“มันจะได้ผลหรือคุณ” น้ำเสียงต่ำๆ แกมรอยยิ้มที่ริมปาก ทำให้ฉันฉุนกึกอยู่ข้างใน แต่ต้องฝืนตอบออกมาอย่างขบเขี้ยวเคี้ยวฟัน เพราะนับเป็นครั้งที่ร้อยแล้ว ที่ตาลีถามฉันอย่างนี้ ทั้งที่ไม่ใช่กงการอะไรของแกซะหน่อย
“ได้ผลสิ ที่บ้านที่ใต้ทำใช้อยู่ประจำ”
เรากำลังสนทนาถึงน้ำหมักชีวภาพที่ฉันทำไว้ใช้เอง บรรจุในถังพลาสติกใบใหญ่และนำออกมารดพื้นดินแทบทุกครั้งที่ฝนตกชุ่ม
ความหวังที่จะฟื้นฟูแผ่นดิน เพื่อให้ไส้เดือนคืนถิ่นของฉัน ดูช่างยาวไกลราวกับนักเดินทน ที่ต้องเดินรอบโลกหลายรอบ เผลอๆอาจหมดแรงตายเสียก่อนที่จะครบรอบแรกด้วยซ้ำ
ใกล้สงกรานต์เข้ามาทุกที ตาลีเร่งการไถยกร่องเพื่อให้ฉันปลูกมันสำปะหลัง การไถด้วยรถอีแต๊กทำให้ต้นหญ้ากองตะปุ่มตะป่ำบนร่องปลูก ผิดกับของน้าไพที่ยกร่องสวยด้วยรถไถใหญ่
สาเหตุที่ฉันปฏิเสธการใช้รถไถใหญ่ ที่นอกจากจะไม่มีเงินจ้าง เพราะราคาจ้างพุ่งขึ้นปรู๊ดปร๊าด แข่งกับราคาน้ำมันที่พุ่งปรี๊ด ๆ และเพราะฉันไม่ต้องการให้รถไถใหญ่มาเหยียบย่ำบนผืนดินของฉันอีก แค่สิบกว่าปีที่คนอื่นทำกิน ด้วยการใช้รถไถใหญ่ ใต้แผ่นดินแห่งนี้ ลึกลงไปแค่หนึ่งเมตรก็แข็งเป็นดินดาน
หญ้าที่กองขวางร่องปลูกมัน จึงประจานการทำงานของฉัน ให้คนที่ผ่านมาเห็นได้อมยิ้ม แถมตาลีคนร่วมทำงานยังตอกย้ำเรื่องการฉีดยาฆ่าหญ้า หรืออันที่จริงแกอยากให้ฉันฉีดยาคุมหญ้าเสียด้วยซ้ำ จากประสบการณ์ของตัวแกเองไม่รู้จักเข็ด ปลายปีที่แล้วแกปลูกข้าวโพดส่งบริษัท เพราะฉีดยาคุมหญ้านี่แหละ ผลการคุมของมันจึงคุมการเกิดของหน่ออ่อนข้าวโพดไปด้วย แต่ฉันก็ไม่ได้ย้อนรอยอะไรแก เพราะคิดว่าให้แกรอดูผลงานของฉันก็แล้วกัน
การคิดที่จะปลูกมันสำปะหลัง เพราะฉันหมดเงินลงทุนกับไม้ใหญ้ไปโข จึงคิดจะถอนทุนคืนบ้าง อีกอย่างคิดว่าจะลองสูตรการทำเกษตรแบบอินทรีย์ให้ถึงที่สุด โดยเฉพาะมันสำปะหลังนี่น่าลองที่สุด เพราะสังคมชาวเกษตรเขาสรุปแล้วว่ามันสำปะหลังเป็นพืชที่สูบเลือดสูบเนื้อพระแม่ธรณีมากที่สุด ถ้าฉันทำให้ผืนดินสมบูรณ์ได้ทั้งที่มีเจ้าพืชชนิดนี้ในแปลงปลูกไม้ยืนต้น ในอนาคตฉันก็สามารถปลูกอะไรก็ได้โดยไม่ต้องกังวลถึงเรื่องคุณภาพของดิน
ฉะนั้น...การหมกมุ่นกับการใช้ปุ๋ยน้ำ สารสกัดจากสมุนไพร ที่ต้องลงมือทำเองทั้งสิ้นจึงดูเป็นเรื่องน่าขัน และดูเหลวไหล โดยเฉพาะตาลี ที่ชอบพูดขัดคอไปเสียทุกเรื่องว่า
“มันจะได้ผลเร้อ คุณ”
นั่นสิ มันจะได้ผลหรือคุณ ฉันแอบเคี้ยวคำแล้วกลืนลงคออย่างยากเย็น เอานา...ยังไงก็ดีกว่าการทำอะไรแบบโง่ๆ ที่ไร้หลักการ เช่นการปลูกแตงโมที่อัดฉีดยาเคมีกันแทบโลกทลาย เมื่อฉันถามแกว่า
“เวลาแตงโมเกิดโรค รู้ได้ยังไงว่าจะต้องใช้ยาอะไร” คำตอบที่ฉันได้ยิน เล่นเอาอึ้งไปเลย
“ก็เล่าอาการให้พ่อค้าฟัง เขาก็จัดยามาให้เองแหละ”
เวทีชีวิตแห่งนี้ จึงต้องมีผลผลิตที่ดีเป็นเดิมพันธุ์ ซึ่งตาลีไม่รู้หรอกว่า ความเชื่อมั่นของฉันสั่นคลอนทุกครั้งไป ที่ได้ยินคำถามแบบนี้
“แล้วมันจะได้ผลหรือคุณ”
นั่นสิ !! ฉันอยากจะตอบแกว่า
“ก็ไม่ได้หวังว่าจะได้ผลอะไรนักหรอกตาลี แค่ทดลองไปเท่านั้นเอง”
นั่นสิ !! ฉันจะทดลองทั้งชีวิตเลยหรือ แล้วชีวิตที่เหลืออยู่ มีอะไรให้ทดลองอีกล่ะนี่