ต้นไม้ใหญ่ อ่างเก็บน้ำและหมีแพนด้า

แปลกใจใช่ไหมค่ะ ต้นไม้ใหญ่ อ่างเก็บน้ำและหมีแพนด้า  มันเกี่ยวกันอย่างไร 

เรื่องมันเป็นอย่างนี้ค่ะ  เดือนฉันก่อนไปศาลากลางมา  ที่หน้าศาลากลางมีคนมากมาย มีชาวบ้านมาประท้วงเรื่องการสร้างอ่างเก็บน้ำ 

นักข่าวเยอะ ทั้งนักจัดรายการวิทยุ โทรทัศน์ ไม่นานก็รู้ว่าเขามีการแถลงข่าวเรื่องสู่ขวัญหมีแพนด้าน้อย  และประกาศชื่อหมีแพนด้าสี่ชื่อที่คัดเลือกมาได้เพื่อให้ประชาชนโหวตเข้ามา”

ฉันพบอาจารย์  เกริก ผู้ที่มีความรู้ทางด้านพิธีกรรมแบบล้านนาคนหนึ่งเดินออกมาจากศาลากลางจึงรู้เรื่องนี้ แกถามฉันว่า มาทำอะไรผู้คนมากมายเขาทำอะไรกัน

“คัดค้านการสร้างอ่างเก็บน้ำที่บ้านท่าต้นกวาง”  ฉันบอก 

ฉันได้รับโทรศัพท์จากชาวบ้านท่าต้นกวาง ต.ชมภูว่า พวกเขาจะไปยื่นหนังสือถึงผู้ว่า อยากชวนมาด้วยความจริงแล้วฉันกับชาวบ้านที่ชมภูนั้นไม่ได้รู้จักกันเป็นการส่วนตัวมาก่อน ไม่มีญาติพี่น้องที่นั่นเลย ไม่รู้ด้วยว่าตำบลที่ชื่อสวยงามอย่างนี้อยู่ตรงไหนของอำเภอสารภีจังหวัดเชียงใหม่
 

บนพื้นที่นี้ที่บ้านท่าต้นกวางกำลังจะกลายเป็นอ่างเก็บน้ำ

กินข้าวกันเสร็จทีมจักรยานแยกย้ายกันกลับ  มีชาวบ้านสองสามคนมากับพ่อหลวงสมบูรณ์ บุญชู พ่อหลวงแกเป็นผู้ช่วยแกฝาย ฝายพญาคำ แกบอกพวกเราว่า  แกรู้มาว่ามีนักข่าวมาที่นี้จึงอยากให้นักข่าวช่วยไปดูบ้านท่าต้นกวาวที่ชมพูหน่อย เขาจะสร้างอ่างเก็บน้ำ จะขุดที่ซึ่งอุดมสมบูรณ์มาก ๆ ตั้งยี่สิบห้าไร่ มีต้นไม้ใหญ่มาก ๆ

มีนักข่าวมาร่วมกิจกรรมดูต้นไม้ใหญ่ด้วย  มาจากกรุงเทพฯแต่เขากลับกันแล้ว มีแต่นักเขียนคนหนึ่งและน้องที่เพิ่งเรียนจบตามมาร่วมกิจกรรมอีกคนหนึ่งเธอชื่อการ์ตูน 

“ไปหน่อยเถอะพี่ ถือว่าให้กำลังใจกัน” เพื่อนอิ๋วบอก ฉันไม่ค่อยอยากไปเท่าไหร่เพราะตากฝนปรอย ๆ ตั้งแต่เช้ามืดจนถึงบ่ายแล้ว อยากไปนอนอุ่นในผ้าห่มนวมเหลือเกินแต่ในที่สุดก็ตัดสินใจไป

“แล้วเราจะช่วยอะไรเขาได้ละพี่” สาวน้อยเพิ่งเรียนจบใหม่ ๆ ถามขึ้น เราไปกันแค่สี่คนเท่านั้นมี

 อาจารย์ที่เกษียณแล้วหนึ่งคน อิ๋ว น้องการ์ตูนและฉัน (แนะนำเพื่อนอิ๋วของฉันนิดหนึ่งนะคะ เพื่อนอิ๋วเธอเป็นคนทำกิจกรรมเพื่อสังคมคนหนึ่งค่ะ เธอเป็นดีที่น่ารัก) 

ไปถึงบ้านท่าต้นกวาง  พบว่าหลายคนรอเราอยู่ พร้อมเอกสารและแผ่นที่ คนหนึ่งเป็นพ่อหลวงชื่อ พ่อหลวงพันทวี วงศ์ธานี พวกเขาพาเราไปดูป้ายสีเขียวที่ประกาศเขตพื้นที่ที่จะสร้างอ่างเก็บน้ำของเทศบาล พ่อหลวงหรือผู้ใหญ่บ้านกับลูกบ้าน ชี้ให้พวกเราดูว่า บริเวณนี้แหละประมาณยี่สิบสิบห้าไร่ เขาจะทำเป็นอ่างเก็บน้ำทั้งหมด

ชาวบ้านไปยืนหนังสือศาลากลางจังหวัดเป็นเรื่องธรรมดาที่พบเห็นได้เสมอ 

สาวน้อยการ์ตูนซึ่งคุยกับฉันว่าไม่รู้จะช่วยอะไรเขาได้ และทำท่าเหนื่อย ๆ ในตอนแรก กลับทำท่าฟื้นขึ้นมาเมื่อมาดูพื้นที่จริง 

“พื้นที่อุดมสมบูรณ์ ต้นไม้ใหญ่มากมาย เขาจะขุดทิ้งได้อย่างไร”เธอบ่นเบา ๆ และเดินไปอ่านป้ายประกาศ
“เมื่อวานเราไปปลูกต้นไม้กับเด็ก ๆ ที่โรงเรียนวัดป่าแพ่ง ได้กี่ต้นเอง วันนี้พบว่าหน่วยงานของรัฐจะขุดตัดต้นไม้ทีเดียวยี่สิบห้าไร” 

เมื่อวานปลูกต้นไม้ในงานปลูกต้นไม้ให้รงค์  วงษ์สวรรค์ เป็นต้นไม้ที่เปลี่ยนจากพวกรีดเป็นกล้าไม้วันนี้มีการปลูกกันที่คณะวิจิตรศิลป์ก่อนเดินทางมาปั่นจักรยานดูต้นยางใหญ่ และเมื่อมาถึงสารภีก็พบว่าชาวบ้านคัดค้านการสร้างเก็บน้ำที่ต้องเสียพื้นที่ไปถึงยี่สิบห้าไร่ 

จริงของเธอผืนดินอุดมสมบูรณ์ จริง ๆ มีต้นไม้ใหญ่ มีร่องน้ำธารน้ำอยู่แล้ว เป็นผืนดินที่เป็นสาธารณประโยชน์ของหมู่บ้าน และชาวบ้านเข้ามาจับจองทำกินอยู่แล้ว  ยี่สิบห้าไร่ตรงนี้จะกลายเป็นอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ อ่างเก็บน้ำมีน้ำอยู่ข้างในแต่ต้นไม้และพื้นที่ชุมน้ำก็จะหมดไป 

ในยุคสมัยนี้ใครจะทำอะไรตามอำเภอโดยรัฐไม่ใช่เรื่องง่าย  ๆ และไม่ใช่เรื่องที่ควรจะทำแล้ว  ชาวบ้านเขาลุกขึ้นมาดูแลคัดค้านกันเอง  

ก่อนเดินทางกลับพวกเขาเลี้ยงน้ำแข็งใสที่ราดน้ำแดงและใส่นมข้มหวานจนเป็นสีชมพู หวานหอมชื่นใจมาก ชาวบ้านคนหนึ่งเดินมาขอเบอร์โทรศัพท์ฉัน พร้อมกับบอกว่า เราจะมีพิธีกรรมทำบุญให้ฮ่องเย็น (ร่องเย็น) และทำพิธีกรรมสาปแช่งคนที่จะมาทำลาย อยากชวนมาร่วมด้วย 

ฉันได้รับโทรศัพท์เขาแจ้งมาว่า จะมายื่นหนังสืออีกครั้ง คราวนี้จะมากันหลายคน นี่แหละฉันจึงมาศาลากลาง  

อย่างไรก็ตามชาวบ้านท่าต้นกวางก็โชคดีเพราะหมีแพนด้าเหมือนกัน เพราะนักข่าวมากมายที่มางานแถลงข่าวหมีแพนด้าลงมาจากชั้นบนก็ไม่ได้กลับทันที่พวกเขาหยุดอยู่กับชาวบ้านพักหนึ่ง  

เชียงใหม่ ล้านนาเมืองเก่าที่มีประเพณีวัฒนธรรม มีความมั่นคงในเรื่องพิธีกรรมต่าง ๆ หมีแพนด้าออกลูกที่สวนสัตว์  ก็มีพิธีกรรม สู่ข้าว เอาขวัญ คนทำลายป่าจะสร้างอ่างเก็บน้ำ ก็มีพิธีกรรมทำบุญสาปแช่ง ฉันคนต่างบ้านต่างเมืองไม่รู้และไม่เคยเข้าไปร่วมพิธีกรรมใด ๆ เพราะกลัวจะทำไม่ถูกเพราะเคยได้ยินมาว่า ถ้าทำไม่ถูกมันจะขึด จึงได้ที่ยืนดูอยู่ห่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นพิธีทำบุญสาปแช่งหรือ สู่ข้าว เอาขวัญ

หมีแพนด้าที่น่ารักจริงๆ

นี่แหละ ต้นไม้ใหญ่  อ่างเก็บน้ำและรับขวัญลูกหมีแพนด้า มันเกี่ยวข้องกันจริง ๆ ค่ะ  

ปล. ในวันที่เขียน ไม่รู้ว่าชาวบ้านท่าต้นกวางทำพิธีสาปแช่งไปหรือยัง แต่ที่สวนสัตว์เชียงใหม่ทำพิธีสู่ข้าว-เอาขวัญลูกหมีแพนด้าไปแล้ว มีการเสนอข่าวว่า ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ เป็นประธานเปิดงาน “สู่ข้าว เอาขวัญ แพนด้าน้อย” พร้อมทั้งมีการประกอบพิธีรับขวัญหมีแพนด้าน้อยแบบล้านนา โดยมีอาจารย์สนั่น ธรรมธิ ผู้เชี่ยวชาญวัฒนธรรมและพิธีกรรมล้านนา เป็นผู้นำประกอบพิธี

ขอบคุณภาพหมีแพนด้าจาก http://www.edtguide.com