ทักษะวัฒนธรรมไม่ใช่แค่สถานที่ แต่...

ณ เทศะนั้นเอง จึงถูกกล่าวขึ้นในฐานะ ‘วงแหวนพหุวัฒนธรรม’ อาจสื่อถึงเทสะของการเชื่อมร้อยวงวัฎของวิถีชนที่วนเวียนอยู่ภายในพื้นที่แห่งนี้ พื้นที่ของการแบ่งสรรและแลกเปลี่ยนระหว่างอัตลักษณ์ที่แตกต่าง ไม่ว่าเหล่ากอแต่ละถิ่นจะมีฐานะเป็นผู้อยู่ดั้งเดิมหรือผู้เข้ามาตั้งรกรากในภายหลัง ณ สถานที่เหล่านั้นก็ได้แสดงให้เห็นว่าการยอมรับที่จะให้อยู่อาศัยร่วมกันเป็นการจัดการผลประโยชน์ทางความสัมพันธ์ที่ดีกว่าการมุ่งทำลายระหว่างกัน

 

กระนั้น ก็พบว่าแต่ละสถานที่ไม่ได้มีเรื่องราวของคนอื่นที่ไม่ใช่เราอยู่ในนั้น หรืออาจน้อยมาก

 

เราจะพบเรื่องราวของคนอีกอัตลักษณ์ที่ต่างกันได้ก็ต่อเมื่อเราเดินเข้าไปอีกสถานที่หนึ่ง การเปลี่ยนสถานที่ในเทสะแห่งวงแหวน จึงเป็นดั่งการเดินวนในเฉดสีที่แบ่งเส้นชัด มันไม่ได้กลมกลืนเหมือนรุ้งกินน้ำที่เราเห็นในขณะที่ละอองฝนกระทบแดด

 

อัตลักษณ์ของสถานที่มีเส้นแบ่ง แม้เราคือผู้ข้ามเส้นเพื่อมองเห็นอย่างหลากหลาย แต่ความหลากหลายไม่ได้กลมกลืนเหมือนภาพฝันที่เราเชื่อว่าทุกคนจะสามารถอยู่กันได้ แม้ในสถานการณ์ทีเป็นดั่งฟ้าเพิ่งผ่านฝน มีเพียงความอดทนเท่านั้นที่ทำให้คนเรารู้สึกที่จะไม่กระทบกันในวันที่ทุกอย่างไม่เหมือนเดิม

 

ผมไม่ได้สื่อว่าเฉดสีที่ไม่กลมกลืนเหมือนรุ้งกินน้ำนั้นเป็นสิ่งไม่ดี เพียงกำลังหมายความว่าหน้าที่ของเราในวันที่ทุกอย่างไม่เหมือนเดิม วันที่ความลงตัวเคยถูกทำให้ขาดเป็นเสี่ยง ๆ ถึงที่สุดแล้ว เราเป็นได้เพียงผู้ข้ามเส้นสีเพื่อมองเห็นอย่างหลากหลาย ยิ่งในปัจจุบัน อัตลักษณ์ผู้คนมีความซับซ้อน มีความขัดแย้งนานัปการเกิดขึ้น ใช่แค่อัตลักษณ์ทางศาสนาหรือชาติพันธุ์ที่แตกต่าง แต่ยังมีเรื่องเพศวิถี ความคิดทางการเมือง ความขัดแย้งระหว่างคนกับสัตว์ หรือคนขัดกันเพราะสัตว์ ฯลฯ  (และผมก็พบว่าความขัดแย้งอย่างหลังจะเกิดขึ้นเป็นกระแสในสื่อสังคมออนไลน์ของ ม.อ.ปัตตานี เกือบทุกปี)

 

เราพบว่าความขัดแย้งเริ่มมีความซับซ้อนมากขึ้น เหตุของความขัดแย้งก็มาจากความหลากหลายนั่นแล หลากหลายจึงขัดกัน ซึ่งเป็นเรื่องที่เข้าใจได้ แต่จะทำอย่างไรให้อยู่ร่วมกันได้ เป็นเฉดสีเหลื่อมสลับดั่งรุ้งกินน้ำที่เราใฝ่ฝัน

 

คิดว่าสถานที่เหล่านั้นยังคงทำหน้าที่ที่ดีของมันต่อไปในฐานะพื้นที่ของการเรียนรู้ ถือเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีของการก้าวสู่การเรียนรู้การอยู่ร่วมกัน ไม่ว่าในนามของพหุวัฒนธรรมหรือสิ่งใด ทักษะการอยู่ร่วมกันท่ามกลางธรรมชาติของความหลากหลายที่เชื่อว่าต้องขัดกัน คือสิ่งที่ควรต่อยอดเพื่อเรียนรู้ต่อไป ทั้งตัวเรา ทั้งคนอื่น โดยเฉพาะตัวเรา ต่อคนอื่น

 

ทักษะวัฒนธรรมจึงไม่ใช่แค่สถานที่ แต่คือผู้คนอย่างเรา ๆ ที่ต้องฝึกฝนเพื่ออยู่ร่วมกันนี่แหละ