Skip to main content

การเดินทางเที่ยวนี้มีผู้หญิงนำ 

เช้านี้เป็นอีกวันที่ตื่นเช้ากว่าวันอื่น แต่หากว่าเมื่อเทียบกับชาวบ้านทั่วไปแล้ว ถือว่ายังสาย โดยเฉพาะกับพ่อค้าแม่ค้าการตื่นนอนตอน ๖ โมงเช้านั้นถือว่าสายมากแล้ว เช้านี้กว่าจะเปิดเปลือกตาตื่นช่างหนักหนาสาหัส ราวกับว่าเปือกตาทั้งสองข้างถูกปิดทับไว้ด้วยเทปกาวชั้นดี หลังล้างหน้าแปรงฟันเสร็จ สมองยังคงงุนงง อาจเป็นเพราะช่วงนี้พักผ่อนไม่ค่อยพอ รวมทั้งมีเรื่องหลายเรื่องให้ได้คิด แต่เพราะงานที่ทำจึงต้องบังคับตัวเองให้ลุกจากที่นอน

\\/--break--\>
พี่น้อยรู้สึกแปลกใจที่เห็นเราออกไปเตร็ดเตร่อยู่หน้าบ้านแก ขณะแกรอตักบาตร ถนนชายโขงวันนี้นักท่องเที่ยวบางตา อาจเพราะยังเช้าอยู่ กาแฟถ้วยแก้วขนาดกลางพร้อมกับคำแซวที่ทำให้ผู้ถูกแซวอดขำไม่ได้ เช้านี้ช่างเป็นเช้าที่น่ารื่นรมย์ ทั้งที่เราไม่ค่อยชอบกินกาแฟ แต่กาแฟแก้วนี้เราก็ค่อยๆ ดื่มด่ำกับยามเช้า

แถวของพระออกบิณฑบาตตอนเช้าเริ่มปรากฏต่อสายตา อารมณ์ของเช้านี้ เรานึกถึงหลวงพระบาง ว่ากันว่าเชียงคานมีบางอย่างที่คล้ายหลวงพระบางก็ตรงนี้แหละ หลังแถวของพระพ้นไปแล้ว เหมือนว่า กงล้อของเวลาได้ลุกขึ้นมาผลักให้เราเดินไปข้างหน้า

วันนี้เราจะเดินทางไกลราว ๑๐๐ กว่ากิโลเมตร โดยมีเป้าหมายอยู่ที่อำเภอภูหลวง การเดินทางเที่ยวนี้หาใช่การเดินทางเพียงลำพัง แต่จะมีชาวบ้านราว ๔๐ คนร่วมเดินทางไปด้วย โดยการเดินทางครั้งนี้เราจะพากันเดินทางเพื่อหวนคืนสู่วิถีแห่งการทำเกษตรปลอดสารพิษทั้งในพื้นที่เกษตร และตัวเอง

การเดินทางคือการเปิดพรมแดนแห่งการเรียนรู้...

ใครบางคนเคยบอกเอาไว้ เราเองก็คิดว่าน่าจะจริง เพราะการเดินทางครั้งนี้หลายคนใน๕ระร่วมเดินทางก็คงจะได้เรียนรู้ในสิ่งที่อยากรู้ เรียนรู้เพื่อนำกลับมาปรับใช้กับชีวิตของตัวเอง

เจ้าม้าขาว ๒,๐๐๐ ซีซีทะยานไปข้างหน้าเพื่อกลืนกินหมุดหมายของระยะทางที่ปรากฏอยู่ตามหลักกิโลเมตร ภูหลวง ๓๐  เลยวังไสย์ ๕๐ นี่คือตัวเลขบนหลักกิโลเมตร ราว ๑๐ โมงเช้า เจ้าม้าขาวก็จอดสงบนิ่งลงตรงล้านกว้างของมูลนิธิเลยเพื่อการพัฒนา ก่อนที่เจ้าม้าขาวจะเข้าจอด รถเมล์สีเขียวสายหนองคาย-เลยคันหนึ่งจอดสงบนิ่งอยู่ก่อนแล้ว บนรถว่างเปล่า ตรงหน้าบ้านที่จอดรถมีผู้ชายเลยวัยกลางคนนอนอยู่ โดยภาพรวมที่ได้เห็นสามารถบอกได้ว่า คนที่เดินทางมากับรถคันนี้ส่วนมากไม่ได้อยู่บริเวณนี้แล้ว

ด้วยความเร่งรีบ เพราะมาถึงที่หมายช้ากว่ากำหนดไปประมาณครึ่งชั่วโมง เราไม่รอช้ารีบเดินไปยังจุดนัดหมาย เมื่อไปถึงเราก็ได้พบคนจำนวนมากรออยู่ในศาลาทั้งผู้หญิงผู้ชาย แต่ดูเหมือนว่า ผู้หญิงจะมากกว่าผู้ชาย หลายคนล้วนคุ้นเคย

เราเดินทางมาที่นี้เพื่อเปิดรับเรื่องราวใหม่ๆ แต่ก็เป็นเรื่องราวในชีวิตที่เคยเป็นมา...

ใบพัดของกังหันหมุนวนรวดเร็วตามแรงลมที่พัดมา เบื้องล่างของกังหันคือสายไฟหลายเส้นที่ต่อมายังเครื่องให้กำเนิดไฟฟ้า ที่นี้ใช้ไฟฟ้าจากพลังงานลมที่ถือว่าเป็นพลังงานสะอาดที่สุด หลายคนแหงนหน้ามองด้วยความงุนงงสงสัย แต่เมื่อวิทยากรบรรยายคุณสมบัติเจ้าพลังงานลมตัวนี้ให้ฟัง บางคนก็พูดที่เล่นที่จริงว่า เราน่าจะนำกลับไปทำที่บ้าน จะได้ไม่ต้องจ่ายค่าไฟฟ้า

เสียงใบพัดของกังหันโดนลมพัดยังดังสม่ำเสมอ ขณะผู้คนหลายสิบเดินถอยห่างออกมา ราวเที่ยงเมื่อเดินจนเหนื่อยอ่อน ท้องเริ่มร้องหาอาหาร วงข้าวจึงถูกจัดวางขึ้นด้วยเมนูส้มตำ ไก่ย่าง ข้าวเหนียว ดูเหมือนว่า การทำกับข้าวกลุ่มผู้หญิงที่มีมากกว่าผู้ชายจะมีบทบาทมาก ผู้ชายจึงกลายเป็นเพียงผู้เฝ้าดู และรอชิม ก่อนออกเดินทางเราได้พูดคุยกันว่า เราจะห่อข้าวไปกินกันเอง เพื่อความประหยัด เพราะการเดินทางเที่ยวนี้เรามาดูเรื่องการทำเกษตรผสมผสาน และการอยู่ให้ได้กับการปรับเปลี่ยนแนวคิดเรื่องเกษตรรูปแบบใหม่ ซึ่งต่างออกไปจากที่เคยชิน

ความเคยชินทำให้เราคุ้นเคย และความคุ้นเคยทำให้เราไม่กล้าแหวกม่านที่เป็นฉากอำพรางเราไว้ออกมา...

แสงแดดร้อนของฤดูฝนทำให้หลายคนแอบหลบอยู่ในร่ม ขณะบางคนยืนสู้แดด เพื่อดูต้นผักหวานที่กำลังแทงยอดขึ้นจากผืนดิน ว่ากันว่าผักหวานจะเป็นเรื่องราวในอนาคตที่ผลักดันให้ผู้หญิงบางคนตัดสินใจเป็นผู้นำ และพาคนอื่นๆ เดินทางขึ้นรถเมล์คันสีเขียวมุ่งหน้ามาที่นี้

เสียงรถเมล์คันสีเขียวกระหึ่มขึ้นอีกครั้ง และค่อยๆ เคลื่อนตัวออกจากที่จอดมุ่งหน้าสู่ถนนสายเพชรบูรณ์-วังสะพุง โดยมีปลายทางอยู่บ้านคกเว้า บนรถหลายคนคงเหนื่อย และอ่อนล้า แต่บางคนก็คงมีรอยยิ้มในดวงตา เพราะมองเห็นความฝันบางอย่างที่ใกล้เป็นความจริง....

บ้านเช่าบ้านยายเอี่ยมซอย ๑๙,เชียงคาน
สิงหาคม,๕๒

 

 

บล็อกของ สุมาตร ภูลายยาว

สุมาตร ภูลายยาว
    ...เสียงปืนดังลั่นเปรี้ยง-คล้ายเสียงชะนีหวน
สุมาตร ภูลายยาว
สายลมเริ่มพัดเปลี่ยนทิศจากเหนือลงใต้ ฤดูฝนใกล้พ้นผ่านแล้ว ฤดูหนาวกำลังเดินทางมาแทน ขณะอาทิตย์ใกล้ลับฟ้าถัดจากกระท่อมหลังสุดท้ายตรงหาดทรายไปไม่ไกล คนจำนวนมากกำลังวุ่นวายอยู่กับการเก็บเครื่องมือทำงาน หากนับตั้งแต่วันแรกถึงวันนี้ก็ล่วงเข้าไป ๔ วันแล้วที่ช่างในหมู่บ้านถูกไหว้วานให้มาช่วยกันทำเรือไฟ เพื่อให้ทันใช้ในวันออกพรรษา หลังจมอยู่กับงานมาทั้งวัน เมื่อโรงงานต่อเรือไฟปิดประตูลงในตอนเย็น โรงมหรสพริมฝั่งน้ำก็เข้ามาแทน
สุมาตร ภูลายยาว
แม่น้ำนิ่งงันลงชั่วการกระพริบตาของพญามังกร ชาวบ้านริมฝั่งน้ำไม่มีใครรู้ว่า พญามังกรกระพริบตากี่ครั้ง หรือด้วยอำนาจใดของพญามังกร แม่น้ำจึงหยุดไหล ทั้งที่แม่น้ำเคยไหลมาชั่วนาตาปี วันที่แม่น้ำหยุดไหล คนหาปลาร้องไห้ปานจะขาดใจ เพราะปลาจำนวนมากได้หนีหายไปจากแม่น้ำ
สุมาตร ภูลายยาว
แดดร้อนของเดือนมีนาคมแผดเผาหญ้าแห้งกรัง หน้าร้อนปีนี้ร้อนกว่าทุกปี เพราะฝนไม่ตก ยอดมะม่วงอ่อนจึงไม่ยอมแตกช่อ มะม่วงป่าเริ่มออกดอกรอฝนพรำ เพื่อให้ผลได้เติบโต ความร้อนมาพร้อมกับความแห้งแล้ง ในความแห้งแล้ง ดอกไม้ป่าหลากสีกำลังผลิบาน มีทั้งดอกสีส้ม แดง ม่วง ความแห้งแล้งดูมีชีวิตชีวาขึ้นมาบ้าง
สุมาตร ภูลายยาว
‘ย่างเข้าเดือนห้า น้ำท่าก็เริ่มขอดแล้ง’ คนแก่บางคนว่าอย่างนั้น (ถ้าผมจำไม่ผิด) คำพูดนี้ได้สะท้อนบางอย่างออกมาด้วย นั่นคือสิ่งที่ผู้คนในยุคสมัยก่อนเห็น พอถึงเดือนห้า น้ำที่เคยมีอยู่ก็แห้งขอดลงเป็นลำดับ ผู้คนในสมัยก่อนที่จะก้าวเข้าสู่สังคมเกษตรอุตสาหกรรมเช่นทุกวันนี้ทำอะไรบ้าง ในสังคมภาคกลางยุคที่ทำการเกษตรไม่ใช่อุตสาหกรรม หน้าแล้งไม่มีใครทำนา เพราะทุกคนต่างรู้ว่า หน้าแล้งแล้วนะ น้ำท่าจะมาจากไหน แต่พอยุคอุตสาหกรรมเกษตรเรืองอำนาจ หน้าแล้งผู้คนก็ยังคงทำนา เพื่อตอบสนองอุตสาหกรรมการเกษตรกันอยู่
สุมาตร ภูลายยาว
ผู้ดีตีนแดง-ขอ โทษ เท้าแดง ตะแคงเท้าเดิน เวลาเหยียบปุ่มปมของพรมผืนนุ่มนิ่มราวกับปุยเมฆ นั่นแหละเท้าของผู้ดี และโลกของผู้ดีมีแต่น้ำครำ –น้ำคำ แห่งการหลอกลวง ทั้งผู้ดีจริง และผู้ดีกลวง ขณะเดินย่ำไปบนเส้นทางสู่ร้านอาหารเลิศหรู เมนูไข่คาเวียกับบรั่นดีแก้วทรงสูงดัดจริตวางรอ ผู้ดีน้ำครำละเลียดเมรัยรสคมผ่านลำคอ และละเลียดไข่คาเวียที่มีอยู่นับจำนวนได้บนจานราคาแพงกว่าการขึ้นห้องกับปอง ของโฉน ไพรำ ผู้ดี น้ำครำมองออกไปนอกหน้าต่างสูงลิบของห้องอาหารโรงแรมเสียดฟ้า เบื้องล่างแม่น้ำไหลเอื่อยเหนื่อยปานจะขาดใจตาย ผู้ดีน้ำครำละเลียดไข่คาเวียราคาแพง เพื่อเลิศหรูมีหน้ามีตา…
สุมาตร ภูลายยาว
สายลมหนาวพัดมาพร้อมกับสายฝนที่โปรยสายลงมา ว่ากันว่านี่คือฝนหลงฤดู! กาแฟแก้วของวันเป็นคาปูชิโน่ร้อนสองแก้ว แต่ไม่ใช่ของผมเป็นของลูกค้าต่างชาติ รสชาติของกาแฟเป็นอย่างไรในเช้านี้ ผมไม่อาจรู้ เพราะไม่ได้ชิม หลังสตรีมนมสดจนร้อนได้ที่ กลิ่นกาแฟสดหอมกรุ่นโชยออกมา และพร้อมแล้วสำหรับการดื่ม-กิน
สุมาตร ภูลายยาว
เนิ่นนานหลายปีแล้วที่ผมพเนจรจากบ้านเกิด แต่หลายๆ ความรู้สึกเกี่ยวกับบ้าน ผมไม่มีทางลืมได้เด็ดขาด บางค่ำคืนที่มีโอกาสอยู่กับตัวเองเพียงลำพัง ด้วยความสงบเงียบ ภาพบ้านเกิดจะย้อนกลับมาสู่ความทรงจำ-ความทรงจำในวัยเยาว์เกี่ยวกับบ้านเกิด
สุมาตร ภูลายยาว
เวลาผ่านไปเร็ว ยามที่เราโตขึ้น เราเชื่อเช่นนั้น เพราะเราโหยหาเวลาของวัยเยาว์ เมื่อเราเติบโตขึ้นเป็นลำดับมีหลายความรู้สึกของวัยเยาว์ที่หล่นหายไปอย่างไม่อาจเรียกคืนกลับมา ราวกับสายน้ำที่ไหลไกลออกไปทุกทีๆ มิอาจหวนกลับมาเป็นสายน้ำได้เช่นเดิม แต่กลายเป็นสายฝนพรำลงมาแทน หากพูดถึงอดีตแล้ว บางด้านที่เลวร้าย เราอยากผ่านเลย แต่กลับจำได้ฝังใจ...
สุมาตร ภูลายยาว
บุนทะนอง ซมไซผล แปลโดย สุมาตร ภูลายยาว    ๑.ผลน้ำเต้าบุ่ง และวรรณคดีพื้นเมือง ถ้าจะให้พูดถึงความสัมพันธ์ไทย-ลาว ความเชื่อมโยงด้านวรรณคดีของชนชาติเผ่าพันธุ์ต่างๆ ในประเทศอนุภูมิภาคลุ่มน้ำของ สิ่งแรกที่ข้าพเจ้าคิดถึงคือ น้ำเต้าบุ่ง
สุมาตร ภูลายยาว
ดอกเกดเป็นดอกไม้ชนิดหนึ่งที่ลำต้นมีลักษณะเหมือนต้นปาล์ม เวลาออกดอก ดอกจะส่งกลิ่นหอม คนเฒ่าคนแก่จะนิยมนำไปบูชาพระและนำมาทัดหู ผมไม่รู้เหมือนกันว่าดอกไม้ชนิดนี้จะมีอยู่ทั่วไปในประเทศไทยหรือมีเฉพาะที่ภาคอีสานและประเทศลาว
สุมาตร ภูลายยาว
จากใบไม้ใบสุดท้ายถึงซิ่นไหมผืนเก่าๆ: ๒ เรื่องสั้นซีไรต์บนแผ่นดินเบื้องซ้ายแม่น้ำของ (โขง) เมื่อพูดถึงวรรณกรรมบนแผ่นดินฝั่งซ้ายแม่น้ำโขงแล้ว หลายคนคงอดที่จะพูดถึงวรรณกรรมชิ้นคลาสสิกเช่น ‘สังสินไซ’ ไม่ได้ เพราะสังสินไซเป็นวรรณกรรมพื้นบ้านที่คนทั้งสองฝั่งแม่น้ำโขงรู้จักมากที่สุดชิ้นหนึ่ง นอกจากสังสินไซแล้ว ผลงานของนักเขียนลาวหลายคนในความรับรู้ของคนไทยคงหนีไม่พ้นผลงานเขียนของท่านมหาสีลา วีระวงค์ ผู้รจนางานมหากาพย์อันยิ่งใหญ่ในนาม ‘ท้าวฮุ่งและขุนเจือง’