21 June ในงานฝึกอบรมที่ผมได้เรียนรู้และใช้อยู่ ให้ความสำคัญกับการสร้างชุมชนเพื่อการเรียนรู้โดยมีอยู่สามขั้นตอนหลักๆ คือ ๑. ช่วง "ชุมชนเทียม" ช่วงนี้จะเป็นช่วงแรกๆ ที่คนเจอกัน บรรยากาศจะดูเหมือนดีมาก แต่ละคนจะพยายามยิ้มแย้มแจ่มใส ฟังกันและกัน จะพูดอะไรดีๆ ต่อกัน พูดถึงหลักการกว้างๆ เออออห่อหมกกันไป แต่เอาเข้าจริง แต่ละคนจะมีกำแพงล่องหนขวางกั้นอยู่ เขาจะไม่ล้ำเส้นใคร และไม่ยอมให้ใครล้ำเส้น ช่วงนี้ คำถามหลักคือ "ฉันจะทำอะไรที่นี่" "ใครคือผู้นำ" และพร้อมจะทำตามผู้นำ ถ้าผมสามารถจัดกระบวนการได้ดี เช่น สามารถทำให้ผู้เข้าร่วมเข้าใจได้ว่า เขามีอำนาจ และผมยอมรับความเป็นเขาอย่างเปิดกว้าง กลุ่มจะเคลื่อนตัวไปสู่ขั้นที่สอง ๒. ช่วง "โกลาหล" ช่วงนี้คนในกลุ่มจะเริ่มรู้สึกถึงพลังอำนาจของตนเอง เริ่มแสดงความคิดเห็นในระดับที่ลึกขึ้น จนบางครั้งไปกระทบกับคนอื่น และนำไปสู่ความขัดแย้ง และโดยเฉพาะอย่างยิ่งเขาพร้อมที่จะขัดแย้ง ตั้งคำถามกับผู้นำเดิมซึ่งก็คือผู้จัดกระบวนการหรือผมนั่นเอง ช่วงนี้จะมีแต่คนอยากพูด อยากแสดงความเห็น อยากท้าทายอำนาจเดิมๆ อยากจะเป็นผู้นำในสิ่งที่ตนเองคิด ฯลฯ บรรยากาศโกลาหลขึ้นเรื่อยๆ ผมมักจะถูกโจมตีในเรื่องต่างๆ ในช่วงนี้แหละ เป็นช่วงเวลาที่ยากลำบากของคนจัดกระบวนการในการจัดการกับความรู้สึกและหน้าตาตนเองได้ดีทีเดียว คำถามในใจของแต่ละคน ในช่วงนี้คือ "ฉันจะนำคนอื่นอย่างไร?" "ทำอย่างไรให้คนฟังฉัน?" ถ้าผมสามารถจัดกระบวนการได้ดี เช่น ไม่ใช้อำนาจเหนือกว่าที่ผมมีไปกดทับการแสดงออกของพวกเขา เปิดโอกาสให้เขาได้รับประสบการณ์ในช่วงนี้อย่างเต็มที่ด้วยตนเองโดยไม่เข้าไปแทรกแซง เพียงมองอยู่ห่างๆ หรือแสดงความคิดเห็นเท่าที่จำเป็น แม้จะถูกโจมตีอย่างมากก็ตาม รวมทั้งช่วยโอบกอดความขัดแย้งให้กลุ่มไม่หนีมันและไม่นำไปสู่ความรุนแรงบานปลายได้ กลุ่มจะเคลื่อนตัวไปสู่ขั้นที่สาม ๓. ช่วง "ชุมชนจริง" เมื่อกลุ่มได้รับประสบการณ์จากช่วงโกลาหลมากเพียงพอเขาจะพบว่ากลุ่มต้องสร้างบรรทัดฐาน กติการ่วมกันเพื่อให้ทุกคนในกลุ่มร่วมกันผลักดันชุมชนไปต่อข้างหน้าได้ เขาเริ่มใส่ใจคนอื่นมากขึ้น เห็นความสำคัญของ "ภาวะการนำ" มากกว่า "ผู้นำ" เห็นความสำคัญของเป้าหมายกลุ่มที่สอดคล้องกับเป้าหมายของตนเอง มากกว่าจะมุ่งที่เป้าหมายส่วนตัวเป็นหลัก ฯลฯ คำถามในใจของแต่ละคนในช่วงนี้ก็คือ "ฉันจะเกื้อหนุนกลุ่มอย่างไร?" "ทำอย่างไรกลุ่มถึงจะได้ยินเสียงของทุกคน?" มีคนถามว่า เราเข้าไปสู่ช่วงสามเลยไม่ได้เหรอ? และช่วงสามจะดำรงอยู่ตลอดไปหรือเปล่า? มีการย้อนกลับไปสองหรือหนึ่งได้ไหม เพราะอะไร? มันจะเป็นขั้นเป็นตอนขนาดนี้เลยเหรอ? มนุษย์มันซับซ้อนกว่านี้เยอะนะ... ก็ว่ากันไปนะครับ ขี้เกียจพิมพ์ แค่อยากจะชวนหวนกลับมาเปรียบเทียบกับสังคมใหญ่เรา ดูเหมือนว่าเราจะยังไม่มีโอกาสได้เข้าสู่ช่วงสองตอนปลายเสียทีนะครับ มีคนพากลับสู่ช่วงที่หนึ่งก่อนจะได้เรียนรู้ทุกทีสิน่า
บล็อกของ กิตติชัย งามชัยพิสิฐ
กิตติชัย งามชัยพิสิฐ
ยังเขียนไม่เสร็จ แต่กลัวตกกระแส กลัวโหนดาวดินไม่ทัน เลยรีบมาลงก่อน ดาวดิน
กิตติชัย งามชัยพิสิฐ
3 Aug ช่วงที่ผมเข้าอบรมกับจอร์จ เลกี้แกมักมีกิจกรรมให้เราทำร่วมกัน หลังจากนั้นก็จะมีการถอดประสบการณ์จากกลุ่ม ในช่วงนั้น ผู้เข้าร่วมก็จะสะท้อนประสบการณ์จากกิจกรรมที่เพิ่งผ่านไปของแต่ละคน แล้วช่วยกันสร้างเป็นความรู้ของกลุ่มออกมา ผมก
กิตติชัย งามชัยพิสิฐ
27 June ผมเพิ่งกลับจากงานอบรมในประเทศหนึ่งสิ่งที่ผมพบเจอที่นั่น อาจไม่สามารถเป็นบรรทัดฐานสำหรับตัดสินคนที่นั่นทั้งหมดได้ผมขอเล่าเพียงสิ่งที่ผมพบเห็นและได้สนทนาเท่านั้น ผมได้ไปในฐานะผู้จัดกระบวนการเรียนรู้ที่นั่นมาร่วมสิบปี