยเมย บอกว่าบ้านพักเต็มหมดแล้ว เหลือแต่เต๊นท์  ฉันบอกว่าฉันตั้งใจจะพักเต๊นท์อยู่แล้ว“มากันกี่คน” น้ำเสียงห้วนๆ  ไม่รู้ทำไม“คุณเห็นกี่คนล่ะคะ คุณเห็นแค่ไหนก็แค่นั้นล่ะค่ะ” ฉันตอบกึ่งยียวน…
เงาศิลป์
เช้าวันนี้….ใบไม้สีเหลืองเกลื่อนพื้น ดูสวยงาม แต่ไม่นานมันจะถูกเรียกว่า “ขยะ” ด้วยเรียวไม้กวาดก้านมะพร้าว ค่อยๆลากให้มันมากองรวมกัน ทีละนิดรอยทรายเป็นเส้นลดเลี้ยวตามแนวกวาด ลีลาคล้ายบทกวีร้อยบท ที่มีเนื้อหาเดียว คือความสงบทุกเช้า ฉันจะอยู่กับมัน ทั้งไม้กวาด พื้นทรายและใบไม้ร่วงสายตาจับอยู่ที่พื้น..แต่ด้วยหางตา เห็นบางอย่างเคลื่อนไหวอยู่บนถนนหน้าบ้าน  จากที่ยืนอยู่ ระยะทางราวร้อยก้าว เงาร่างเดินโยกเยก บดบังด้วยแนวพุ่มไม้เตี้ยๆ จึงมุ่งมองอย่างตั้งใจ เห็นใครบางคนเคลื่อนไหวอย่างช้าๆจึงเดินออกไปดูร่างล่ำสันค่อยๆ เคลื่อนไปอย่างลำบาก เขาใช้ไม้ยาวๆ ค้ำถ่อ ประคองร่างกายให้ขาตวัดสลับกันไป …
เงาศิลป์
“ฉันจะต้องไม่พิการ”ฉันคำรามหนักแน่นอยู่ในใจ ในคืนวันหนึ่ง เมื่อนอนอยู่ในท่าทีเอาขาขวาพาดไว้บนกำแพง เพื่อดัดขาไล่ความเมื่อยล้า จากงานหนักจากวันนั้น อะไรก็ตามที่ทำให้เข่าของฉันเจ็บน้อยลง ฉันจะทำทันที เริ่มจากการค้นหาวิธีแก้ไข ควบคู่ไปกับการยอมรับความเจ็บปวดของขาข้างขวาว่าเป็นคู่แท้ของชีวิตปีแรก ฉันเดินกะเผลกแบบคนขาเป๋ เพราะขาขวาสั้นกว่าขาซ้าย และยังไม่มีพละกำลัง เวลาเดินจึงเห็นว่าตัวเอียงมาก เป็นที่เวทนาตัวเองยามคนจ้องมอง ทำให้ฉันเข้าใจหัวอกคนพิการมากขึ้นแต่แล้ววันหนึ่ง เหมือนพระมาโปรด ฉันกลับมากรุงเทพฯ แล้วไปเยี่ยมเพื่อนๆที่มหาวิทยาลัย ขณะนั่งอยู่ริมสนามฟุตบอล มองคนอื่นๆเล่นกิฬา อย่างเสียดาย…