ในบทความที่แล้ว ข้าพเจ้าได้ให้ทัศนะเกี่ยวกับคุณลักษณะสำคัญของอุปกรณ์ ICT ที่ถูกนำมาใช้เป็นกระดานโต้คลื่นแห่งข้อมูลข่าวสาร รวมถึงแนวความคิดในการเลือกกระดานโต้คลื่นฯ ที่เหมาะสมกับแต่ละปัจเจกบุคคล
ในบทความนี้เรามาพิจารณาว่า...เมื่อเราได้กระดานโต้คลื่นฯที่เหมาะสมมาแล้ว เราจะใช้กระดานโต้คลื่นฯของเราอย่างไรให้คุ้มค่าต่อการลงทุน แล้วความรู้และความสามารถประเภทไหนและอะไรบ้างที่ถือได้ว่า เป็นทักษะที่จำเป็นในการโต้คลื่นแห่งข้อมูลข่าวสาร
ในการวิเคราะห์นี้ “เวลา” และ “รายได้” สองสิ่งที่ทวีความสำคัญกับชีวิตมนุษย์มากขึ้นทุกที ยังคงเป็นสองตัวแปรหลัก ที่ข้าพเจ้าใช้ประกอบการพิจารณา เพื่อให้ได้มาซึ่งกรอบการวิเคราะห์ที่สมบูรณ์
ประเภทของความรู้และความสามารถ ซึ่งถือว่าเป็นทักษะสำคัญในการโต้คลื่นฯ คือความรู้และความสามารถซึ่งทำให้แต่ละปัจเจกบุคคล ใช้ประโยชน์จากปริมาณข้อมูลรอบตัวที่เพิ่มปริมาณมากขึ้นเรื่อยๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ รวมทั้งได้รับประโยชน์จากวิถีชีวิตใหม่ๆ อย่างเต็มที่ เนื่องจากทั้งสองปรากฎการณ์นี้ เป็นสองผลลัพธ์สำคัญ ซึ่ง ICT ได้ก่อให้เกิดขึ้นกับโลกของเรา
โดย...เมื่อมองไปที่ปรากฎการณ์ การเพิ่มปริมาณของข้อมูลรอบตัว ความรู้และความสามารถต่างๆ ที่จะช่วยให้แต่ละปัจเจกบุคคล สามารถใช้งานและได้รับประโยชน์ จากข้อมูลปริมาณมหาศาลดังกล่าวได้ มีดังนี้
1. ความรู้เกี่ยวกับวิธีและเครื่องมือที่จำเป็นในการเข้าถึงแหล่งข้อมูลและค้นหาข้อมูลที่ต้องการ
2. ความสามารถในการเข้าถึงแหล่งข้อมูลและข้อมูลที่ตนต้องการ
3. ความรู้และความสามารถในการเลือกรับ กรอง และเรียงลำดับ ความสำคัญของข้อมูลและความน่าเชื่อถือของแหล่งข้อมูล
4. ความรู้และความสามารถในการยอมรับความแตกต่างและความหลากหลายทางความคิด
5. ความสามารถในการใช้เหตุผลประกอบการพิจารณาและการให้เหตุผลรองรับการตัดสินใจ
ซึ่งข้าพเจ้าขอให้เหตุผลรองรับความสำคัญ ของความรู้และความสามารถข้างต้น ดังนี้
ความรู้ข้อที่ 1และ 2 เป็นความรู้ที่แต่ละบุคคลจำเป็นต้องมี เพื่อทำให้ตนเองสามารถเข้าถึงแหล่งเก็บข้อมูล และสามารถค้นหาข้อมูลที่ตนต้องการจากแหล่งข้อมูลนั้น อย่างมีประสิทธิภาพ และเนื่องจากข้อมูลแต่ละแหล่งและข้อมูลแต่ละประเภท ต้องการความรู้เกี่ยวกับวิธีและเครื่องมือในการค้นหาที่แตกต่างกันไป นั่นจึงทำให้แต่ละบุคคลอาจต้องการความรู้ที่แตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับแหล่งข้อมูลและประเภทข้อมูลที่ตนต้องการ
และเนื่องจากในปัจจุบัน กำแพงข้อจำกัดในการทำการสื่อสารมวลชน ได้ถูกทำลายลง จากผลของการขยายตัวของอินเตอร์เนต และราคาที่ต่ำลงของอุปกรณ์ดิจิตอล สองสิ่งซึ่งอนุญาตให้เกิดการสร้างและแพร่กระจายข้อมูล ทำให้ความรู้และความสามารถในข้อที่ 3 มีความสำคัญ ในการช่วยให้แต่ละปัจเจกบุคคล สามารถเลือกบริโภคข้อมูลที่มีคุณภาพ น่าเชื่อถือ และถูกต้อง ตามลำดับความสำคัญของตัวแปรวิเคราะห์ที่ตนกำหนด ท่ามกลางสภาวะการถูกโถมกระหน่ำด้วยคลื่นแห่งข้อมูลข่าวสารปริมาณมหาศาล
ในขณะที่ความรู้และความสามารถในข้อที่ 1-3 จำเป็นต่อการผจญกับผลลัพธ์ทางตรงของภาวะการเพิ่มขึ้นอย่างมหาศาลของปริมาณข้อมูลข่าวสาร ความรู้และความสามารถในข้อที่ 4 และ 5 เป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้มนุษย์รอดชีวิตจากผลลัพธ์ทางอ้อมของภาวะดังกล่าว
ผลลัพธ์ทางอ้อมที่ข้าพเจ้ากล่าวถึง คือสิ่งที่ข้าพเจ้าเคยกล่าวไว้ในบทความหลายๆบทก่อนหน้านี้ นั่นคือ การเกิดขึ้นของสังคมในแนวขนาน การท้าทายกระแสหลัก และผลลัพธ์ทางสังคมที่ย้อนแย้ง (บทความที่ 1, 4, และ 5) ซึ่ง ICT เป็นตัวการให้เกิดขึ้น
เมื่อปริมาณข้อมูลที่มนุษย์สามารถเลือกบริโภคมีมากขึ้น อีกทั้งข้อมูลจำนวนมหาศาลนั้นยังมีความหลากหลายมากขึ้นอีกด้วย ย่อมทำให้เกิดความแตกต่างและความหลากหลายทางความคิดมากขึ้น อีกทั้งการที่ ICT เปิดโอกาสให้มนุษย์ทุกคน สามารถคิดได้เสียงดังมากขึ้น หมายถึงสามารถแสดงออก แลกเปลี่ยน และสร้างอิทธิพลทางความคิด รวมทั้งเคลื่อนไหวทางสังคมได้ง่ายและเร็วขึ้น
เมื่อเป็นเช่นนี้ ความรู้และความสามารถในข้อที่ 4 ซึ่งได้แก่การยอมรับในความแตกต่างและความหลากหลายทางความคิด และในข้อที่ 5 ซึ่งก็คือความสามารถในการใช้เหตุผลประกอบการพิจารณาและรองรับการตัดสินใจต่างๆ ของสมาชิกทุกคนในสังคม จึงเป็นทักษะจำเป็นอย่างมากต่อการโต้คลื่นแห่งข้อมูลข่าวสารในปัจจุบัน เพื่อให้การวิพากษ์วิจารณ์หรือการถกเถียงในสังคม เป็นไปในเชิงสร้างสรรค์ และเพื่อทำให้สังคมสามารถดำรงความสงบสุขได้ ในช่วงเวลาที่ความหลากหลายทางความคิดในสังคมเพิ่มปริมาณมากขึ้นในทุกขณะ
นอกจากความรู้และความสามารถ อันเกี่ยวเนื่องกับการเพิ่มปริมาณของข้อมูลรอบตัว ข้างต้น ยังมีความรู้และความสามารถอีกกลุ่มหนึ่ง ที่จำเป็นกับการโต้คลื่นแห่งข้อมูลข่าวสาร นั่นคือความรู้และความสามารถเพื่อการรับประโยชน์จากวิถีชีวิตใหม่ ซึ่งเป็นอีกหนึ่งผลลัพธ์ ที่ ICT ก่อให้เกิดขึ้น
รูปแบบชีวิตใหม่ที่ข้าพเจ้าพูดถึงนี้ได้แก่ รูปแบบชีวิตที่มีอิสระในการจัดการงานและกิจกรรมต่างๆมากขึ้น โดยมีสาเหตุหลักจากการที่ข้อมูลและธุรกรรมต่างๆถูกนำมาให้บริการออนไลน์ อีกทั้งเทคโนโลยีเครือข่ายและอุปกรณ์ ICT ต่างๆ ได้เพิ่มขีดความสามารถในการเชื่อมต่อออนไลน์ได้จากทุกหนแห่งให้กับมนุษย์
โดยในทัศนะของข้าพเจ้า ความรู้และความสามารถเพื่อการรับประโยชน์จากวิถีชีวิตใหม่ข้างต้น มีรายละเอียดดังนี้
1. ความรู้และความสามารถในการใช้เครื่องมือช่วยจัดการข้อมูลออนไลน์ต่างๆ
2. ความรู้และความสามารถในการใช้งานโปรแกรมมาตรฐานเปิด (Open Source Software)
3. ความรู้เกี่ยวกับรูปแบบธุรกิจใหม่ๆที่เกิดขึ้นโดย ICT
4. ความสามารถในการสร้างรายได้รูปแบบใหม่ๆ
และเหตุผลรองรับความจำเป็น ของความรู้และความสามารถข้างต้น มีดังต่อไปนี้
ความรู้ข้อที่ 1 เป็นความรู้สำคัญที่ช่วยให้ผู้ต้องการโต้คลื่นฯ ประหยัดเวลาในการบริหารจัดการข้อมูล ทำให้แต่ละบุคคลได้มาซึ่งข้อมูลที่ต้องการในเวลารวดเร็ว และใช้ประโยชน์ข้อมูลดังกล่าวได้อย่างมีประสิทธิภาพ ตัวอย่างของเครื่องมือต่างๆเหล่านี้ได้แก่ การใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยี web feed และโปรแกรม aggregator เช่น RSS reader ซึ่งทำให้เราสามารถเข้าถึงข้อมูลสดใหม่จากเว็บที่อยู่ในความสนใจ ได้อย่างรวดเร็ว โดยไม่จำเป็นต้องเข้าไปในทุกๆหน้าเว็บ ทุกครั้งที่ต้องการอัพเดทข้อมูล หรือการใช้ประโยชน์จากโปรแกรมช่วยบริหารจัดการข้อมูลส่วนบุคคล เช่น Microsoft Outlook ซึ่งช่วยจัดการตารางและเตือนนัดหมาย ช่วยทำบันทึกช่วยจำ จัดระเบียบบริหารงานที่ได้รับมอบหมาย และบริหารจัดการอีเมล์จากที่อยู่อีเมลต่างๆที่แต่ละบุคคลมี
ถัดมาคือ ความรู้และความสามารถในข้อที่ 2 ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยลดภาระค่าใช้จ่ายในการจัดหาโปรแกรม ที่มีประโยชน์กับการดำเนินชีวิต และมีความจำเป็นต่อการทำงาน ในยุคปัจจุบัน ได้อย่างมากมาย เนื่องจากคุณลักษณะหลักของโปรแกรมมาตรฐานเปิด ที่เปิดโอกาสให้ทุกคนสามารถนำไปใช้ได้โดยเสรี และไม่เสียค่าใช้จ่ายใดๆ อีกทั้งโปรแกรมในมาตรฐานนี้ ยังไม่ปิดกั้นการนำ source code ไปใช้เพื่อการพัฒนาต่อยอดได้ต่อไป หากแต่มีข้อแม้ว่า สิ่งที่พัฒนาต่อยอดนั้น ต้องเปิดให้ผู้อื่นนำไปใช้ หรือนำไปพัฒนาต่อยอดต่อไป ภายใต้มาตรฐานเดียวกันด้วยเช่นกัน
ในขณะที่ความรู้และความสามารถในข้อที่ 1 และ 2 เป็นสิ่งที่ช่วยให้การใช้ทรัพยากรอันมีค่าสำคัญสองประการนั่นคือ “เวลา” และ “รายได้” (ประหยัดเวลา และลดค่าใช้จ่าย ตามลำดับ) ความรู้และความสามารถในข้อที่ 3 และ 4 กลับสร้างประโยชน์ให้ผู้โต้คลื่นฯ ในลักษณะของการเปิดช่องทางการสร้างรายได้ใหม่ๆ
รูปแบบธุรกิจใหม่ๆที่เกิดขึ้น ซึ่งมี ICT เป็นตัวผลักดัน ได้แก่ การทำธุรกิจออนไลน์ต่างๆ อันได้แก่ การค้าขายออนไลน์ การโฆษณาออนไลน์ และการพัฒนาสังคมออนไลน์ เป็นต้น นอกจากนี้ยังรวมไปถึงการทำธุรกิจเกี่ยวเนื่องกับธุรกิจออนไลน์ อันได้แก่ การทำธุรกิจให้เช่าพื้นที่เก็บรักษาเว็บและอุปกรณ์เกี่ยวข้องต่างๆ และระบบการรับจ่ายเงินออนไลน์เช่น Paypal เป็นต้น
รูปแบบธุรกิจข้างต้นนี้ เป็นตัวอย่างเพียงส่วนน้อยเท่านั้น ที่ ICT เปิดช่องทางการสร้างรายได้ใหม่ๆ ยังมีช่องทางธุรกิจอีกหลายรูปแบบ ที่รอให้แต่ละปัจเจกบุคคลเข้ามาค้นหา และสร้างรายได้ของตน หากแต่บุคคลผู้นั้น ต้องมีวิสัยทัศน์ที่จะมองเห็นธุรกิจ และต้องมีความรู้และความสามารถ เพื่อทำให้มันเป็นจริงขึ้นมาได้
ทั้งหมดที่กล่าวมาในวันนี้คือ ความรู้และความสามารถ ที่ถือได้ว่าเป็นทักษะที่มีความจำเป็นต่อการโต้คลื่นแห่งข้อมูลข่าวสาร ซึ่งข้าพเจ้าอยากให้ทุกท่านได้ตระหนักและมีติดตัวไว้ เพื่อให้ทุกท่านสามารถใช้กระดานโต้คลื่นฯ ที่ได้เลือกสรรอย่างดี ตามคำแนะนำของข้าพเจ้าในบทความที่แล้ว ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
หวังเป็นอย่างยิ่งว่า หลังจากที่ทุกท่านมีกระดานโต้คลื่นฯ พร้อมทักษะสำคัญในการโต้คลื่นฯแล้ว ทุกท่านจะใช้มันอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อเอาตัวรอดจากความวุ่นวายและสับสนของข้อมูลรอบตัว เพื่อเลือกนำข้อมูลรอบตัวมาใช้ประโยชน์อย่างมีสติ และเพื่อให้ทุกท่านสามารถใช้เวลาและรายได้ ที่ทุกท่านมีอยู่อย่างจำกัด ได้อย่างคุ้มค่า
ขออวยพรให้ทุกท่าน สามารถขึ้นไปยืนอยู่บนยอดคลื่นได้อย่างสง่าผ่าเผย มุ่งไปสู่การมีชีวิตที่ดี และอนาคตที่สดใส
...แล้วไปเจอกันบนยอดคลื่นนะ