พื้นที่ของความไม่เข้าใจ

3 Aug

 

ช่วงที่ผมเข้าอบรมกับจอร์จ เลกี้

แกมักมีกิจกรรมให้เราทำร่วมกัน หลังจากนั้นก็จะมีการถอดประสบการณ์จากกลุ่ม ในช่วงนั้น ผู้เข้าร่วมก็จะสะท้อนประสบการณ์จากกิจกรรมที่เพิ่งผ่านไปของแต่ละคน แล้วช่วยกันสร้างเป็นความรู้ของกลุ่มออกมา

 

ผมก็มักสนุกกับช่วงสร้างความรู้นี้มาก มีความคิดดีๆ ใหม่ๆ ผุดโผล่ออกมาอยู่เสมอ ระหว่างที่ผมและเพื่อนกำลังเมามันกันอยู่นั้น จอร์จก็บอกว่าหมดเวลา...

ทั้งๆ ที่ผมและเพื่อนกำลังทำความเข้าใจกับความรู้ใหม่ๆ ที่เพิ่งได้มา

 

หลายกิจกรรมเข้า ผมก็แอบนินทาจอร์จว่าแม่งฝรั่งชิบหาย บ้าเวลามาก พวกอุตสาหกรรมนิยมชัดๆ

 

ในช่วงพักพวกผมจึงจับกลุ่มอภิปราย ถกเถียง ต่อยอดเนื้อหาที่ค้างคาใจกันต่อ ในงานอบรมหนึ่งถึงกับมีกลุ่มนัดคุยตอนกลางคืนเพื่อสรุปเนื้อหาร่วมกันด้วย

 

เมื่อผมได้มาเป็นคนจัดกระบวนการเองในช่วงแรกๆ ผมก็พยายามไม่แข็งตึงเรื่องเวลามากเกินไป และมักจะยาวยืดออกไปเสมอ สำหรับกลุ่มที่ชอบพูดคุย ถกเถียง ขบคิด

ผมพบว่าในวงร่วมสร้างความรู้ที่มีการถกเถียงกันอย่างเมามันนั้น มักมีคนอีกกลุ่มนึงที่นั่งฟังอย่างเงียบๆเสมอ พวกเขาไม่ได้ไร้ความคิด แต่ไม่ใช่คนชอบถกเถียงหรือขบคิดเชิงตรรกะ แต่ใช่ว่าพวกเขาจะไม่เข้าใจ ไม่ฉลาด เพราะเมื่อกลุ่มให้เวลา ให้โอกาสพวกเขาพูด ก็มักจะมีความคิดดีๆ ออกมาอยู่เสมอ

และหลายครั้งที่การพูดคุยกันเองอย่างไม่เป็นทางการ กลับสร้างความเข้าใจได้มากกว่าวงคุยทางการที่มีผู้จัดกระบวนการคอย "จัด" ให้เสียอีก

 

เมื่อทำงานฝึกอบรมหลายครั้งเข้า ผมค่อยๆ ทำความเข้าใจสิ่งที่จอร์จทำมากขึ้น ผมเรียกมันว่าการสร้าง "พื้นที่ของความไม่เข้าใจ"

เมื่อผมเชื่อว่ามนุษย์ทุกคนมีปัญญา

และผมเห็นว่าวงพูดคุยถกเถียงอย่างเป็นทางการเป็นเพียงหนึ่งในกิจกรรมเรียนรู้

ผมจะเปิดโอกาสให้มี "พื้นที่ของความไม่เข้าใจ" เพื่อให้ผู้เข้าร่วมเรียนรู้ได้สร้างสรรค์วิธีการเรียนรู้ในแบบของพวกเขาเอง โดยที่ผมไม่ต้องเข้าไปจัดการเรียนรู้ให้วุ่นวาย

 

ในขณะที่บางงานอบรมทั้งของผมเองและคนอื่น

ผู้จัดกระบวนการพยายามอธิบายสิ่งที่ผู้เข้าร่วมสงสัย หรือเห็นไม่ตรงกับผู้จัดกระบวนการ หลายครั้งใช้เวลามาก หลายครั้งยิ่งคุยยิ่งยุ่ง

แต่ทุกคนมักให้เหตุผลว่าต้องการช่วยให้ผู้เข้าร่วมเรียนรู้ทั้งหลาย"เข้าใจ"เนื้อหานั้นอย่างจริงจัง อันน่าจะเป็นคุณสมบัติของผู้จัดกระบวนการที่ดี

 

ชีวิตเรา การเรียนรู้ของเรา ต่างก็มีข้อถกเถียง เรื่องข้อสรุป ทางออก ทางเลือกที่ยังไม่จบอีกหลายเรื่อง

 

ไม่ใช่ว่าทุกการอบรมจะสร้างพื้นที่นี้ได้

พื้นที่ของการเรียนรู้ มักจะเกิดขึ้นในเมื่อกลุ่มสามารถสร้างพลังการเรียนรู้ของตนเองได้ ซึ่งผู้จัดกระบวนการอาจไม่จำเป็นต้องเข้าไปจัดการอะไรเลย