Rape is the only crime in which the victim becomes the accused.
Freda Adler*
และแล้วในที่สุด บรรดานักศึกษากฎหมายก็ได้โอกาสทำหน้าที่เป็นลูกขุนกับเขาบ้าง
ในวันปฐมนิเทศ โรงเรียนได้จัดให้มีศาลจำลองเพื่อให้นักศึกษาเข้าใจกระบวนการพิจารณาคดีในศาล โดยเฉพาะอย่างยิ่งเกี่ยวกับการปฏิบัติหน้าที่ของลูกขุน โดยมีตัวแทนนักศึกษารุ่นก่อนสวมบทบาทเป็นโจทก์ จำเลย ทนายโจทก์ และทนายจำเลย และผู้พิพากษา
ส่วนลูกขุนที่เข้าร่วมฟังการพิจารณา ก็คือบรรดานักศึกษาปริญญาโททั้งหลายนั่นเอง
ปรากฏว่าเมื่อลองนับจำนวนลูกขุนในคดีนี้ดูแล้ว มีจำนวนเกือบสองร้อยกว่าคน มากกว่าลูกขุนที่นั่งพิจารณาคดีในศาลจริงๆ ถึง 20 เท่าเลยทีเดียว
คดีที่เข้าร่วมฟังการพิจารณาวันนี้เป็นคดีข่มขืนค่ะ แต่จะไม่ขอเล่าถึงขั้นตอนสืบพยาน (ซึ่งบอกได้เลยว่าฮากลิ้งห้องประชุมแทบแตก) แต่จะเล่าข้อเท็จจริงในคดีที่ได้รับฟังจากการสืบพยานให้ทราบโดยสรุปเลยแล้วกันนะคะ
ข้อเท็จจริงมีอยู่ว่า ฝ่ายผู้เสียหายคือ นางสาวเอ (นามสมมติ) สาวผิวสี หน้าตาสวยคมขำ รูปร่างดี โสด อายุ 28 ปี มีอาชีพหลักเป็นพนักงานเก็บเงินในซุปเปอร์มาร์เก็ต ส่วนอาชีพเสริมคือหมอนวดแผนโบราณ รับจ้างนวดตามบ้าน ขณะเกิดเหตุ นางสาวเอเพิ่งเริ่มทำอาชีพนี้ได้เพียงปีกว่าๆ รายได้ไม่แน่นอน อยู่ระหว่างการหาลูกค้า ดังนั้น เพื่อประโยชน์ในการประกอบธุรกิจ เธอจึงได้ทำนามบัตร ติดรูปตัวเองอย่างสวยงามเพื่อเชิญชวนลูกค้า โดยระบุหมายเลขโทรศัพท์สำหรับเรียกใช้บริการไว้ด้วย
ส่วนจำเลย นายบี หนุ่มผิวขาว โสด หน้าตาดี(มาก) อายุ 35 ปี เป็นพนักงานธนาคารในละแวกซุปเปอร์มาร์เก็ตที่นางสาวเอทำงานอยู่ แต่ไม่เคยเห็นนางสาวเอ และไม่เคยรู้จักกันมาก่อน จำเลยทราบจากนามบัตรที่นางสาวเอให้ไว้ขณะมาเปิดบัญชีที่ธนาคารว่า นางสาวเอมีอาชีพเสริมเป็นหมอนวดแผนโบราณ โดยนายบีได้รับนามบัตรตั้งแต่วันแรกที่นางสาวเอมาขอเปิดบัญชี แต่ผ่านไปเกือบครึ่งปี นายบีไม่เคย(แม้แต่คิด)จะโทรไปขอใช้บริการเลย (เนื่องจากนายบีบอกว่าแฟนสาวของตนดุมาก ถ้ารู้ว่าโทรไปให้หมอสาวๆ มานวดให้ถึงบ้าน ต้องถึงขั้นเลือดตกยางออกแน่ และตัวเขาเองคงจะได้เป็นผู้เสียหาย ใม่ใช่ตกที่นั่งจำเลยอย่างในคดีนี้)
หลังจากหกเดือนผ่านไป เย็นวันศุกร์วันหนึ่งนายบีรู้สึกเคร่งเครียดปวดขมับ เนื่องจากปัญหาหลายด้านรุมเร้า ทั้งเรื่องที่ทำงาน (เจ้านายเป็นเกย์) เรื่องที่บ้าน (ครอบครัวหัวโบราณของแฟนสาวเร่งรัดให้แต่งงาน) ฯลฯ ทำให้นอนไม่หลับ พักผ่อนไม่เพียงพอ รู้สึกเหน็ดเหนื่อยเมื่อยล้าเป็นกำลัง นึกถึงสาวหมอนวดแผนโบราณขึ้นมาได้ จึงตัดสินใจโทรไปเรียกใช้บริการ
นางสาวเอตั้งหน้าตั้งตาขับรถจากอพาร์ทเมนต์ของตนซึ่งอยู่ห่างไปทางเหนือถึง 5 ไมล์ เพื่อมาหานายบีถึงที่ โดยพกอุปกรณ์นวดแผนโบราณมาพร้อม นางสาวเอขึ้นไปนวดให้นายบีถึงในห้องพักชั้น 15 ห้อง 1520 โดยมีพยานรู้เห็นคือพนักงานประจำเคาน์เตอร์ชั้นล่างของอพาร์ทเมนต์ และที่นี่เองที่เกิดเหตุการณ์ขึ้น
นางสาวเออ้างว่า หลังจากนวดไปได้สักพัก เธอถูกนายบีใช้กำลังข่มขืน เธอสู้แรงไม่ไหว และพยายามร้องให้คนช่วย แต่เนื่องจากห้องดังกล่าวเป็นห้องหัวมุม จึงไม่มีใครได้ยิน นายบีข่มขืนเธอจนสำเร็จความใคร่ หลังจากถูกปล่อยให้เป็นอิสระ เธอจึงรีบสวมเสื้อผ้า เก็บข้าวของอุปกรณ์นวดแผนโบราณ และหนีออกมาจากห้องนั้น ขับรถกลับบ้านทันที
ส่วนนายบีพูดหน้าตาเฉยว่า เขามีเพศสัมพันธ์กับเธอในวันนั้นจริง แต่ไม่ใช่เป็นการข่มขืน ทุกอย่างเกิดจากการสมยอม โดยนายบีอ้างว่า นางสาวเอมีเจตนาขายบริการทางเพศพ่วงกับการนวดแผนโบราณอยู่แล้ว สังเกตจากรูปที่ปรากฏบนนามบัตร และในวันนั้นนางสาวเอเป็นคนเสนอตัวให้เขาเอง และเขาก็ได้จ่ายค่าตอบแทนไปแล้วเรียบร้อย(สำหรับทั้งสองบริการ) ซึ่งกรณีบริการอย่างหลัง นางสาวเอปฏิเสธ
หลังเกิดเหตุ ปรากกฏว่านางสาวเอขับรถกลับไปอพาร์ทเมนต์ของตน พยานที่เป็นพนักงานหน้าเคาน์เตอร์อพาร์ทเมนต์ของนายบีบอกว่า เขาไม่เห็นว่านางสาวเอมีท่าทางผิดปกติขณะลงมาจากห้องของนายบี หลังจากนั้นนางสาวเอไม่ได้ไปทำงานที่ซุปเปอร์มาเก็ตอีกสามวัน ไม่ได้ไปตรวจร่างกาย และไม่ได้ไปแจ้งความ กระทั่งในวันที่สี่ทางซุปเปอร์มาเก็ตจึงไล่เธอออก เนื่องจากขาดงาน ทำให้เธอไม่ได้รับค่าชดเชย ในวันที่ห้านางสาวเอจึงมาแจ้งความว่าเธอถูกข่มขืน ซึ่งเป็นเหตุให้เธอตกใจ หวาดกลัว หวั่นวิตก และเครียดจัดจนต้องเก็บตัวอยู่แต่ในอพาร์ทเมนต์ ไม่สามารถไปทำงานได้ ซึ่งเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้เธอโดนไล่ออก
ในขณะที่นายบีอ้างว่า ถ้านางสาวเอถูกเขาข่มขืนจริง เธอควรจะไปแจ้งความทันทีตั้งแต่ขับรถออกจากอพาร์ทเมนต์ ไม่ใช่รอให้ผ่านไปจนกระทั่งห้าวัน โดยไม่มีใครรู้ว่าสาม-สี่วันที่ขาดงานเธอไปทำอะไรมาบ้าง นายบีอ้างว่า เพราะนางสาวเอรู้ว่าตนเองกำลังจะไม่มีรายได้ เนื่องจากถูกไล่ออกจากงาน จึงมาฟ้องเป็นคดีข่มขืนเพื่อให้ดำเนินคดีอาญาและขอค่าชดเชย
ขอให้ลูกขุนร่วมกันพิจารณา...
สำหรับคดีนี้ การพิจารณาข้อเท็จจริงของลูกขุนต้องอิงกับหลักการเกี่ยวกับภาระการพิสูจน์พยานหลักฐานในคดีอาญาของสหรัฐ ซึ่งใช้หลัก “Beyond A Reasonable Doubt-BRD” ค่ะ
หลักนี้ถือเป็นภาระการพิสูจน์พยานหลักฐานที่แน่นหนาที่สุด (90-100%) เหนือกว่าหลัก “More Likely than Not” (มากกว่า 50%) และหลัก “Clear and Convincing Evidence” (70-90%) ซึ่งโดยปกติทั้งสองหลักหลังนี้จะใช้กับการพิสูจน์พยานหลักฐานในคดีแพ่ง
กล่าวอีกในหนึ่งก็คือ ในคดีอาญา โจทก์มีภาระหน้าที่ต้องพิสูจน์ให้ศาลและลูกขุนเชื่อว่าจำเลยได้กระทำความผิดจริงโดยปราศจากข้อสงสัย
หลังเสร็จสิ้นกระบวนการสืบพยาน คณะลูกขุนทั้งหลายต้องแยกย้ายกลับไปประชุมร่วมกัน ณ ห้องที่จัดไว้ เพื่อมีความเห็นว่า ตกลงในคดีนี้ ลูกขุนเห็นว่าจำเลยได้กระทำความผิดจริงตามฟ้องโจทก์หรือไม่ โดยแต่ละคนต้องแบกเอาหลัก “Beyond A Reasonable Doubt” เข้าไปใช้ในการพิจารณาด้วย
จากการเข้าร่วมเป็นคณะลูกขุนด้วยตัวเองในวันนั้น ทำให้ได้ข้อคิดอะไรอีกมากเกี่ยวกับระบบนี้ ซึ่งดูแล้วก็เชื่อว่าไม่น่าเหมาะจะนำมาใช้กับประเทศไทยสักเท่าไหร่
โดยเฉพาะในสังคมพวกมากลากไปอย่างบ้านเรา
ในห้องพิจารณาของลูกขุนพบว่า มีกลุ่มหนึ่งที่มีความคิดเห็นเป็นของตัวเองอย่างชัดเจน โดยเชื่อว่างานนี้จำเลยไม่สมควรถูกตัดสินว่าได้กระทำผิด เนื่องจากผู้เสียหายไม่ได้ไปแจ้งความทันทีหลังเกิดเหตุ จึงน่าเชื่อว่าที่มาฟ้องคดีนี้เพราะต้องการค่าชดเชยมากกว่า นอกจากนี้ประเด็นยังมีข้อสงสัยว่า ผู้เสียหายมีเจตนาขายบริการทางเพศด้วยจริงหรือไม่ อาศัยหลัก Beyond A Reasonable Doubt จึงยกประโยชน์แห่งความสงสัยให้จำเลย
ในขณะที่อีกกลุ่มบอกว่ากรณี้นี้ ไม่เป็นที่สงสัยว่าจำเลยได้กระทำผิดจริงหรือไม่ เนื่องจากมีความเป็นไปได้สูงที่หญิงผู้เสียหายจะช็อกมาก ถึงขนาดกินไม่ได้นอนไม่หลับ จึงไม่ไปทำงาน และถูกไล่ออกจากงาน คดีไม่มีประเด็นน่าสงสัย เชื่อว่าจำเลยได้กระทำผิดจริง
ทั้งสองฝ่ายมีจำนวนใกล้เคียงกัน หลังจากผ่านการถกเถียงพักใหญ่ ให้ออกเสียง ปรากฏว่า ฝ่ายถือหางข้างจำเลยชนะ
คดีนี้ปรากฏว่านายบีจำเลยสุดหล่อรอดตัวไปตามระเบียบค่ะ
เพิ่มเติม
1. ปัจจุบันได้มีการแก้ไข ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 276 ความผิดฐานข่มขืนกระทำชำเราจากเดิม “ผู้ใดข่มขืนกระทำชำเราหญิงอื่นซึ่งมิใช่ภรรยาของตน...” เป็น “ผู้ใดข่มขืนกระทำชำเราผู้อื่น...” ทั้งนี้เพื่อให้รวมถึงความผิดอาญาที่ (ก)สามีข่มขืนภรรยา (ข)ชายข่มขืนชาย (ค)หญิงข่มขืนชาย (ง)หญิงข่มขืนหญิง หรือ(จ)ภรรยาข่มขืนสามีด้วย
2. สำหรับประเทศไทย ความผิดฐานข่มขืนกระทำชำเราเป็นเหตุการณ์ที่กระทำกันตัวต่อตัว จึงต้องอาศัยพยานแวดล้อมประกอบว่ายินยอมหรือถูกข่มขืน เช่น คำพิพากษาฎีกาที่1605/2538 เมื่อเกิดเหตุถูกจำเลยข่มขืนกระทำชำเราแล้ว ผู้เสียหายได้บอกให้บิดาทราบทันทีที่บิดากลับบ้านหลังเกิดเหตุ 2 ชั่วโมง เป็นพยานแวดล้อมรับฟังได้ว่าเป็นการข่มขืนกระทำชำเรา
ฉะนั้น เมื่อเกิดเหตุแล้วอย่าอยู่นิ่งเฉยนานเกินไป ให้รีบบอกคนใกล้เคียงหรือรีบแจ้งความโดยเร็วที่สุด
* นักประพันธ์และนักการศึกษาชาวอเมริกัน